พระพุทธเจ้าสงเคราะห์โลกด้วยความเมตตา สงเคราะห์โลกด้วยพระอัธยาศัยของพระพุทธเจ้า ซึ่งเป็นเหมือนๆ กัน พระเมตตาสุดส่วน คือพระพุทธเจ้าแต่ละพระองค์ๆ เต็มพระทัยๆ จากนั้นมาก็สาวก เป็นไปตามนิสัยวาสนาบารมีความเมตตาเป็นพื้นฐานอยู่ในจิตนั้นเหมือนกัน แต่ที่จะกระจายออกไปตามหลักนิสัยวาสนาที่ทำประโยชน์ให้โลกได้มากก็มี ได้น้อยก็มี ตามนิสัยวาสนาของแต่ละพระองค์ๆ ที่ทำมา พอเหมาะพอดีกับองค์ท่านเอง

อย่างพระอัญญาโกณฑัญญะนี้ ท่านสอนได้หลานคนเดียวพระปุณณมันตานีบุตรนี้ เป็นธรรมกถึกเอก ได้รับเอตทัคคะสมณศักดิ์เป็นนักเทศน์เอก พระปุณณมันตานีบุตร หลานชายของพระอัญญาโกณฑัญญะ สำหรับท่านเองท่านไม่เกี่ยวกับใคร แต่เรื่องเทวบุตรเทวดาปฏิเสธไม่ได้นะ ส่วนกับมนุษย์มนารู้สึกว่า ท่านจะไม่ค่อยได้เกี่ยวข้องอะไรนักเลย อยู่กับสัตว์ กับเทวบุตรเทวดานี้ ปฏิเสธไม่ได้ ท่านก็ไปทำกับพวกนั้นเสีย พวกช้าง (หัวเราะ) ท่านเอาช้างเป็นอุปัฏฐากนะ ช้างนั้นก็ทราบว่าเป็นโพธิสัตว์เหมือนกัน เราก็อ่านนานแล้ว มันลืม แต่พอจับเงื่อนได้ว่า เป็นโพธิสัตว์เหมือนกัน ช้างที่รักษาพระอัญญาโกณฑัญญะ

ถึงกาลจะนิพพานแล้วก็มาทูลลาพระพุทธเจ้า ย้อมผ้าด้วยหินแดง เพราะอยู่ในป่าในเขาไม่มีอะไรจะย้อมก็ย้อมอย่างนั้น ย้อมผ้าเป็นสีหินแดงออกมาเฝ้าพระพุทธเจ้า ทูลลาปรินิพพาน พระเณรหนุ่มน้อยมองเห็นพระเณรเราก็เหมือนพวกไอ้กี้ ไอ้หย็อง นี่ละพอมองเห็นพระอัญญาโกณฑัญญะ พระอัญญาโกณฑัญญะนี้ก็ยังแก่กว่าพระพุทธเจ้าอีกนะ เพราะท่านเป็นองค์ทำนาย เป็นฤาษีดาบสที่หนุ่มมากกว่าเพื่อน ที่ทำนายชี้ลงนิ้วเดียวเลยว่า จะได้เป็นพระพุทธเจ้าโดยถ่ายเดียว บรรดาทายทั้งหลายมีสองแง่คือ ถ้าไม่เป็นพระพุทธเจ้า จะได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ เป็นสองแง่

แต่พระอัญญาโกณฑัญญะที่ทายนี้ว่า จะได้เป็นพระพุทธเจ้าโดยถ่ายเดียวเพราะฉะนั้นจึงออกไปบวชรอพระพุทธเจ้า อายุแก่กว่าแล้วนี่ทีนี้มาทูลลาพระพุทธเจ้าเข้าสู่นิพพาน พระเณรเห็นสีผ้าและเฒ่าแก่งกๆงันๆ พอทูลลาพระพุทธเจ้าเสร็จเรียบร้อยออกไปแล้ว พระเณรหนุ่มน้อยเหมือนไอ้ปุ๊กกี้ ไอ้หย็อง ก็รุมเข้ามาถามล่ะซี หลวงพ่อนี้มาจากไหน ดูสีผ้าเหมือนสียักษ์พระพุทธเจ้าก็ โถ! อย่าพูดอย่างนั้น ขึ้นทันทีเลย "อย่าพูดอย่างนั้นนะ นี่พี่ชายใหญ่ของเธอทั้งหลายรู้ไหม พระอัญญาโกณฑัญญะเป็นปฐมสาวกของเราคถาคต คือ องค์นี้เอง นี่ท่านจะลาเข้าสู่นิพพาน ท่านมาลา ท่านจะนิพพานแล้ว"
..............
คัดลอกจากหนังสือ "เทวดา" หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน