ศรัทธาที่หายไปใน ITA บทเรียนเรื่องความโปร่งใส-ความเป็นอิสระ

ความสิ้นหวังในผลการประเมิน ITA ที่เกิดขึ้นในไทยเป็นเรื่องที่เข้าใจได้  ในต่างประเทศก็มีองค์การและเครื่องมือที่ใช้ประเมินความโปร่งใสและคุณธรรมในภาครัฐเหมือนกัน ต่างกันตรงที่ตปท.เน้นที่ความเป็นสากล ความเป็นอิสระ และการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน เพื่อสะท้อนภาพผลลัพธ์ที่แท้จริง

เครื่องมือและวิธีการประเมินของสากล องค์การระดับโลกอย่าง Transparency International(TI) เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุด เพราะไม่ได้ใช้แค่ตัวชี้วัดเดียว แต่ใช้ประกอบกัน หลาย ๆตัวอาทิ ดัชนีรับรู้การทุจริต Corruption Perceptions Index (CPI) ตัวดังที่สุดของ TI ทั่วโลกใช้เป็นข้อมูลอ้างอิงหลัก / CPI ไม่ได้ไปถามคนในภาครัฐโดยตรง แต่ใช้วิธีรวบรวมข้อมูลจากแหล่งสำรวจที่น่าเชื่อถือต่าง ๆ เช่น ธนาคารโลก, กองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) และ World Economic Forum เป็นต้น ข้อมูลที่นำมาประเมินก็มาจากนักธุรกิจและนักวิเคราะห์ผู้เชี่ยวชาญจากทั่วโลกให้เป็น "ภาพสะท้อนจากมุมมองภายนอก" ที่กว้างขวางและเป็นกลาง

ระบบความซื่อตรงแห่งชาติ National Integrity System (NIS) เป็นการวิเคราะห์แบบเจาะลึกในแต่ละประเทศ โดยประเมิน "เสาหลัก" ต่าง ๆ ของประเทศ เช่น ฝ่ายนิติบัญญัติ (รัฐสภา), ฝ่ายบริหาร (รัฐบาล), ฝ่ายตุลาการ (ศาล), ภาคประชาสังคม, และสื่อมวลชน เพื่อดูว่าแต่ละส่วนแข็งแกร่งแค่ไหนในการตรวจสอบถ่วงดุลและป้องกันการทุจริต การประเมินนี้ไม่ได้ดูแค่ว่ามีกฎหมายหรือนโยบายอะไรบ้าง แต่จะดูว่าในทางปฏิบัติแล้วมันทำงานได้จริงหรือเปล่า

บารอมิเตอร์การทุจริตโลก Global Corruption Barometer (GCB) เป็นการสำรวจ "ความคิดเห็นและประสบการณ์ตรงของประชาชนทั่วไป" เกี่ยวกับเรื่องการทุจริตที่เคยเจอ เช่น ประสบการณ์การจ่ายสินบนเพื่อใช้บริการของหน่วยงานรัฐ การประเมินแบบนี้ทำให้ได้ข้อมูลจากภาคประชาชนจริง ๆ ซึ่งเป็นข้อมูลที่สำคัญมาก ที่ถูกมองข้ามไป

ถ้าจะเทียบกับการประเมิน ITA ของไทยที่หลายคนรู้สึกว่าเป็นการ "สอบภายใน" ที่ต้องทำคะแนนเพื่อให้องค์การดูดี การประเมินของต่างประเทศเหมือนการ "ประเมิน 360 องศา" ที่มองจากหลายมุมมองมาก ๆ จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมผลการประเมินขององค์การเหล่านี้ถึงมีอิทธิพลในระดับโลกนั่นเอง

#บทความโดย น.ส.วีรินทร์ อรวัฒนพันธุ์ ผอ.ฝ่ายสื่อสารองค์กร สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (สคส.) หรือ PDPC