ความตายเป็นของเที่ยง ชีวิตเป็นของไม่เที่ยง จงจำไว้ให้ถึงที่สุด เมื่อจำไว้ทุกวัน ลืมตาขึ้นมา เช้ามีความรู้สึกไว้เสมอว่าเราอาจจะไม่ได้กินข้าวเช้า อาจจะตายก่อนก็ได้ ความตายไม่มีนิมิต ความตายไม่มีเครื่องหมาย ถ้าเราตายเลว ก็ดูตัวอย่างสัตว์ในอบายภูมิ มีนรกและเปรตเป็นต้น ก่อนจะตายถ้าเราทำความดี นั่นก็เป็นเรื่องที่เราจะฟังต่อไปข้างหน้าในเรื่องวิมานวัตถุ จะเห็นผลมีความสุข ถ้าเป็นมนุษย์ก็เป็นมนุษย์ที่เต็มไปด้วยทรัพย์ มีความสุข ถ้าเป็นเทวดาก็เป็นเทวดาที่มีความสุขสมบูรณ์ ไม่ต้องเป็นเปรตไปก่อนแล้วจึงเป็นเทวดา เหมือนกับนางเปรตทั้ง ๒ นั้น

ท่านจงตั้งใจไว้ว่า การเกิดเป็นทุกข์ ความแก่เป็นทุกข์ ความป่วยไข้ไม่สบายเป็นทุกข์ ความพลัดพรากจากของรักของชอบใจเป็นทุกข์ ความตายเป็นทุกข์ ทุกข์มาจากไหน ทุกข์มาจากตัณหาความทะยานอยาก ถ้าเราทำลายตัณหาเสียได้อย่างเดียวเราก็พ้นทุกข์

ตัณหาส่วนไหนที่เราจะมองกัน คือ ตัณหาจุดหลงใหลใฝ่ฝันไปในเรื่อง รูป รส กลิ่น เสียง และสัมผัสเนื่องด้วยกามารมณ์ อยากได้ในสิ่งเหล่านี้ รู้ว่าตัณหาเป็นทุกข์ มีความโลภ ความอยากได้ อยากจะร่ำรวย มีอาชีพที่ไม่สมควรกับสภาวะของตน ถ้าเป็นคนธรรมดาก็เรียกว่า โลภอยากจะยื้อแย่งทรัพย์สินของบุคคลอื่น ถ้าเป็นพระโยคาวจรก็เรียกว่ามีจิตคิดติดอยู่ในลาภ แม้จะหามาได้โดยชอบธรรม แต่จิตติดอยู่ในลาภนั้นๆ ก็ชื่อว่าเป็นตัณหาในข้อนี้ เป็นคนที่สิ้นความดีหาความดีไม่ได้

และก็ความอยากอีกอย่างหนึ่ง อยากโกรธ อยากพยาบาท อยากเด่น ติดอยู่ในโลกธรรม แล้วก็อยากจะหลงคิดว่าเราไม่แก่ เราไม่ป่วย เราไม่ตาย มีสภาวะของจิต ไม่เนื่องด้วยความเมตตาปรานี ไม่เนื่องด้วยพรหมวิหารสี่ ไม่มีการเสียสละ

รวมความว่าตัณหาประเภทนี้เป็นปัจจัยให้เราเกิด มันต้องเกิด ต้องแก่ ต้องป่วย ต้องตาย ต้องพลัดพรากจากของรักของชอบใจอยู่เรื่อยไป เป็นของไม่ดี

จงน้อมจิตไปถึงคำสั่งสอนขององค์สมเด็จพระชินสีห์ในมหาสติปัฏฐานสูตร ว่าเราเห็นร่างกายของเรามีความรู้สึกเพียงสักแต่ว่าเห็น จิตไม่ผูกพันอยู่ในร่างกายนั้น ถ้าหากว่าเราเห็น ร่างกายของบุคคลอื่นก็ไม่ผูกพันอยู่ในร่างกายของบุคคลอื่น เราไม่ผูกพันอยู่ในร่างกายของเราหรือร่างกายของบุคคลอื่น หรือทรัพย์สินทั้งหมดในโลก

เป็นอันว่าเราไม่พอใจในมนุษย์โลก เทวโลกและพรหมโลก สิ่งที่เราต้องการคือพระนิพพาน หาจุดทำลายความรักระหว่างเพศ ทำลายอำนาจของความโลภ ทำลายอำนาจความโกรธ ทำลายอำนาจของความหลง เราศึกษากันมาแล้ว ทรงอารมณ์จิตไว้อย่างนี้ ไม่ช้าดวงจิตของท่านก็จะผ่องใสเหมือนแก้ว เวลาตายแล้วก็ไปนิพพาน ไม่ต้องเกิด ไม่ต้องแก่ ไม่ต้องเจ็บ ไม่ต้องตาย ไม่ต้องพลัดพรากจากของรักของชอบใจ ไม่ต้องมีอะไรเป็นทุกข์

นี่เป็นเรื่องของท่านทั้งหลายที่จะต้องพยายามทรงจิตไว้เสมอ แล้วการทรงจิตไว้เพื่อให้จิตทรงอยู่เนื่องในการจิตจะระงับนิวรณ์ห้าประการคือ กำหนดรู้ลมหายใจเข้าออกและคำภาวนา ความจริงสิ่งทั้งหลายเหล่านี้ที่เราต้องต่อสู้จริงๆ ก็ไม่เห็นเป็นของยาก ดูปฏิปทาของท่านผู้เฒ่า ฟังมาแล้ว อย่าฟังทิ้ง ฟังมาแล้วพึงปฏิบัติตาม ท่านทำได้เราก็ทำได้ ท่านบรรลุได้เราก็บรรลุได้

ที่นี้มาฟังปฏิปทาของท่านต่อไปโดยย่อ ท่านกล่าวว่า สมัยที่ท่านได้อสุภสัญญา เห็นกระดูกลอยมา และก็พิจารณาเห็นคนทั้งหมด สัตว์ทั้งหมดเป็นกระดูก ก็จับกระดูกเป็นภาพนิมิต จนกระทั่งจิตทรงตัวฌานสี่ เป็นอันว่าอสุภกรรมฐานนี่เขาบอกว่าเป็นกรรมฐานพิจารณา ทรงจิตไว้อย่างสูงแค่ปฐมฌาน เขาว่ากันอย่างนั้น แต่ในทางปฏิบัติจริงๆ ถ้าเราฉลาด เราก็เอาปฐมฌานมาทำฌานเสียอย่างสบายๆ ถึงฌานสี่

ท่านผู้เฒ่าท่านเล่าให้ฟังว่า ท่านจับเอาอสุภทั้งหมด เมื่อได้อัฏฐิกัง ปฏิกุลังแล้ว ท่านก็ไล่เบี้ยไปเลยตั้งแต่ ๑ ถึง ๑๐ จับภาพไปเลยให้จิตทรง มันเน่าแบบไหน มันเหม็นแบบไหน มันเละแบบไหน มันขึ้นแบบไหน มันพองแบบไหน ท่านทำเป็นฌานสี่ได้หมดทุกอสุภ ๑๐ อย่าง จิตใจทรงตัว เห็นคนเมื่อไร เห็นสัตว์เมื่อไร เน่าหมด เห็นวัตถุธาตุต่างๆ เห็นโครงกระดูก ไม่มีความติดในความสวยสดงดงาม แต่ทว่าเวลานั้นเป็นเรื่องสมถภาวนา เวลานั้นความรู้สึกในระหว่างเพศก็ไม่มี เห็นคนๆ เน่า เห็นสัตว์ๆ เน่า เห็นคนเป็นกระดูก เห็นสัตว์เป็นกระดูกมีสภาพน่าเกลียด แต่จิตยังไม่น้อมไปในด้านวิปัสสนาอย่างสูง มัวแต่เล่นสมถภาวนาธรรมดาเห็นว่าเน่า เห็นว่าเหม็น เห็นว่าน่าเกลียด เห็นว่าโสโครก นี่เป็นสมถภาวนา

