ในการแถลงข่าวประจำสัปดาห์ของสำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) เมื่อวันที่ 20 ต.ค. 2565 ที่ผ่านมา น.ส.สุภัทรา นาคะผิว กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ กล่าวถึงกรณีที่รัฐบาลได้ประกาศใช้พระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ (ฉบับที่ 7)พ.ศ.2562 กำหนดให้สามารถนำกัญชาไปใช้ประโยชน์ในทางการแพทย์ได้ และต่อมามีประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ระบุชื่อยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 พ.ศ.2565

ส่งผลให้ทุกส่วนของกัญชา กัญชง ไม่เป็นยาเสพติดให้โทษประเภท 5 และไม่อยู่ภายใต้มาตรการควบคุมการใช้สารเสพติด ยกเว้นสารสกัดที่มีสารเตตราไฮโดรแคนนาบินอล (Tetrahydrocannabinol : THC) เกินร้อยละ 0.2 โดยนับแต่ประกาศฉบับดังกล่าวมีผลใช้บังคับเมื่อวันที่ 9 มิ.ย. 2565 เป็นต้นมามีรายงานการใช้กัญชานอกเหนือจากการใช้ทางการแพทย์ และรายงานผลกระทบต่อสุขภาพที่อาจเกี่ยวเนื่องจากการใช้กัญชาออกมาเป็นระยะ ทำให้หลายภาคส่วนมีความห่วงกังวลถึงผลกระทบจากการใช้กัญชา

โดยเฉพาะในเด็กและเยาวชน สตรีตั้งครรภ์ และบุคคลที่มีโรคประจำตัวบางโรค เนื่องจากสาร THC ในกัญชามีผลต่อสมองเด็กและพัฒนาการของเด็กในระยะยาว รวมถึงผลกระทบในด้านอื่นๆ เช่น ความปลอดภัยในการขับขี่ยานพาหนะหรือการทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักรหลังการใช้กัญชาซึ่งอาจก่อให้เกิดอุบัติเหตุได้ โดยขณะนี้
หน่วยงานที่เกี่ยวข้องอยู่ระหว่างการจัดทำกฎหมายเพื่อคุ้มครองผู้บริโภคจากการใช้กัญชา กัญชง ที่ไม่เหมาะสมและอาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพ ซึ่งจากเรื่องดังกล่าว กสม. ได้มีข้อเสนอแนะ ดังนี้

1.ข้อเสนอแนะในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนคณะรัฐมนตรี (ครม.) ควรมอบหมายให้กระทรวงสาธารณสุข และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง พิจารณาดำเนินการบังคับใช้มาตรการคุ้มครองสุขภาพตามประกาศต่างๆ ให้เกิดประสิทธิผล เช่น การปกป้องคุ้มครองเด็กเยาวชน สตรีตั้งครรภ์หรืออยู่ระหว่างให้นมบุตร และบุคคลที่มีความเปราะบางด้านสุขภาพ การควบคุมการผลิตและจำหน่ายหรือใช้กัญชา กัญชงที่ไม่ใช่ทางการแพทย์อย่างเคร่งครัด

ทั้งปริมาณกัญชา กัญชงที่ใช้ในอาหาร เครื่องดื่ม และผลิตภัณฑ์ต่างๆ การควบคุมลักษณะบรรจุภัณฑ์และฉลากต้องไม่มีลักษณะจูงใจเด็กและเยาวชนในการบริโภค ผลิตภัณฑ์ต้องให้ข้อมูลส่วนผสมของกัญชา กัญชง โดยละเอียด เป็นต้น นอกจากนี้ควรมีการพัฒนาองค์ความรู้ เครื่องมือ และสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการใช้กัญชา กัญชงเพื่อลดผลกระทบต่อสุขภาพ

กำหนดมาตรการส่งเสริมและควบคุมคุณภาพการปลูกกัญชา กัญชงเพื่อความปลอดภัย รวมทั้งพัฒนากลไกการเฝ้าระวังและติดตามสถานการณ์การใช้กัญชา กัญชงและผลกระทบในด้านสุขภาพทั้งในสถานพยาบาล สถานศึกษาและชุมชน รวมทั้งเชื่อมโยงฐานข้อมูลระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อประเมินสถานการณ์การใช้กัญชา กัญชงเป็นระยะ โดยสนับสนุนให้ท้องถิ่นมีส่วนร่วมในการควบคุมการปลูกและการใช้ประโยชน์จากกัญชา

