“ถั่วพู” เป็นผักที่มักจะนิยมนำฝักมาประกอบเมนูอาหาร เช่น ยำถั่วพู ผัดเผ็ดถั่วพู หรือ กินสดจิ่มน้ำพริก  หลายคนเข้าใจว่าบริโภคได้แค่ฝักเพียงอย่างเดียว แต่สำหรับชาวบ้านใน ต.คลองข่อย อ.โพธาราม จ.ราชบุรี จะนำถั่วพูมาปลูกเป็นพืชหลักในท้องถิ่น เพื่อนำรากหรือหัวที่อยู่ใต้ดินมาต้มขายสร้างรายได้ให้แก่ครอบครัวเพิ่มขึ้น 

ไปทำความรู้จักกับรากถั่วพูที่นำหัวมาต้มกินได้  ด้วยการปลูกง่าย ๆ ไม่ยุ่งยากโดยมีพื้นที่ปลูกข้าวโพดนำหน้า เมื่อเก็บเกี่ยวตัดข้าวโพดแล้ว ก่อนปลูกถั่วพูตามเพื่อให้เลื้อยเกาะลำต้นข้าวโพด ประหยัดการหาซื้อไม้ไผ่มาทำค้างให้ถั่วพูเกาะ  ใช้เวลาเริ่มปลูกจนถึงเก็บเกี่ยวผลผลิตประมาณ 6 เดือน และยังถือเป็นพืชหลักเฉพาะพื้นที่แถบนี้ ที่สามารถปลูกถั่วพูกินหัวได้ดีกับสภาพดินที่เหมาะสม   ขณะที่เคยมีชาวบ้านนำเมล็ดไปทดลองปลูกในแต่ละท้องถิ่น แต่ก็ไม่เกิดหัวคงมีเพียงฝักให้ได้เก็บรับประทานเท่านั้น

นางอิ่ม ภูมิอักโข อายุ 68 ปี เกษตรกรหมู่ 6 ต.คลองข่อย อ.โพธาราม    กล่าวว่า  หลังจากต้นถั่วพูได้อายุ ก็จะใช้จอบขุดราก ที่รากจะมีหัวถั่วพูอยู่ใต้ดินคล้าย ๆ กับหัวมัน  ใส่ตะกร้านำมาตัดแต่งเอารากเล็ก ๆ หัวท้ายออก  จากนั้นจึงนำเข้าเครื่องโม่ปั่นล้างจนสะอาดแล้ว  ถึงจะนำไปต้ม การต้มต้องตั้งน้ำให้เดือดก่อน  เพื่อให้หัวถั่วพูกินดีไม่กระด้าง ใช้เวลาต้มประมาณ 4 ชั่วโมง จะทำให้เนื้อของหัวถั่วพูเกิดความเหนียวหนึบ รสชาติดี  จะต้มกับเตาที่ต้องใช้ไฟจุดด้วยไม้ฟืนเท่านั้น  เพราะใช้เวลาต้มที่ยาวนาน  เมื่อได้เวลาพอเหมาะจะใส่เกลือตามประมาณ และน้ำตามส่วนผสมทำให้มีรสชาติหวาน เค็ม กลมกล่อม  ส่วนน้ำตาลจะดูน้ำหนักของหัวถั่วพูที่ต้มลงไปตามสูตรแต่ละคนไม่เหมือนกัน  โดยจะส่งขายแถวตลาดเมืองโพธาราม และตลาด  อ.บ้านโป่ง 

นางอิ่ม ภูมิอักโข ยังบอกอีกว่า  การต้มแต่ละครั้งจะนำหัวถั่วพูใส่ถังน้ำหนักประมาณ 80 กิโลกรัม ต้มจนกว่าสุกประมาณ 4 ชั่วโมง จะมีคนมารับซื้อถึงที่ ขายกิโลกรัมละ 150 -170 บาท  ต้ม 1 ถังจะได้เงินต่อครั้งประมาณกว่า 13,000 บาท แล้วแต่การคัดขนาดจะมีราคาไม่เท่ากัน  นอกจากขายหัวถั่วพูแล้ว ก็ยังรับจ้างขุดหัวถั่วพูมีรายได้เพิ่มอีกวันละ 200 บาท แต่เฉพาะช่วงหน้าขุดถั่วพู เพราะ 1 ปีมีเพียงครั้งเดียว

