สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาเสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรงาน 120 ปี ชาตกาล ครูเตือน พาทยกุล ณ หอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ 26 พฤษภาคม 2568 เวลา 09.00 นาฬิกา 

ครูเตือน พาทยกุล ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีไทย) พ.ศ. 2535 ครูเตือนเป็นชาวเพชรบุรีโดยกำเนิด เกิดเมื่อ 27 กุมภาพันธ์ 2448 ครอบครัวของครูเตือนเป็นนักดนตรีไทย จึงได้รับการฝึกหัดให้เล่นดนตรีไทยตั้งแต่อายุ 7 ปี โดยเล่นฆ้องวงใหญ่ ครั้นอายุ 10 ปี บิดา (พร้อม พาทยกุล) จึงนำตัวไปฝากเป็นลูกศิษย์ครูจางวางทั่ว พาทยโกศล ที่บ้านหลังวัดกัลยาณมิตร ฝั่งธนบุรี โดยครูจางวางทั่วให้ครูเตือนเล่นระนาดเอก

ครูเตือนเรียนดนตรีกับครูจางวางทั่วจนชำนาญ กระทั่งอายุ 21 ปี จึงได้ขออนุญาตลากลับไปบ้านจังหวัดเพชรบุรี แล้วตั้งวงปี่พาทย์และวงแตรวง ตามประวัติระบุว่าครูเตือนนำปี่พาทย์มอญ และวงอังกะลุงไปบรรเลงในเพชรบุรีเป็นคนแรกด้วย นอกจากนั้นครูเตือนยังประดิษฐ๋เครื่องดนตรีไทยขนาดเล็กที่ใช้บรรเลงได้จริง แล้วยังนำวัสดุเหลือใช้ เช่น ถังพลาสติก ขวดแก้ว ไปใช้ประดิษฐ์เป็นเครื่องดนตรีอีกด้วย โดยทำระนาดขวด ซอปี๊บ ซอกระป๋อง ซอกระดองเต่า ซอ 4 สายและ 5 สาย เป็นต้น

ต่อมาในปี 2490 ครูเตือนย้ายบ้านไปอยู่ในกรุงเทพ เพื่อให้บุตรได้มีการศึกษาในระดับสูงขึ้น แล้วครูเตือนก็รับหน้าที่เป็นครูสอนดนตรีไทยในโรงเรียนและสถาบันอุดมศึกษาหลายแห่ง

ครูเตือนได้ถวายงานซ่อมเครื่องดนตรีไทยของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล แล้วยังประดิษฐ์เครื่องดนตรีไทยขนาดเล็กจนครบวง และประดิษฐ์เครื่องดนตรีไทยขนาดจิ๋วที่ดูเหมือนเครื่องดนตรีจริงทุกประการด้วย โดยเครื่องดนตรีจิ๋วนั้นมีขนาดเล็กชนิดที่วางบนฝ่ามือคนได้ 

ครูเตือนทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายเครื่องดนตรีจิ๋วทั้งวง คือวงปี่พาทย์เครื่องคู่ เครื่องใหญ่ แด่สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

ครูเตือนถึงแก่กรรมเมื่อ 6 กรกฎาคม 2546 สิริอายุร่วม 98 ปี และในโอกาส 120 ปีชาตกาลครูเตือน พาทยกุล ทายาทของครูเตือน มูลนิธิเตือน พาทยกุล และโรงเรียนพาทยกุลการดนตรีและนาฏศิลป์ และคณะศิษย์ครูเตือนพร้อมทั้งกรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรมจึงได้พร้อมใจจัดการแสดงดนตรีไทย และนิทรรศการผลงานครูเตือน 

ในโอกาสนี้สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาฯ ร่วมทรงดนตรีไทย (ซอ) กับคณะนักดนตรี ในบทเพลงพระราชนิพนธ์ ตุ๊กแก ทั้งนี้มีการแสดงประกอบเพลงพระราชนิพนธ์โดยนักเรียนระดับชั้นอนุบาลและประถมศึกษาต้น

สำหรับผู้ที่ประสงค์จะร่วมสมทบทุนมูลนิธิเตือน พาทยกุล สามารถสั่งซื้อกระเป๋าผ้าลายตุ๊กแกน่ารักได้ที่ไลน์ @phattayakul หรือบริจาคเข้ามูลนิธิเตือน พาทยกุล หมายเลขบัญชี 424 204 8787 ธนาคารไทยพาณิชย์  

by Mr. Flower