(หมายเหตุ : บทความชุดนี้ถอดความจากคำบรรยายของ นพ.วิชัย โชควิวัฒน อดีตประธานคณะกรรมการองค์การเภสัชกรรม ในงานเสวนา “จากก้าวคนละก้าว สู่ข้อเสนอการปฏิรูประบบสาธารณสุขไทย” 4 ก.พ. 2561 ณ สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย)

(ต่อจากตอนที่แล้ว) "30 บาทไม่ใช่ประชานิยม" เพราะเจ็บไข้ได้ป่วยเป็นสิ่งที่ทุกคนต้องเกิด เราไม่รู้ว่าใครจะเป็นอะไรเมื่อไหร่ สมัยที่ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช เข้ามาทำเมื่อปี 2518 "ท่านเพิ่มเงินให้ก้อนใหญ่เลยทีเดียว แต่ตอนนั้นไม่มีการปฏิรูประบบ ฉะนั้นระบบที่มีอยู่ในประเทศไทยจึงไม่เท่าเทียมกัน" โรงพยาบาลจังหวัดมีทุกจังหวัด แต่โรงพยาบาลอำเภอ อำเภอรอบนอกมี 600 อำเภอ มีโรงพยาบาลเพียง 200 อำเภอ อีก 400 อำเภอไม่มี

ส่วนสถานีอนามัย (ปัจจุบันคือโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล-รพ.สต.) 60 เปอร์เซ็นต์ของประเทศมี แต่อีก 40 เปอร์เซ็นต์ไม่มี งบประมาณจ่ายไปแบบ “โรงพยาบาลใหญ่ได้เยอะ-โรงพยาบาลเล็กได้น้อย” จึงเป็นระบบที่เพิ่มเงินแต่เพิ่มความไม่เท่าเทียม ต่อมาสมัยรัฐบาล พล.อ.เปรม ติณสูลานนท์ (2523-2531) มีการสร้างโรงพยาบาลครบทุกอำเภอ และสร้างสถานีอนามัยครบทุกตำบล

“ตอนนั้นเกิดวิกฤติเศรษฐกิจ เราขอให้ชะลอการสร้างโรงพยาบาลในกรุงเทพและในจังหวัดใหญ่ๆ มีโรงพยาบาลจะสร้างตึกผู้ป่วยนอก (OPD) 700 ล้านบาท พวกผมก็ไปค้าน เพราะประชากรเท่าเดิมแต่ไปรับบริการสะดวกขึ้น เงิน 700 ล้านนี้เอาไปสร้างโรงพยาบาลอำเภอ 10 เตียง ได้ 70 แห่ง 70 อำเภอ ตอนนั้นพวกหมอในโรงพยาบาลนั้นโกรธพวกผมมาก แต่ตอนนี้ทุกคนบอกว่าพวกผมทำถูกแล้ว หลายคนก็ยังคบหากัน”

ถึงโรงพยาบาลจะกระจายตัวไปทั่ว “แต่ก็ยังมีความลักลั่น” เช่น จ.ราชบุรี มีโรงพยาบาลจังหวัดถึง 4 แห่ง แต่ จ.แม่ฮ่องสอน จ.น่าน ที่เป็นจังหวัดไกลๆ มี 1 แห่ง งบประมาณก็ยังได้น้อย พอคุณหมอสงวน (นพ.สงวน นิตยารัมภ์พงศ์) ก็ปฏิรูปเชิงโครงสร้าง สมัยท่านคึกฤทธิ์ทำ ท่านทำเป็น “โครงการ” คือโครงการสวัสดิการรักษาพยาบาลผู้มีรายได้น้อย

"บิดาแห่ง 30 บาท" นพ.สงวน นิตยารัมภ์พงศ์ (18 มี.ค. 2495-18 ม.ค.2551) ผู้ผลักดันนโยบายหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า

