จากกรณีที่สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) เปิดเผยผลการตรวจวิเคราะห์ผลิตภัณฑ์ยาดมสมุนไพรที่สุ่มเก็บตัวอย่างจาก สถานีตำรวจภูธรอำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ และส่งตรวจที่กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ พบการปนเปื้อนเชื้อจุลินทรีย์ในรายการ Total Aerobic Microbial Count, Total Combined Yeasts and Mould Count และ Clostridium spp. ซึ่งมีปริมาณเกินกว่าค่ามาตรฐานตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข พ.ศ. 2564 นั้น 

รศ.ดร.ธวัชชัย อ่อนจันทร์ ผู้อำนวยการสถาบันเทคโนโลยีนิวเคลียร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ สทน.กล่าวว่า เชื้อจุลินทรีย์ที่ตรวจพบตามรายงานของ อย. ล้วนมีผลกระทบต่อสุขภาพของผู้บริโภค หากได้รับในปริมาณมากหรือสะสมเป็นเวลานาน ตามหลักทางวิชาการสามารถอธิบายไว้ดังนี้ 

- Total Aerobic Microbial Count (เชื้อจุลินทรีย์ใช้ออกซิเจน) เป็นการบ่งบอกถึงปริมาณแบคทีเรียที่สามารถเจริญเติบโตได้ทั่วไปภายใต้สภาวะที่มีออกซิเจน  ซึ่งหากมีจำนวนมากเกินมาตรฐาน อาจสะท้อนถึงความสะอาดของกระบวนการผลิตและการเก็บรักษาผลิตภัณฑ์ เชื้อเหล่านี้หากสูงเกินมาตรฐานอาจทำให้เกิดการระคายเคืองต่อระบบทางเดินหายใจและผิวหนังได้

- Total Combined Yeasts and Mould Count (ยีสต์และรา) เป็นการบ่งบอกถึงปริมาณการปนเปื้อนของเชื้อราและยีสต์ โดยปกติเชื้อราจะมีความสามารถในการสร้างสปอร์สืบพันธุ์ เมื่อมีการสูดดม สปอร์นี้เข้าไป อาจก่อให้เกิดการแพ้ หรือโรคติดเชื้อราในระบบทางหายใจ และเชื้อราบางชนิด สามารถสร้างสารพิษจากเชื้อรา (Mycotoxin) ซึ่งหากสูดดมหรือสัมผัสต่อเนื่องอาจทำให้เกิดอาการแพ้ หายใจติดขัด หรือในบางรายอาจเกิดการติดเชื้อราที่โพรงจมูกและระบบทางเดินหายใจ

- Clostridium spp. เป็นแบคทีเรียที่อาศัยอยู่ในดินและสามารถสร้างสปอร์ที่ทนทานต่อสภาวะแวดล้อมและกระบวนการฆ่าเชื้อการตรวจพบเชื้อดังกล่าวยังคงเป็นตัวบ่งชี้ถึง การปนเปื้อนจากสิ่งแวดล้อมหรือกระบวนการผลิตที่ไม่ถูกสุขลักษณะ ซึ่งอาจสะท้อนถึงความบกพร่องในการทำความสะอาด การอบแห้ง หรือการฆ่าเชื้อวัตถุดิบก่อนนำมาใช้ผลิต มีบางสายพันธุ์ที่ผลิตสารพิษซึ่งก่อให้เกิดอาการอาหารเป็นพิษหรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง หากปนเปื้อนในผลิตภัณฑ์ที่ใช้ใกล้ระบบทางเดินหายใจ เช่น ยาดม ก็อาจส่งผลให้เกิดการระคายเคืองหรืออาการอักเสบในระบบหายใจได้เช่นกัน

เพื่อคุ้มครองผู้บริโภคและยกระดับความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์สมุนไพรไทย รศ.ดร.ธวัชชัย ได้ออกมาให้ข้อมูลถึง “เทคโนโลยีการฉายรังสี (Irradiation Technology)” ซึ่งเป็นกระบวนการฆ่าเชื้อด้วยรังสีแกมมา รังสีอิเล็กตรอน หรือรังสีเอกซ์ ว่า  การฉายรังสีสามารถทำลายเชื้อจุลินทรีย์ทั้งสามกลุ่ม และเชื้อจุลินทรีย์ทุกชนิดที่อยู่ในวัตถุดิบที่นำไปผลิต หรือผลิตภัณฑ์สำเร็จรูปได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยไม่ส่งผลกระทบต่อส่วนผสมของสมุนไพร หรือกลิ่นและคุณสมบัติของผลิตภัณฑ์ ซึ่งเป็นเทคโนโลยีที่องค์การอนามัยโลก (WHO)  รับรองว่า ปลอดภัยและเหมาะสมต่อการประยุกต์ใช้ในผลิตภัณฑ์อาหารและสมุนไพร

ปัจจุบัน สถาบันเทคโนโลยีนิวเคลียร์แห่งชาติ มีศูนย์ฉายรังสีมาตรฐานระดับสากล และสามารถฉายรังสีได้ครอบคลุมทุกประเภทรังสี ทั้งรังสีแกมมา รังสีอิเล็กตรอน และรังสีเอกซ์ ตั้งอยู่ที่ เทคโนธานี คลอง 5 จ.ปทุมธานี โดยให้บริการแก่ผู้ประกอบการอุตสาหกรรมสมุนไพร เครื่องสำอาง อาหาร และเวชภัณฑ์ทางการแพทย์ เพื่อช่วยให้ผลิตภัณฑ์ผ่านการฆ่าเชื้อและคงคุณภาพได้ยาวนานยิ่งขึ้น 

รศ.ดร.ธวัชชัย กล่าวทิ้งท้ายว่า “สทน. ขอเชิญชวนผู้ประกอบการสมุนไพรไทยทุกแบรนด์ เข้ารับบริการฉายรังสี เพื่อให้ผลิตภัณฑ์ปลอดเชื้อและปลอดภัยต่อผู้บริโภค เป็นการยกระดับมาตรฐานสมุนไพรไทยให้ก้าวสู่ตลาดโลกได้อย่างมั่นใจ” 

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่  ศูนย์ฉายรังสี สถาบันเทคโนโลยีนิวเคลียร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน)  โทรศัพท์: 0 2401 9889 ต่อ 6101 หรือ 6103 เว็บไซต์ : www.tint.or.th

-(016)