2.ข้อเสนอแนะในการจัดทำกฎหมาย รัฐสภาควรพิจารณาให้มีกฎหมายระดับพระราชบัญญัติที่รวบรวมมาตรการเกี่ยวกับการใช้กัญชา กัญชงให้อยู่ในฉบับเดียวกัน เพื่อให้ประชาชนที่ต้องการใช้กัญชา กัญชงและเจ้าหน้าที่ของรัฐซึ่งต้องบังคับใช้กฎหมายเข้าถึงมาตรการที่กำหนดได้โดยง่าย และควรพิจารณาให้มีมาตรการในการคุ้มครองด้านสุขภาพและควบคุมการใช้กัญชา กัญชงในกฎหมาย เช่น การควบคุมผลิตภัณฑ์กัญชา กัญชงหรือสารสกัดที่ไม่ใช่เพื่อวัตถุประสงค์ทางการแพทย์ให้มีสาร THC ในปริมาณที่เหมาะสม

การควบคุมบรรจุภัณฑ์และฉลากผลิตภัณฑ์ ซึ่งต้องมีการให้ข้อมูลและคำเตือนด้านสุขภาพ การกำหนดห้ามโฆษณาเพื่อขาย/วางจำหน่าย การกำหนดพื้นที่ห้ามสูบกัญชาและบทกำหนดโทษ นอกจากนี้ ครม. ควรมอบหมายให้กระทรวงสาธารณสุข และกระทรวงคมนาคมปรับปรุงกฎหมายเพื่อป้องกันอุบัติเหตุจากการใช้กัญชา กัญชง เช่น กำหนดระดับของการสูบหรือบริโภคกัญชาที่ห้ามขับขี่ยานพาหนะและการห้ามทำงานกับเครื่องจักร ทำงานในที่สูงหรือทำงานในลักษณะอื่นที่อาจก่อให้เกิดอุบัติเหตุ

การกำหนดให้มีการตรวจจับระดับการสูบ/บริโภคกัญชาขณะขับขี่ยานพาหนะเช่นเดียวกับการตรวจจับแอลกอฮอล์ รวมทั้งพัฒนากฎหมายห้ามการขับขี่ยานพาหนะ และการทำงานกับเครื่องจักรในลักษณะอื่นที่อาจก่อให้เกิดอุบัติเหตุในขณะที่บริโภคกัญชา กัญชงไว้เป็นการเฉพาะ อนึ่ง ก่อนหน้านี้เคยมีการเสนอร่างกฎหมายเกี่ยวกับการใช้กัญชาเข้าไปในสภาผู้แทนราษฎร และผ่านการพิจารณาในวาระ 1 ไปแล้ว

จากนั้นมีการตั้งคณะกรรมาธิการ (กมธ.) ขึ้นมาพิจารณาเป็นรายมาตรา และเตรียมนำเข้าสู่การพิจารณาในวาระ 2 แต่มีการอภิปรายกันในสภาจนนำไปสู่การถอนร่างกฎหมายนี้ออกไปก่อน โดยทาง กสม. เห็นว่าจะต้องมีมาตรการทางกฎหมาย เป็นเครื่องมือสำคัญในการคลี่คลายความกังวลของหลายฝ่าย ที่มองว่ายังขาดมาตรการ ซึ่งจริงๆ มาตรการก็มีอยู่แล้วในกฎหมายลำดับรอง เพียงแต่อยู่กันอย่างกระจัดกระจาย

“ข้อเสนอของที่ประชุมที่ผ่านมาก็คือว่าทำให้มันมาอยู่รวมกันในที่เดียวเพื่อง่ายและสะดวกในการดูแล แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องบอกว่า ณ ขณะนี้ก็มีประกาศกระทรวงสาธารณสุข ประกาศอื่นๆที่เกี่ยวข้องอีกมากมาย ประเด็นมันอยู่ที่กลไกการบังคับใช้ ข้อเสนอเราก็คือเพื่อให้กฎหมายที่มีอยู่แล้ว ที่สามารถใช้ได้มันมีการบังคับใช้จริง ก็ควรจะพิจารณาเรื่องของการพัฒนาเรื่องการบังคับใช้กฎหมายให้เป็นจริงมากขึ้น มีประสิทธิผลมากขึ้น” น.ส.สุภัทรา กล่าว

ด้าน นายวสันต์ ภัยหลีกลี้ กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติกล่าวเสริมว่า ในวันที่ 1 พ.ย.2565 ซึ่งจะมีการเปิดประชุมรัฐสภาสมัยสามัญประจำปีครั้งที่ 2 เชื่อว่าทาง กมธ. คงจะนำร่างกฎหมายกัญชากลับเข้าไปพิจารณา และเชื่อว่าข้อเสนอของ กสม. ก็น่าจะเป็นประโยชน์ จึงหวังว่าจะสามารถผ่านออกมาประกาศใช้ได้ทันในสมัยประชุมนี้