ที่มา : https://www.doctor.or.th/clinic/detail/6968

แต่คุณหมอสงวนทำเชิงระบบ "ทำเป็น พ.ร.บ. (พระราชบัญญัติ)" แล้วเวลามีการจัดสรรงบประมาณ คณะกรรมการที่ดูแลตาม พ.ร.บ. มี 30 คน "ใน 30 คนนี้ประกอบด้วยภาครัฐแค่ 9 คน" เป็นผู้ทรงคุณวุฒิ 7 คน ผู้แทนสภาวิชาชีพ 5 คน ผู้แทนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท. 4 คน) และ "เป็นตัวแทนภาคประชาสังคม 5 คน" นี่คือองค์กรที่ "ประชาชนเข้าไปมีส่วนร่วม" อย่างแท้จริง

ทำให้การจัดสรรงบประมาณ การดูแลประชาชน การบริหารจัดการมีเสียงของประชาชนเข้าไปเกี่ยวข้อง แล้วสิ่งที่สำคัญที่สุดของการปฏิรูประบบบัตรทอง คือ "รัฐธรรมนูญฉบับปี 2540" นั้นพูดถึงเรื่อง "ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์"เป็นครั้งแรก พ.ร.บ. จึงกำหนดไว้เลยว่า “การไปรับบริการเป็นสิทธิของประชาชน ส่วนผู้ให้บริการนั้นเป็นหน้าที่” ไม่ใช่เรื่องการไปขอความเมตตา สังคมจะเจริญไปได้ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ต้องเท่าเทียมกัน

นพ.วิชัย โชควิวัฒน

สุดท้ายเราพูดกันถึง 3 กองทุนในประเทศไทย (สวัสดิการข้าราชการ ประกันสังคม และบัตรทอง) แต่ยังมีกองทุนอื่นอีก เช่น มหาวิทยาลัย รัฐสภา “ใช้เงินแพงมากถึง 3 หมื่นบาทต่อหัว” แพงกว่าข้าราชการด้วย แล้วเวลาป่วยก็ไปรักษาตามที่ตัวเองต้องการ แต่ก็ไป  "เสียค่าโง่” ให้เขา ไปตรวจร่างกาย 3 พันบาทแต่ไม่ได้อะไร ไม่มีใครคิดจะปรับปรุงระบบตรงนี้ “แล้วถ้าป่วยหนักเป็นโรคร้ายแรงก็ไม่รักษา” นั่นเป็นระบบที่จ่ายให้ป่วยเล็กป่วยน้อยแต่จ่ายแพง นี่ก็ไม่เคยคิดจะปฏิรูปกัน

บัตรทอง 30 บาท ทำให้คนไทยอายุยืนขึ้น : จากงานวิจัยเรื่อง “Welfare Analysis of the Universal Health Care Program in Thailand” ผลงานของ ณัฏฐ์ หงษ์ดิลกกุล นักศึกษาปริญญาเอก คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยไซมอน เฟรเซอร์ ประเทศแคนาดา

ที่มา : https://www.hfocus.org/content/2017/06/14100

ญี่ปุ่นนั้นเป็นระบบที่ให้บริการเหมือนกันหมด แต่ที่มากองทุนนั้นเขามีตั้ง 3,500 กองทุน แต่ละคนจ่ายตามเงื่อนไขของแต่ละกองทุน การจ่ายเข้าไม่เหมือนกัน ฉะนั้นเรื่องพวกนี้ "ถ้าจะปฏิรูปต้องศึกษาจริงๆ จังๆ" ไม่อย่างนั้นแล้วก็จะเป็นการปฏิรูปแบบ

ตาบอดคล้ำช้าง!!!

ข่าวก่อนหน้า

นพ.วิชัย โชควิวัฒน (2) สาเหตุที่‘30บาท’ของไทยไม่ล้ม

นพ.วิชัย โชควิวัฒน(1) ‘ปฏิรูป’และ‘ก้าวที่กล้า’ของอังกฤษ