นายคมสัน จันทร์ใหญ่ อายุ 47 ปี อยู่บ้านเลขที่ 128/ 1 หมู่ 6 ต.คลองข่อย อ.โพธาราม   ประธานกลุ่มเกษตรแปลงใหญ่ปลูกถั่วพู กล่าวว่า ได้ตั้งกลุ่มขึ้นมาหลังได้รับคำแนะนำจากสำนักงานเกษตรอำเภอ ที่เข้ามาสนับสนุนรวมเป็นกลุ่มเกษตรแปลงใหญ่ แนะนำวิธีการปลูก การบำรุงดิน และดูแลรักษา เรื่องการลดต้นทุนการผลิตทำอย่างไร ที่นี่จะมีอาชีพหลักในการปลูกอ้อยเป็นส่วนใหญ่ ส่วนถั่วพูใช้ระยะการปลูกนานถึง 6 เดือน จึงเก็บหัวได้ ปลูกได้ปีละ 1 ครั้ง  ส่วนขั้นตอนการปลูกให้ตีหลุมระยะห่างประมาณ 10-20 ซม. จะปลูกข้าวโพดไปด้วยเพื่อไว้ทำค้างให้ถั่วพูเลื้อย

โดยจะปลูกใกล้กับฤดูฝนลดต้นทุนการให้น้ำ ส่วนการบริโภคยังไม่แพร่หลายมากนัก จะมีแค่พื้นที่ อ.โพธาราม และ อ.บ้านโป่งที่รู้จักและนิยมบริโภคหัวถั่วพูกันเยอะ รสชาติมันๆ ไม่เหมือนกับการกินมันสำปะหลัง โดยจะใส่น้ำตาล และเกลือลงไปต้มด้วยเพื่อให้รสชาติหวานเค็มๆ ส่วนสรรพคุณยังไม่รู้แน่ชัดว่ามีอะไรบ้าง ช่วงโควิด-19 แพร่ระบาด เป็นช่วงที่ตรงกับการขุดหัวถั่วพูขายพอดีทำให้มีรายได้จุนเจือครอบครัว ส่วนที่บ้านมีที่ดินปลูกอยู่ประมาณ 15 ไร่จะทยอยขุดเรื่อยไป  คาดว่าปีนี้จะขุดหัวถั่วพูขายได้เงินประมาณ 5-6 แสนบาท

ด้านนายปัญญา ลูกรักษ์  เกษตรอำเภอโพธาราม กล่าวว่า  ที่นี่ถือเป็นแหล่งปลูกถั่วพูอยู่แล้ว ส่วนของราชการจะส่งเสริมให้เกษตรกรในการรวมกลุ่มเป็นแปลงใหญ่ เพื่อรวบรวมผลผลิตและให้เกษตรกรมีความเข้มแข็ง ดีด้านการต่อรองเรื่องราคาสินค้าไม่ให้มีราคาตกต่ำ ส่วนของแปลงใหญ่ของ ต.คลองข่อยมีการปลูกอยู่ 33 ราย  เนื้อที่ประมาณ 69 ไร่ เพิ่งจะรวมกลุ่มทำเป็นแปลงใหญ่ในปี 64 นี้ อนาคตคาดว่าน่าจะมีการขยายพื้นที่ปลูกมากขึ้น  ส่วนผลผลิตเฉลี่ยต่อไร่ประมาณ 500กิโลกรัม ราคาที่เกษตรกรขายได้เมื่อต้มสุกแล้ว เฉลี่ยกิโลกรัมละ 150 บาท  ในพื้นที่ 69 ไร่ ถ้าคิดเป็นเงินรวมแล้วประมาณ 5 ล้านบาทเศษ  ถือเป็นพื้นที่แหล่งดั้งเดิมที่มีการปลูกถั่วพูมานานหลายสิบปี  เกษตรกรจะมีความรู้เรื่องการปลูกโดยเฉพาะมีรสชาติดี เนื่องจากมีสภาพดินร่วนปนทรายมีส่วนสำคัญเหมาะแก่การปลูก มีตลาดที่รับซื้ออยู่ในท้องถิ่น ส่วนใหญ่จะเป็นที่รู้ของชาวบ้านในพื้นที่ อ.โพธาราม และ อ.บ้านโป่งที่นิยมบริโภคกัน

หัวถั่วพูจึงเป็นพืชในชุมชนที่สร้างรายได้แก่ชาวบ้านเป็นอย่างดี ยิ่งในช่วงสถานการณ์โควิด-19 ระบาด  ยังสามารถดำรงชีวิตอยู่ได้   เพราะนอกจากขุดหัวถั่วพูต้มขายแล้ว ชาวบ้านก็ยังมีรายได้จากการเก็บเมล็ดที่แก่ไว้ขายได้อีก แถมมีราคาแพงถังละ 1,500 บาท ขายเพื่อนำไปขยายพันธุ์ต่อ  หรือจะเก็บเมล็ดไว้ทำพันธุ์ปลูกในฤดูกาลต่อไปได้

สำหรับผู้ที่สนใจสามารถสอบถามรายละเอียดได้ที่ นายคมสัน จันทร์ใหญ่ ประธานกลุ่มแปลงใหญ่ปลูกถั่วพู โทร 096-9588979