รัฐเงียบ! ชาวเชียงรายเหลืออด หลังเหมืองว้าโผล่ทั้งทองคำ-แรร์เอิร์ธ คุณภาพน้ำแย่นัดรวมพลังจี้ สถานฑูตจีน-เมียนมา 5 มิ.ย. นี้

19 พฤษภาคม 2568 ที่หอศิลป์ร่วมสมัยเมืองเชียงราย ขัวศิลปะ ต.บ้านดู่ อ.เมืองจ.เชียงราย เครือข่ายภาคประชาชนหลายองค์กรใน จ.เชียงราย และ จ.เชียงใหม่ อาทิเช่น มูลนิธิชุมชนและเขตภูเขา,นางเตือนใจ ดีเทศน์ หรือครูแดง,ดร.สืบสกุล กิจนุกรสำนักวิชานวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง,มูลนิธิกระจกเงา,สมาคมแม่น้ำเพื่อชีวิต,กลุ่มรักษ์เชียงของ,นักธุรกิจและเครือข่ายผู้นำชุมชนต่างๆ ได้ร่วมประชุมหารือเพื่อหาทางแก้ไขปัญหากรณีกรมควบคุมมลพิษได้ตรวจวัดคุณภาพน้ำในแม่น้ำกก แม่น้ำสาย แม่น้ำรวก และแม่น้ำโขงบางส่วน พบค่าของสารหนูเกินมาตรฐานอย่างต่อเนื่อง

ล่าสุด มูลนิธิสิทธิมนุษยชนไทใหญ่ ได้ออกมาเปิดเผยภาพถ่ายดาวเทียมระบุว่า ต้นแม่น้ำกกและน้ำสายที่ จ.เมืองสาด และเมืองยอน ในเขตปกครองพิเศษที่ 2 นอกจะมีเหมืองทองคำแล้วยังอาจมีเหมืองแรร์เอิร์ธซึ่งเป็นแร่หายากอีกอย่างน้อย 2 แห่ง ทั้งทางทิศตะวันออกและตะวันตกใกล้กับแม่น้ำกก ทั้งนี้ที่ประชุมมีมติจะจัดกิจกรรมเพื่อแสดงเจตนารมณ์ในวันที่ 5 มิ.ย.2568 ซึ่งตรงกับวันสิ่งแวดล้อมโลก

ทั้งนึ้ ได้กำหนดเบื้องต้นบริเวณลานหน้าศาลากลาง จ.เชียงราย ติดกับแม่น้ำกก และยังจัดให้มีการทำศูนย์ข้อมูลและการจัดทำสื่อเพื่อรองรับการรณรงค์อีกด้วย

ด้าน น.ส.เพียรพร ดีเทศน์ เลขาธิการมูลนิธิพัฒนาชุมชนและเขตภูเขา กล่าวว่า ล่าสุดผลการตรวจคุณภาพน้ำกกโดยสำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 1 (เชียงใหม่) กรมควบคุมมลพิษ เมื่อวันที่ 7 พ.ค.2568 ได้พบค่าสารหนูที่มากที่สุดเท่าที่เคยพบมา คือตรงแกงคุ้มโดยมีปริมาณ 0.037 มิลลิกรัมต่อลิตร ขณะที่แม่น้ำสายพบว่าเหนือชายแดนขึ้นไปเพียงประมาณ 2 กิโลเมตร ได้มีการเปิดหน้าดินเพื่อทำเหมืองแร่กันอย่างต่อเนื่อง และชาวบ้านที่เมืองตูม ประเทศเมียนมา บอกว่าทางกองกำลังของว้าได้เปิดให้กลุ่มทุนจีนเข้าลงทุน จนส่งผลกระทบต่อชาวบ้านอย่างหนัก เพราะไม่มีการตรวจผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมทำให้มีสัตว์น้ำตาย และมียังมีการตั้งด่านเก็บเงินจากผู้ที่สัญจรผ่านจุดต่างๆอีกด้วย 

ทั้งนี้หากมีเหมืองแร่แรร์เอิร์ธจริงก็หวั่นจะเกิดผลกระทบเป็นอย่างมาก เพราะเคยเกิดกรณีที่รัฐคะฉิ่น ประเทศเมียนมา ที่มีการใช้สารเคมีหลอมละลายบนภูเขาและทำถังวงกลมเพื่อนำแรร์เอิร์ธไปสกัดใช้ในประเทศจีนต่อไป

