อาการปวดเป็นสัญญาณสำคัญที่ร่างกายส่งออกเพื่อเตือนเราว่ากำลังมีความผิดปกติ หรือได้รับบาดเจ็บ เช่น ปวดหัว ปวดฟัน ปวดกล้ามเนื้อ หรือปวดประจำเดือน เมื่อมีอาการปวดจนรบกวนชีวิตประจำวัน ซึ่งบางครั้งผู้มีอาการยังทนได้ หรืออาจไม่มีเวลาไปพบแพทย์ จึงต้องพึ่งยาบรรเทาปวด แต่การใช้ยาแก้ปวดโดยไม่ระมัดระวังจะเป็นอันตรายต่อร่างกายได้  

อาการปวดมีหลายรูปแบบ บางคนมีอาการเฉียบพลัน มักเกิดทันทีหลังได้รับบาดเจ็บ หรือหลังผ่าตัด ซึ่งเป็นกลไกที่ช่วยป้องกันไม่ให้เกิดความเสียหายมากขึ้น ทำให้ผู้ป่วยต้องเพิ่มการระมัดระวัง และพักผ่อนให้มาก แล้วอาการปวดก็จะหายไป เมื่อสาเหตุที่ทำให้ปวดถูกแก้ไขได้แล้ว

แต่สำหรับอาการปวดเรื้อรัง เป็นอาการที่คงอยู่เป็นเวลานาน แม้บาดแผลภายนอกจะหายแล้วก็ตาม อาการปวดชนิดนี้อาจส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตและสุขภาพจิตอย่างมาก และมักต้องการการรักษาที่ซับซ้อนกว่า 
สาเหตุของอาการปวดที่พบบ่อยที่สุดมักเกี่ยวข้องกับการบาดเจ็บ และการใช้งานกล้ามเนื้อและกระดูก ซึ่งเป็นผลมาจากการใช้ชีวิตประจำวันและกิจกรรมต่าง ๆ เช่น อาการปวดหลังส่วนล่างที่ปวดเรื้อรังมาจากการนั่งทำงานผิดท่าเป็นเวลานาน หรืออาการปวดคอและไหล่จากการก้มเล่นโทรศัพท์มือถือ นับเป็นรูปแบบของการบาดเจ็บจากการใช้งานซ้ำ ๆ 

นอกจากนี้ การบาดเจ็บเฉียบพลันอย่างการข้อเท้าพลิก กล้ามเนื้อฉีก หรือกระดูกหักจากอุบัติเหตุ ก็เป็นสาเหตุของอาการปวดที่รุนแรงและต้องได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที ส่วนกลุ่มถัดมาคือ อาการปวดจากการอักเสบและการติดเชื้อ ซึ่งบ่งบอกว่าร่างกายกำลังต่อสู้กับสิ่งผิดปกติ เช่น อาการปวดข้อต่อจากโรคข้ออักเสบและโรคเกาต์ ซึ่งเป็นภาวะอักเสบเรื้อรัง หรืออาการปวดฟัน และปวดท้องรุนแรงจากการติดเชื้อ ที่ต้องได้รับการดูแลรักษาอย่างเหมาะสม 

การรู้สาเหตุอาการปวดเป็นกุญแจสำคัญ ในการจัดการความปวดได้ตรงจุด และช่วยให้เรารู้ว่าเมื่อใดควรพัก และต้องใช้ยาแก้ปวด และเมื่อไรจำเป็นต้องขอคำปรึกษาจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง แล้วจะได้ช่วยป้องกันการกลายเป็นอาการปวดเรื้อรัง

หากมีอาการปวดโดยไม่ทราบสาเหตุ แถมยังปวดรุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ หรือปวดต่อเนื่องยาวนานเกินกว่าที่ยาแก้ปวดทั่วไปจะช่วยบรรเทาได้ ต้องรีบไปพบแพทย์ เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุที่แท้จริง เนื่องจากอาการปวดอาจเป็นสัญญาณของโรคร้ายแรงที่ซ่อนอยู่ เช่น ติดเชื้อรุนแรง เนื้องอก หรือภาวะฉุกเฉินอื่น ๆ 
 

รศ. ภญ. ดร. ณัฏฐดา อารีเปี่ยม และ รศ. ภก. ดร. บดินทร์ ติวสุวรรณ 
คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย