ที่งานแถลงข่าว “กลางปี ฮีลใจ ใช้ยาให้ชัวร์ Mid-Year Reset: Right Meds, Right Mind” จัดโดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับ คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อวันที่ 6 มิ.ย. 2568 ที่ผ่านมา ณ โรงแรมทริปเปิ้ล วาย รศ.ดร.ภก.วิทยา กุลสมบูรณ์ กรรมการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ เปิดเผยว่า จากการสำรวจความรอบรู้ด้านการใช้ยาอย่างสมเหตุผลในบุคลากรด้านสาธารณสุขและประชาชน ปี 2567 โดยกองบริหารการสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข

พบว่า ภาพรวมประชาชนมีระดับความรอบรู้ด้านการใช้ยาอย่างสมเหตุผลเพียง 64.9% ส่วนใหญ่มีระดับความรอบรู้ด้านการใช้ยาอย่างสมเหตุผลที่เพียงพอระดับดี 43.9% ประชาชนส่วนใหญ่ไม่มีโรคประจำตัวจากการวินิจฉัยของแพทย์ 52.5% และมีการซื้อยาใช้เอง 50.6% ซึ่งปัญหาการใช้ยาไม่เหมาะสม ทั้งการใช้ยามากเกินความจำเป็น และการใช้ยาอย่างไม่ถูกต้อง ส่งผลโดยตรงต่อสุขภาพของผู้ใช้ยา โดยเฉพาะเกิดอาการแพ้ยาปฏิชีวนะ มีอาการไม่พึงประสงค์ เพิ่มโอกาสในการดื้อยาของเชื้อแบคทีเรีย

ที่สำคัญ ยากลุ่มต้านการอักเสบ (NSAIDs) ยาชุด ยาสมุนไพรบางชนิด อาจมีฤทธิ์หรือคุณสมบัติทำให้ไตทำงานได้ลดลง ขณะที่รายงานภาวะสังคมไตรมาสที่ 3/2567 ของสำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สภาพัฒน์) ระบุว่า ปี 2567 คนไทยป่วยเป็นโรคไตเรื้อรังและมีอัตราการเสียชีวิตเพิ่มขึ้นเป็น 1.13 ล้านคน จากปี 2565 มีผู้ป่วย 9.8 แสนคน ขณะที่มีผู้เสียชีวิตจากโรคไตมีแนวโมเพิ่มขึ้นเช่นกัน จากปี  2560 มีผู้เสียชีวิต 9,644 คน เพิ่มเป็น 11,850 คน ในปี 2564 โดยเพิ่มขึ้นถึง 22.8%

“การบริโภคยาที่ไม่ถูกต้องและเกินความจำเป็น เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดโรคไตเรื้อรังมากขึ้น หากประชาชนซื้อยามากินยาเอง โดยขาดความรู้หรือความระมัดระวัง ไม่ได้ปรึกษาแพทย์ จะส่งผลเสียต่อสุขภาพได้ สสส. จึงร่วมกับคณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ดำเนินโครงการ “การสื่อสารเรื่องการใช้ยาเพื่อลดความเสี่ยงโรคไต” เพื่อสื่อสารเสริมสร้างความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับการใช้ยาในกลุ่มคนวัยทำงาน และส่งเสริมพฤติกรรมการใช้ยาที่ถูกต้อง” รศ.ดร.ภก.วิทยา กล่าว 

ผศ.ดร.ธีรดา จงกลรัตนาภรณ์ หัวหน้าภาควิชาการประชาสัมพันธ์ คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในฐานะหัวหน้าโครงการการสื่อสารเรื่องการใช้ยาเพื่อลดความเสี่ยงโรคไต กล่าวว่า พฤติกรรมการรับสื่อของประชาชนเริ่มเปลี่ยนแปลงไป จากเดิมที่นิยมรับข่าวสารผ่านโทรทัศน์ กลายมาเป็นการติดตามผ่านโซเชียลมีเดียมากขึ้น และมีแนวโน้มเชื่อถือข้อมูลสุขภาพที่มาจากช่องทางออนไลน์มากขึ้น

จึงได้พัฒนาโครงการฯ พัฒนาชุดข้อมูลสื่อสารสร้างความตระหนักรู้เรื่องการใช้ยาอย่างถูกต้องในรูปแบบคลิปวิดีโอสั้น 6 ตอน ตอนละ 1-3 นาที เผยแพร่ผ่าน Facebook Page “กินยาสมเหตุ หายโรคสมผล ทุกคนสมใจ” และTikTok “@pillproperly” มียอดเข้าชมมากกว่า 675,000 ครั้ง โดยผู้ชมส่วนใหญ่ให้ความเห็นว่าคลิปมีความสนุก ภาษาที่เข้าใจง่าย และช่วยให้เรียนรู้เรื่องการใช้ยาได้โดยไม่รู้สึกเครียด

“นอกจากนี้ ยังมีการลงพื้นที่จัดกิจกรรมในเขตกรุงเทพฯ และปริมณฑล ผลการประเมินระหว่างก่อนและหลังรับชมสื่อ พบว่า ประชาชนมีความเข้าใจเรื่องการใช้ยาเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ โดยเฉพาะการตระหนักรู้ถึงอันตรายของยา NSAIDs และยาชุด” หัวหน้าภาควิชาการประชาสัมพันธ์ คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าว 

รศ.ดร.ปรีดา อัครจันทโชติ คณบดีคณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่า โครงการฯ จะมีการขยายผลในการจัดอบรมพัฒนาทักษะการสื่อสาร (Communication Training) ให้แก่กลุ่มคนทำงานใกล้ชิดกับประชาชน อาทิ นักสื่อสารสุขภาพในชุมชน เจ้าหน้าที่สาธารณสุข บุคลากรทางการแพทย์ ผู้ประกอบการในพื้นที่ และองค์กรภาคีเครือข่ายที่มีบทบาทในการให้ข้อมูลสุขภาพแก่ประชาชน ทั้งในระดับปฐมภูมิและระดับชุมชน โดยเริ่มอบรมครั้งแรกในวันที่ 9 มิ.ย. 2568 จนถึงสิ้นเดือน มิ.ย. 2568

“เพื่อเสริมสร้างความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับโรคไตและความเสี่ยงจากการใช้ยาอย่างไม่เหมาะสม โดยเฉพาะกลุ่มยา NSAIDs  ยาชุด และสมุนไพร และส่งเสริมการเลือกใช้สื่อในการสื่อสารอย่างเหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมายในแต่ละช่วงวัย มุ่งเน้นการฝึกปฏิบัติจริง สามารถสื่อสารแบบตัวต่อตัวในการสร้างความเข้าใจและกระตุ้นการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการใช้ยา พูดเรื่องง่าย ๆ ให้เป็น Routine จนทำให้เกิดเป็นพฤติกรรมระยะยาว ผู้เข้าอบรมสามารถนำไปปรับใช้ในหน้างานของตนได้อย่างมีประสิทธิภาพ” รศ.ดร.ปรีดา กล่าว  

ทั้งนี้ ผู้สนใจติดต่อที่ Facebook Page “กินยาสมเหตุ หายโรคสมผล ทุกคนสมใจ”