ย้อนรอย 11 ปี พ.ร.บ.ป้องกันการทารุณกรรมและการจัดสวัสดิภาพสัตว์ พ.ศ.2557

พระราชบัญญัติป้องกันการทารุณกรรมและการจัดสวัสดิภาพสัตว์ พ.ศ. 2557 ประกาศลงราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ 26 ธันวาคม 2557 และให้มีผลบังคับใช้หลังจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษา 27 ธันวาคม 2557

ดร.สาธิต ปรัชญาอริยะกุล เลขาธิการและผู้อำนวยการสมาคมป้องกันการทารุณสัตว์แห่งประเทศไทย (TSPCA) และคณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ ในคณะกรรมการป้องกันการทารุณกรรมและการจัดสวัสดิภาพสัตว์เปิดเผยข้อมูลว่า เป็นเรื่องที่น่ายินดีที่กฎหมายฉบับนี้ประกาศขึ้นจะครบ 11 ปี แล้ว ประชาชนตื่นรู้เรื่องกฎหมายและการดูแลสัตว์ในประเทศไทยเป็นอย่างมาก อีกทั้งหน่วยงานภาครัฐและองค์กรภาคเอกชน (NGOs)  ทั้งภายในประเทศและต่างประเทศให้การสนับสนุน ในการสอดส่องป้องกันปัญหาการทารุณกรรมและพัฒนาการจัดสวัสดิภาพสัตว์ในประเทศไทย อันเป็นการยกระดับและสร้างภาพลักษณ์อันดีในสายตานานาอารยประเทศ

สำหรับด้านองค์กรที่รองรับกฎหมายฉบับนี้ เช่น มีการจัดตั้งกองสวัสดิภาพสัตว์และสัตวแพทย์บริการ กรมปศุสัตว์ ขึ้นมาดูแลติดตามและการบังคับใช้กฎหมาย รวมถึงรับเรื่องร้องเรียน การทารุณกรรมและการจัดสวัสดิภาพสัตว์ ผ่านแอปพลิเคชัน DLD 4.0 ซึ่งพบว่ามีแนวโน้ม การร้องเรียนเพิ่มขี้นอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะกรณีการจัดสวัสดิภาพสัตว์ไม่เหมาะสม การทารุณสัตว์และการทอดทิ้งสัตว์ เป็นต้น

องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นก็มีบทบาทหน้าที่สำคัญในการแก้ปัญหาสัตว์ในชุมชน การป้องกันทารุณกรรมสัตว์และส่งเสริมให้มีการจัดสวัสดิภาพสัตว์ที่เหมาะสม รวมถึงการควบคุมจำนวนประชากรสัตว์ สถานสงเคราะห์สัตว์ในพื้นที่ความรับผิดชอบขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นนั้น

ในส่วนของคณะกรรมการป้องกันการทารุณกรรมและการจัดสวัสดิภาพสัตว์ ซึ่งมีบทบาทหน้าที่ ในการเสนอนโยบาย แผนมาตรการ และแนวทางในการสร้างความตระหนักในการป้องกันการทารุณกรรมและการจัดสวัสดิภาพสัตว์ต่อรัฐมนตรี หรือเสนอความเห็นต่อรัฐมนตรี ในการแก้ไขปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวข้องรวมทั้ง เสนอความเห็นในการออกประกาศตามพระราชบัญญัตินี้ ในปัจจุบันมีการออกกฎหมายลำดับรองหลายฉบับ และกำลังอยู่ในขั้นพิจารณา ร่างประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์เรื่อง กำหนดสัตว์ที่อาศัยอยู่ในธรรมชาติ  เรื่องการจัดสวัสดิภาพสุนัขและแมวในสถานสงเคราะห์  เรื่องการจัดสวัสดิภาพสัตว์เพื่อส่งเสริมพฤติกรรมที่เหมาะสมสำหรับสุนัขอันตราย และการศึกษาข้อมูล เรื่อง การจัดสวัสดิภาพสัตว์เพื่อใช้ในการแสดง  อีกทั้งยังมีติดตามเกี่ยวกับเรื่องร้องเรียนและแนวทางการบังคับใช้กฎหมาย เป็นต้น

การบังคับใช้กฎหมายมีการร้องทุกข์กล่าวโทษ ที่เกี่ยวข้องกับการทารุณสัตว์และการจัดสวัสดิภาพสัตว์ เป็นจำนวนมากและมีหลากหลายคดีที่ศาลตัดสินลงโทษ ในช่วงปีที่ผ่านมา เช่น

วันที่ 19 ธันวาคม 2567 มีคำพิพากษาศาลชั้นต้นจังหวัดเชียงราย ตัดสิน กักขัง 30 วัน กรณีหนุ่ม 2 คน ตระเวนรับเลี้ยง และหาบ้านให้สุนัข ก่อนจับกิน  โดยมีสุนัขตกเป็นเหยื่อ 6 ตัว โดยศาลสั่งจำคุกคดีละ 15 วัน ผู้ต้องหาถูกฟ้องคนละ 2 คดี ศาลเห็นว่าผู้ต้องหาไม่เคยกระทำความผิดมาก่อน เปลี่ยนโทษจำคุกเป็นกักขังคนละ 30 วัน