ทางด้าน ดร.สืบสกุล กิจนุกร สำนักวิชานวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง กล่าวว่า จ.เชียงราย มีประชากรกว่า 1.2 ล้านคน และลุ่มแม่น้ำกกเป็นเกษตรกรกว่า 72,000 ราย บนเนื้อที่กว่า 80,000 กว่าไร่ เช่นเดียวกับแม่น้ำสาย-น้ำรวก ที่มีประชาชนใช้ประโยชน์เป็นจำนวนมาก แต่นับตั้งแต่มีการตรวจพบสารหนูในแม่น้ำกก ครั้งแรกเมื่อวันที่ 14 มี.ค.2568 รัฐบาลมีการจัดประชุมเพื่อแก้ไขปัญหาเพียงครั้งเดียวและมีการวางมาตรการต่างๆ ที่อาจจะรอถึงต้นปีงบประมาณหน้าหรือวันที่ 1 ต.ค.2568 ถึงจะขับเคลื่อนได้ 

ดังนั้นเพื่อแสดงเจตนารมณ์ของภาคประชาชนจึงได้มีการประชุมหารือและกำหนดจะจัดกิจกรรมในวันที่ 5 มิ.ย.ดังกล่าว ตั้งเป้าให้มีผู้ไปร่วมให้มากที่สุด กิจกรรมจะมีการถือป้าย เสวนา ใชริบบิ้นเชิงสัญลักษณ์ มีการยื่นข้อเรียกร้องไปยังสถานเอกอัคราชฑูตของจีนและเมียนมาประจำประเทศไทยด้วย

ด้าน นางเตือนใจ ดีเทศน์ กล่าวว่า ใน จ.เชียงราย มีผู้เคยได้รับรางวัลจากมูลนิธิสิ่งแวดล้อมโกลด์แมนในฐานะที่ทำงานด้านสิ่งแวดล้อมเพียง 2 คน คือตนเอง และอาจารย์นิวัฒน์ ร้อยแก้ว หรือครูตี๋ ดังนั้นจึงจะพยายามแก้ไขปัญหานี้โดยตนจะรับประสานกับองค์กรนานาชาติต่างๆ เช่น โครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ(UNDP),โครงการเครือข่ายสารสนเทศเพื่อพัฒนาการศึกษา (UniNet) หรือแม้แต่ยูนิเซฟที่ทำงานเกี่ยวกับเด็กให้ลงมาดูเรื่องนี้ต่อไป

ทั้งนี้ นายสมเกียรติ เขื่อนเชียงสา นายกสมาคมแม่น้ำเพื่อชีวิต กล่าวว่า ทางตนเองจะรับดำเนินการเรื่องการจัดพิธีสืบชะตาน้ำกก ในวันจัดกิจกรรมเพราะตั้งอยู่ติดกัแม่น้ำกกพอเพียง พื้นที่เชียงรายมีความหลากหลาย ดังนั้นอาจจะมีพิธีของกลุ่มชาติพันธุ์อื่นๆที่ต่างมีความเคารพต่อแม่น้ำกกเช่นกัน เช่น ปกาเกอะญอ ลาหู่ ฯลฯ ด้วย

ด้านอาจารย์นิวัฒน์ ร้อยแก้ว กล่าวว่า หลังเกิดกรณีปัญหาคุณภาพน้ำ ตนได้ทดลองเก็บตัวอย่างปลาแค้ ในแม่น้ำโขงที่ อ.เชียงของ จ.เชียงราย ซึ่งรับน้ำจากแม่น้ำกกและแม่น้ำรวก ปรากฎว่าพบปลามีตุ่มแดงหลายจุดอย่างที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนในอดีต สภาพเช่นนี้เริ่มเกิดขึ้นตั้งแต่ปลายปี 2567 เป็นต้นมากระทั้งต่อมาทราบว่ามีเหมืองต่างๆ อยู่ต้นแม่น้ำสาขาของแม่น้ำโขงดังกล่าว จึงสงสัยว่าจะเป็นต้นเหตุของการที่ปลาแค้ มีอาการดังกล่าวหรือไม่ 

ล่าสุดกลุ่มวิจัยและพัฒนาสุขภาพสัตว์น้ำ กรมประมง ได้นำตัวอย่างปลาได้นำตัวอย่างปลาในแม่น้ำโขงจาก ต.เวียง อ.เชียงแสน จ.เชียงราย ไปตรวจก็พบเพียงปรสิต แบททีเรีย ฯลฯ แต่ด้านอื่นๆ ยังต้องรอผลการตรวจอีก ตนจึงอยากให้มีการเปิดเผยข้อมูลและรณรงค์ให้เรื่องนี้เป็นวาระแห่งชาติให้ได้ 

ดังนั้นในวันที่ 24 พ.ค.2568 นี้ ตนจะไปจัดกิจกรรมนำร่องภายในกิจกรรมถนนคนเดินในเขตเทศบาลนครเชียงราย เพื่อเชิญชวนคนให้ไปร่วมงานวันที่ 5 มิ.ย.นี้ต่อไป.

.012