ถ้าเป็นวิปัสสนาต้องพิจารณาเห็นความเสื่อมความโทรมของร่างกาย มีสภาพไม่เที่ยง เสื่อมไปทีละเล็กละน้อย แล้วในที่สุดมันก็สลายตัว จิตไม่เข้าไปยึดไปถือ ท่านบอกว่าเวลานั้นอารมณ์วิปัสสนาญาณท่านมีนิดหน่อย เล่นเฉพาะสมถภาวนาให้มันช่ำใจเพราะความเข้าใจผิด ตามบันทึกท่านบอกว่า ถ้าเราคิดควบกับวิปัสสนาเสียเวลานั้น ความจริงท่านบอกว่าหลวงพ่อปานก็สอนวิปัสสนา แต่ว่าท่านเป็นคนใจเดียว ถ้าจะเอาอะไรเอาให้มันพังไปเป็นด้านๆ ถ้าไม่ได้ยอมตายเสียดีกว่า ขึ้นชื่อว่าไม่สามารถในชีวิตนี้จะไม่มีเป็นอันขาดสำหรับท่าน ท่านรู้สึกว่ามีกำลังใจเด็ดเดี่ยวมาก

ในสมัยที่กำลังเล่นอสุภกรรมฐาน แล้วก็มีวิปัสสนาญาณเจือปนนิดหน่อยกันฌานเสื่อม สิ่งที่เป็นศัตรูกับอารมณ์อย่างนี้มันก็เกิด นั่นก็คืออิสตรีที่เป็นเพศตรงกันข้าม สตรีก็ระวังบุรุษ ถ้าบุรุษก็ระวังสตรีจะเข้ามาเล้าโลมด้วยเหตุต่างๆ มาติดต่อสร้างความสัมพันธ์ในฐานะที่อยากจะเป็นคนรักด้วย ดีไม่ดีแกก็พูดเปิดเผยชวนรักชวนแต่งงาน แต่ต้องระวัง และก็จงอย่าไปโทษใครเขา ถ้าเราไปหลงละเมอในคำป้อยอทั้งหลายเหล่านั้น คำชักชวน ความดีของเรามันจะด้วน ฌานจะสลายตัว

ตามบันทึกของท่านผู้เฒ่าบอกว่ามากันหลายแบบ คนมากันหลายฐานะ เรียกกันว่าความสวยก็มี ความร่ำรวยก็ปรากฏ ศักดิ์ศรีก็ใหญ่ ฐานะก็สูง มากันทุกแบบ ท่านก็เฉย จะมาอย่างไรก็ช่าง โผล่หน้าเข้ามา ท่านเอาความพังคือว่าร่างกายเน่าเข้าตั้งไว้เป็นอสุภสัญญา จนถึงกับถูกออกปากว่าคนหน้าโง่อย่างนี้ไม่เคยพบ สตรีนางนั้นสมัยนั้นเธอยังมีอายุไล่เลี่ยกับท่าน ยังเป็นสาว ท่านกำลังเป็นหนุ่ม แล้วมีเงินนับแสน คนมีเงินนับแสนในสมัยนั้น ในสมัยนี้ก็นับเป็นสิบๆ ล้าน เอาทั้งร่างกายทั้งทรัพย์ทั้งหลายเข้ามาล่อ ท่านก็ไม่ยุ่ง เอาหูไปนาเอาตาไปไร่ เขาพูดทางนี้ เราไปทางโน้น เขาพูดมาทางนี้ ทำไม่รู้ไม่ชี้เสีย เมื่อพูดในด้านความรักระหว่างเพศ ท่านทำเป็นไม่เข้าใจ แต่ว่านางนั้นก็ไม่ละความพยายาม ใช้ความมานะพยายามอยู่ถึง ๑ ปี เป็นอันว่าราชสีห์ไม่สามารถจะฆ่าหมูได้ เพราะหมูตัวนี้กลายเป็นหมูป่า มันมีเขี้ยวเล็บ

ในที่สุดเขาเบื่อหน่ายถอยไปเอง แต่การถอยไปตนเองก็ยังไม่พอ ยังให้คนอื่นมาติดต่อเป็นตัวแทน ท่านก็เลยบอกว่าท่านต้องปล้ำกับอสุภสัญญาอยู่ตลอดเวลา

