บ้านสะเดา อำเภอพลับพลาชัย จังหวัดบุรีรัมย์ ฟื้นฟูวิถีชุมชนใช้กระต่ายแบบโบราณขูดมะพร้าว เพื่ออนุรักษ์ให้คนรุ่นหลังได้รู้จักวิถีดั้งเดิมของคนในชนบท ควบคู่ไปกับเครื่องขูดมะพร้าวไฟฟ้า เพื่อเป็นการเตรียมวัตถุดิบสำหรับงานประเพณีกวนข้าวทิพย์ ในช่วงวันออกพรรษาประจำปีนี้

วันที่ 10 ตุลาคม 2562 ที่วัดบ้านสะเดา ต.สะเดา อ.พลับพลาชัย จ.บุรีรัมย์ ชาวบ้านจากบ้านสะเดาทั้ง 3 หมู่กำลังช่วยกันปอกมะพร้าวที่ได้มาจากการเรี่ยไรของคนในหมู่บ้านและส่วนหนึ่งซื้อมาจากอำเภอใกล้เคียง รวมกว่า 1,000 ลูกเพื่อนำมาเตรียมเป็นวัตถุดิบหลัก สำหรับการใช้กวนข้าวทิพย์มธุปายาส เพื่อถวายเป็นพุทธบูชา ก่อนวันออกพรรษา

โดยหลังจากทำการปอกมะพร้าวเสร็จแล้ว ชาวบ้านจะนำมะพร้าวไปเข้าเครื่องขูดมะพร้าวแบบไฟฟ้าและส่วนหนึ่งยังคงใช้กระต่ายขูดมะพร้าวแบบโบราณ ก่อนจะนำมะพร้าวที่ขูดไปคั้นน้ำเอาแต่กระทิ เพื่อนำไปต้มสกัดเอาน้ำมันมะพร้าว ไว้ใช้เป็นวัตถุดิบหลักสำหรับการกวนข้าวทิพย์มธุปายาส ร่วมกับข้าวเหนียว อ้อย ถั่ว งา เผือก มัน น้ำนม น้ำตาล ผลไม้สด ผลไม้แห้ง และธัญญาพืชต่างๆอีกว่า 108 ชนิดในวันที่ 12 ต.ค.62 โดยจะนำข้าวทิพย์มธุปายาสที่ได้นี้ ตักบาตรถวายพระสงฆ์ในวันที่ 13 ต.ค.62 ซึ่งเป็นวันออกพรรษาและนำแจกจ่ายให้กับชาวบ้านที่มาร่วมทำบุญ ซึ่งข้าวทิพย์มธุปายาส เชื่อกันว่า เมื่อทำครบถ้วนตามพิธีแล้ว จะเป็นสิริมงคลแก่ผู้ทำและผู้บริโภค ประสบสิ่งที่เป็นมงคล

นายเมือย สิทธิสังข์ มัคทายก วัดบ้านสะเดา บอกว่า ในทุกปีก่อนวันออกพรรษา ชาวบ้านจะรวมตัวกันออกเรี่ยไรกันในหมู่บ้าน ซึ่งจะได้ทั้งข้าวสาร เงิน มะพร้าว ถั่ว งา และผลหมากรากไม้ต่างๆ เพื่อนำมาใช้เป็นวัตถุดิบสำหรับการกวนข้าวทิพย์มธุปายาส โดยวัตถุดิบหลักที่ขาดไม่ได้เลยคือมะพร้าว ซึ่งจะใช้ทั้งมะพร้าวอ่อน และมะพร้าวแก่ โดยในอดีตชาวบ้านจะนำกระต่ายขูดมพะร้าวจากบ้านของตนเอง มาช่วยกันขูด แต่ด้วยความเจริญของเทคโนโลยีในปัจจุบัน และเพื่อความสะดวกสบาย จึงมีการนิยมใช้เครื่องขูดมะพร้าว ที่ใช้พลังงานไฟฟ้า ซึ่งนอกจากความสะดวกสบายแล้ว ยังเกิดความรวมเร็วด้วย จึงทำให้กระต่ายขูดมะพร้าวแบบโบราณเลือนลางหายไป เพราะไม่ค่อยมีผู้นิยมใช้ ทำให้คนรุ่นหลังบางรายแทบจะไม่รู้จักกระต่ายขูดมะพร้าว

มัคทายก วัดบ้านสะเดา บอกด้วยว่า เพื่อเป็นการอนุรักษ์ความเป็นวัฒนธรรมดั้งเดิม ของการมีส่วนร่วมของชุมชน ตามวิถีชีวิตในสังคมชนบทให้คงอยู่ไว้ จึงได้ฟื้นวิถีการขูดมะพร้าวแบบโบราณ ใช้ควบคู่ไปกับเครื่องขูดมะพร้าวไฟฟ้า เพื่อให้คนรุ่นหลังได้รู้จักที่มาของกระต่ายขุดมะพร้าว ที่ปัจจุบันแทบไม่มีเหลือให้ชนรุ่นหลังได้เห็น และซึมซับความเป็นวิถีดั้งเดิมที่ตกทอดมาแต่อดีต ทั้งยังเป็นการอนุรักษ์และสืบสานศิลปวัฒนธรรม ให้ชนรุ่นหลังได้ศึกษาและตระหนักถึงความเป็นมา ในวิถีการดำรงชีวิตตามสภาพทางสังคม วัฒนธรรมท้องถิ่น ที่ผสมผสานกับวัฒนธรรมอื่นๆที่มีอยู่เดิมและการเข้ามาของวัฒนธรรมสมัยใหม่ด้วย