วันที่ 10 มกราคม 2568  มีคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ กรณีสุนัขเตี้ย มช. ศาลพิพากษาให้จำเลยมีความผิดตาม พระราชบัญญัติป้องกันการทารุณกรรมและการจัดสวัสดิภาพสัตว์ พ.ศ. 2557 มาตรา 20 ประกอบมาตรา 31 ฐานกระทำการอันเป็นการทารุณกรรมสัตว์โดยไม่มีมีเหตุอันสมควร  จำคุก 6 เดือน และจำเลยยังมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 335 (1) วรรคแรก ประกอบมาตรา 336 ทวิ ฐานลักทรัพย์ในเวลากลางคืน โดยใช้ยานพาหนะ เพื่อสะดวกแก่การกระทำความผิดหรือพาทรัพย์ไปให้พ้นจากการจับกุม โดยทุจริต อีกกระทงหนึ่ง จำคุกจำเลย 1 ปี 6 เดือน ทางนำสืบของจำเลยเป็นประโยชน์แก่การพิจารณา มีเหตุ บรรเทาโทษให้หนึ่งในสาม ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 78 เป็นจำคุกในความผิดนี้ 12 เดือน และลดโทษจำคุกในฐานความผิดกระทำการอันเป็นการทารุณกรรมสัตว์โดยไม่มีเหตุอันสมควร ให้จำเลยหนึ่งในสามเช่นกัน เป็นจำคุก 4 เดือน รวมโทษตัดสินศาลอุทธรณ์ ให้จำคุกจำเลยรวม 16 เดือน ไม่รอลงอาญาและให้จำเลยชดใช้ราคาสุนัข 100,000 บาท แก่มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

วันที่ 28 มกราคม 2568 ศาลแขวงสงขลา มีคำพิพากษา  จำคุก 2 เดือน ไม่รอลงอาญากรณีชายถือไม้ตี ลักกี้ สุนัขไซบีเรียนตายกลางถนน โดยศาล เห็นว่าจำเลยมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 358 และพระราชบัญญัติป้องกันการทารุณกรรมและการจัดสวัสดิภาพสัตว์ พ.ศ. 2557 มาตรา 20 ประกอบมาตรา 31 การกระทำของจำเลย เป็นกรรมเดียวแต่ผิดกฎหมายหลายบท ให้ลงโทษฐานทำให้เสียทรัพย์ ซึ่งเป็นกฎหมายที่มีโทษหนักสุด ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 90 ให้จำคุก 4 เดือน จำเลยให้การรับสารภาพ เป็นประโยชน์มีเหตุบรรเทาคดีลดโทษให้กึ่งหนึ่ง ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 78 คงเหลือจำคุก 2 เดือน ไม่รอลงอาญา

วันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2568 ศาลแขวงจังหวัดชุมพร ตัดสิน หนุ่มเมียนมา โยนลูกสุนัขลงทะเล มีโทษตามพระราชบัญญัติป้องกันการทารุณกรรมและการจัดสวัสดิภาพสัตว์ พ.ศ. 2557 ให้จำคุกจำเลย 15 วัน ไม่รอลงอาญา และให้เพิกถอนวีซ่าพร้อมผลักดันออกนอกประเทศ

วันที่ 10 เมษายน 2568 ศาลชั้นต้นจังหวัดนครราชสีมา สั่งปรับ 10,000 บาท (ไม่มีโทษจำคุก)  กรณี ชายคนหนึ่งขับรถจักรยานยนต์ลากสุนัข ไปบนถนน กว่า 500 เมตรอย่างทารุณ  เหตุเกิดที่ถนนมิตรภาพสายเก่า  ตำบลปากช่อง อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา ศาลพิพากษาจำเลยมีความผิดตาม พระราชบัญญํติป้องกันการทารุณกรรมและการจัดสวัสดิภาพสัตว์ พ.ศ.2557 มาตรา 20 ประกอบ มาตรา 31 ให้ปรับจำเลย 20,000 บาท จำเลยให้การรับสารภาพ เป็นประโยชน์มีเหตุบรรเทาโทษกึ่งหนึ่ง ลดโทษให้ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 78 คงปรับ 10,000 บาท และให้ชำระค่าปรับตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 29 และ 30 ต่อไป

ดังนั้น 11 ปี การประกาศใช้พระราชบัญญัติป้องกันการทารุณกรรมและการจัดสวัสดิภาพสัตว์ พ.ศ.2557 เหนือสิ่งอื่นใดนอกจากตัวบทกฎหมายแล้ว “จิตสำนึกความรับผิดชอบด้วยความเมตตากรุณา” ทั้งต่อตนเองและส่วนรวม ในการตระหนักรู้ทั้งแง่ความยุติธรรมของกฎหมาย การเคารพสิทธิของผู้อื่น ในการสร้างความสงบและศีลธรรมอันดีของประชาชนส่วนรวม ก็เป็น “คุณธรรม” เป้าหมายที่สำคัญของกฎหมายฉบับนี้ ที่จะต้องสร้างให้เกิดขึ้นในใจคน อีกด้วย