ในที่สุดท่านก็ชนะ ท่านชนะตอนที่จิตใจไม่น้อมไปตามนั้น ความสำคัญในความรักไม่มี ทำให้คนใจด้าน แต่ยังไม่ได้พระอนาคามี คือเรื่องของฌานโลกีย์เท่านั้น ท่านคุยให้ฟังว่าฌานโลกีย์นี่ต้องระวังมันเสียจริงๆ เผลอไม่ได้ เผลอเมื่อไรอารมณ์แวบเข้ามาทันที เคราะห์ดีที่ท่านไม่ยอมแพ้มัน

เป็นอันว่าเมื่อท่านไม่ยอมแพ้ มาตุคามผู้เป็นศัตรูกับอสุภกรรมฐานเขาก็แพ้ไปเอง ในช่วงนั้นท่านบอกว่ามันมีความลำบากใจไม่น้อย หนีเสือปะจระเข้อยู่ตลอดเวลา คนนี้หมดไป คนใหม่เข้ามา มีลีลาด้วยประการทั้งปวง ถ้ามีอารมณ์ธรรมดาก็ทนไม่ไหว แต่ท่านก็เลยมัดกับอารมณ์ฌานในอสุภกรรมฐานหนักขึ้น ยิ่งมีคนมากมาเท่าไร เมื่อคนจะขึ้นกุฏิท่านก็จับอารมณ์เข้าฌานสี่ พิจารณาภาพของสตรีเป็นซากศพเน่าเละไปหมด

เป็นอันว่าท่านชนะ เมื่อชนะแล้ว อาจารย์ของท่านก็ยิ้ม คือหลวงพ่อปาน เมื่อเห็นหน้าท่าน เข้าท่านก็ยิ้ม บอกว่าชนะแล้วหรือ ท่านก็กราบเรียนหลวงพ่อปานว่าชนะแล้ว หลวงพ่อปานท่านบอกว่ายังไม่ชนะจริง การชนะอย่างนี้เป็นประเภทจับเสือกดคอเอาไว้เท่านั้น เรียกว่าเรากดคอเสือไม่ให้เสือกัด คอยระวัง กำลังฌานถ้าพลาดเมื่อไรเมื่อนั้นเสือกัด หลวงพ่อปานก็สั่งว่าอย่าประมาท กรรมฐานกองใดถ้าได้แล้ว ถ้าจะทำกรรมฐานกองอื่นต่อไป ต้องใช้กรรมฐานกองเดิมให้มีอารมณ์จุใจ ให้มีอารมณ์ทรงตัวเสียก่อน จงอย่าทิ้งของเก่า จงอย่าเดินไปหาของใหม่ ต้องไล่เบี้ยของเก่าก่อน เมื่อไล่เบี้ยของเก่าครบแล้ว จึงจะจับของใหม่ต่อไป แล้วท่านก็บอกต่อไปว่าของใหม่ของเธอยังจะปรากฏขึ้นในระยะคืนนี้

นี่พระอาจารย์ท่านดี ท่านบอกอย่างนั้น แต่ว่าบรรดาท่านพุทธบริษัททุกท่าน อย่าคิดว่าอาตมาเป็นครูท่านเวลานี้ จะบอกบ้างไม่ได้หรือ ก็ขอตอบคำเดียวว่าไม่ขอวัดรอยอาจารย์ ครูบาอาจารย์ทำมาอย่างนั้นอาตมาไม่ขอวัดรอยท่าน จะขอแนะนำท่านไปตามคัลลองธรรมดาปกติ เป็นสายกลางเท่านั้น จะไม่จี้จุดเฉพาะ เว้นไว้แต่ท่านใดมีความสามารถจะตัดสังโยชน์ได้ อย่างนั้นจะเตือนให้นิดๆ พอเป็นนิมิตเครื่องหมายเท่านั้น จะไม่บอกชัด ทั้งนี้ เพราะว่าการพยากรณ์เป็นหน้าที่ขององค์สมเด็จพระทรงสวัสดิโสภาคย์...

คัดลอกจากหนังสือ ปฏิปทาท่านผู้เฒ่า โดยคำสอนพระราชพรหมยาน (หลวงพ่อฤาษีลิงดำ) วันทาซุง จังหวัดอุทัยธานี (ลานธรรมจักร)