เป็นประจำทุกช่วงปลายปี ที่คนไทยโดยเฉพาะผู้ที่ติดตามเฝ้ารอเฝ้าคอยชมการแสดงโขนของมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ต่างเตรียมตัวจะได้ชมการแสดงโขนที่ยิ่งใหญ่ อลังการสมกับเป็นศิลปะชั้นสูงของชนชาติไทย และยังเป็นการแสดงที่แสนงดงามวิจิตรจนยากจะกล่าวคำบรรยายได้ในเวลาเพียงช่วงสั้นๆ 

ปีนี้นับเป็นปีมหามงคลยิ่ง เพราะมีโอกาสสำคัญ 2 โอกาสคือ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ 92 พรรษา เมื่อวันที่ 12 สิงหาคม 2567 และพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ 72 พรรษา เมื่อ 28 กรกฎาคม 2567

ด้วยโอกาสสำคัญทั้งสองมาบังเกิดขึ้นในปีเดียวกัน ปวงชนชาวไทยทุกคนจึงมีความยินดีและปลื้มปีติเป็นล้นพ้นหาที่สุดมิได้ และในโอกาสนี้ มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ จึงนำเสนอการแสดงโขนจากรามเกียรติ์ ตอนพระจักราวตาร เพื่อถวายความจงรักภักดี และเพื่อเทิดพระเกียรติของทั้งสองพระองค์ โดยการแสดงจะจัดที่หอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย ตั้งแต่วันที่ 7 พฤศจิกายน ถึง วันที่ 8 ธันวาคม 2567

โขนรามเกียรติ์ ตอนจักราวตาร คือตอนที่แสดงให้เห็นชัดถึงพระราชกฤษดาภินิหารของพระจักรา ซึ่งก็คือพระนารายณ์ ที่อวตารลงมาเป็นพระราม แห่งกรุงอโยธยา เพื่อจะทรงปราบอธรรมให้หมดสิ้นไปจากแผ่นดิน และยังให้บังเกิดความผาสุก เจริญรุ่งเรืองแก่เหล่าพสกนิกรทุกคนทั่วทั้งแผ่นดิน

เนื้อเรื่องโดยย่อของตอนพระจักราวตารจับความตั้งแต่พระอินทร์ พร้อมเหล่าทวยเทพ ต่างพากันไปอัญเชิญพระนารายณ์ ขณะกำลังประทับเหนือบัลลังก์อนันตนาคราช พร้อมพระลักษมีพระชายา โดยขอให้เสด็จลงมาปราบยุคเข็ญ ดังนั้น พระนารายณ์จึงจุติเป็นพระราม ส่วนพระลักษมี จุติเป็นนางสีดาเนื้อเรื่องเล่าถึงปฐมเหตุแห่งการปราบอธรรมคือทศกัณฐ์และบรรดาพระญาติวงศ์เผ่าอสูรโดยมีช่วงสำคัญคือทศกัณฐ์สั่งให้มารีศแปลงกายเป็นกวางทองไปลวงพระรามให้ออกตามกวาง แล้วจึงลักพานางสีดาขึ้นราชรถ แล้วเหาะไปยังกรุงลงกา อันเป็นปฐมเหตุให้เกิดสงครามระหว่างกองทัพพระรามกับทศกัณฐ์ แล้วเรื่องก็ดำเนินไปจนถึงช่วงการปราบเหล่าอธรรมจนสิ้นสูญ 

ก่อนที่ทุกคนจะได้ชมการแสดงจริงในช่วงต้นเดือนพฤศจิกายน วันนี้ Mr.Flower ขอนำคุณไปชมพิธีคำนับครู ที่จัดขึ้นเมื่อวันที่ 22 ตุลาคม 2567 ที่วิทยาลัยนาฏศิลป์ สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ (ศาลายา) โดยพิธีนี้เป็นพิธีศักดิ์สิทธิ์ของวงการนาฏศิลป์และดุริยางคศิลป์ โดยนักแสดงทุกคนและผู้ที่เกี่ยวข้องกับการแสดงจะต้องเข้าร่วมพิธีนี้ โดยมีครูสมบัติ แก้วสุจริต ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปการแสดง ปี 2566 (นาฏศิลป์ไทย-โขนละคร) เป็นผู้กระทำพิธี ส่วนพลอากาศเอกสถิตย์พงษ์ สุขวิมล ราชเลขานุการในพระองค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รองประธานกรรมการ และเลขานุการมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ในฐานะประธานกรรมการอำนวยการโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ เป็นประธานพิธีคำนับครู 

วันนี้จึงขอนำภาพจากพิธีคำนับครูมาฝากคุณผู้อ่าน และนำภาพการฝึกซ้อมการแสดงโขนในบางฉากบางตอนมาให้ชม ก่อนที่จะได้ไปร่วมกันชมการแสดงจริง ณ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทยในช่วงต้นเดือนพฤศจิกายนจนถึงต้นเดือนธันวาคมนี้

ขอย้ำว่าการแสดงโขนคือการแสดงศิลปะชั้นสูงชนิดหนึ่งของไทย เป็นการผสมผสานท่าร่ายรำที่วิจิตรบรรจง เข้ากับการบรรเลงดนตรีไทย และการขับร้อง การพากย์ แล้วยังต้องรวมไปถึงเรื่องการแต่งองค์ทรงเครื่อง การแต่งหน้า การทำฉาก การใช้ไฟแสงสีประกอบฉาก แล้วที่จะมองข้ามไม่ได้คือการส่งเสริมศิลปะการทอผ้าเพื่อใช้สำหรับทำเครื่องทรงตัวละครหลักๆ เช่น พระราม นางสีดาพระลักษมณ์ ทศกัณฐ์ และเหล่าทวยเทพชั้นสูงบนสวรรค์ชั้นฟ้า

ขอบอกว่าแค่การได้ชมความงามของเครื่องทรงของตัวละครตัวหลักในโขนตอนพระจักราวตาร ก็เกินคุ้มแล้ว และต้องย้ำว่าโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ เกิดขึ้นมาจากพระมหากรุณาธิคุณในสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง แห่งรัชกาลที่ 10 ที่ทรงตั้งพระทัยอนุรักษ์ศิลปะการแสดงโขนไว้ให้อยู่คู่กับสังคมไทยตลอดไป 

คุณผู้อ่านที่สนใจชมโขนตอนพระจักราวตารจองบัตรได้ที่ www.thaiticketmajor.com หรือโทรศัพท์ 02-2623456 บัตรราคา 2,000 บาท 1,800 บาท 1,000 บาท800 บาท และ 600 บาท ส่วนบัตรนักเรียน นิสิต นักศึกษา ราคา 180 บาท (ค่าบัตรที่ระบุนี้ยังไม่รวมค่าบริการจองบัตรผ่านระบบของผู้รับจองบัตร)