ชาวบ้านตำบลคำพระ อ.หัวตะพาน จ.อำนาจเจริญ มีอาชีพทำนาปลูกข้าวปีละ 1 ครั้ง บางคน โชคดีมีที่นาอยู่ติดกับลำห้วยสาธารณประโยชน์ ที่มีน้ำตลอดปี ก็ได้ทำนา 2 ครั้ง หากไม่ทำนาจะมีการปลูกพืชผักหมุนเวียนดิน จึงเป็นการเพิ่มรายได้ พยุงฐานะทางครอบครัวได้ดีอีกทางหนึ่งด้วย

     โดยเฉพาะการนำเอาภูมิปัญญาชาวบ้าน ที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ ผลิตเป็นสินค้า หรือแปรรูปเป็นอาหาร ได้หลากหลายชนิด ออกวางจำหน่าย สร้างรายได้เป็นกอบเป็นกำ ซึ่งการทอดผ้าขิด หนึ่งในสินค้าจากภูมิปัญญาชาวบ้าน ต.คำพระ ที่ได้รับการถ่ายทอดมาจากพ่อแม่ รุ่นสู่รุ่น ด้วยลวดลายหลากหลายแบบอีสานแท้ๆ ผลิตเป็นสินค้า กลายเป็นหมอนขิด กระเป๋าและอื่นๆเกือบ 100 ชนิด วางจำหน่ายอยู่ที่ศูนย์วิสาหกิจชุมชนตำบลคำพระ อ.หัวตะพาน จ.อำนาจเจริญ ทว่าที่โดดเด่น เป็นบุญตาแก่บรรดานักท่องเที่ยวที่พบเห็นมากที่สุดก็คือ การทอผ้าฝ้ายขิดคำพระเฉลิมพระเกียรติ 72 พรรษา ทูลเกล้าถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เมื่อวันที่ 27 ธันวาคม พ.ศ.2543 ที่ผ่านมา ซึ่งเป็นผ้าฝ้ายขิดยาวที่สุดในโลก ด้วยความยาว 2,199.99 เมตร ก็มีไว้ให้ชมที่นี่เช่นกัน

     นางสมจิตร หลักวัฒน์ รองประธานศูนย์วิสาหกิจชุมชนตำบลคำพระ อ.หัวตะพาน จ.อำนาจเจริญ เล่าถึงความเป็นมาของการทอผ้าฝ้ายขิดคำพระว่า  จากคำบอกเล่าของผู้เฒ่าผู้แก่ได้ระบุว่า ยายของนางภา สุพล ได้ถ่ายทอดความรู้ด้านการทอผ้าชิดให้ นางทอง สุพล(เกิดเมื่อปี พ.ศ.2433) โดยเป็นการทอผ้าย้อมสีธรรมชาติจากเปลือกไม้ชนิดต่างๆ เพื่อทำเป็นหมอนไว้ใช้ในครัวเรือน ต่อมา การทอผ้าขิดได้รับความสนใจและรู้จักกันแพร่หลายมากขึ้น เนื่องจากปี พ.ศ.2518 จ.อุบลราชธานี(เมื่อครั้งอำนาจเจริญเป็นอำเภอหนึ่งใน จ.อุบลราชธานี)ได้จัดประกวดผ้าในงานกาชาดจังหวัดอุบลราชธานีและนางทอง สุพล ได้ทอผ้าขิดและทำเป็นหมอนขิดส่งเข้าประกวด ปรากฏว่า ได้รับรางวัลที่ 1. ทำให้ชาวบ้านสนใจและได้มีการถ่ายทอดความรู้ด้านการทอผ้าในหมู่บ้านเรื่อยมา และนำผลงานเข้าประกวดในงานกาชาด จ.อุบลราชธานี เมื่อปี พ.ศ.2523 โดยนางฮู้ ลาภาอุตม์ ได้รับรางวัลที่ 2. จึงถือว่า การทอผ้าขิดคำพระเป็นมรดกตกทอดภูมิปัญญาที่ได้สืบสานต่อกันมา ทำให้ชาวบ้านมีอาชีพเสริม มีการสร้างงาน สร้างรายได้ในชุมชนและขยายไปสู่หมู่บ้านใกล้เคียง จึงมีการผลิตหมอนขิดทั้งอำเภอ จนเป็นที่รู้จักกันทั่วประเทศ ถ้าเอ่ยถึงหมอนขิด จะต้องมาจาก อ.หัวตะพาน เท่านั้น

     นางสมจิตร หลักวัฒน์ รองประธานศูนย์วิสาหกิจชุมชน ต.คำพระ กล่าวว่า ได้จัดตั้งกลุ่มวิสาหกิจชุมชนตำบลคำพระ เมื่อปี พ.ศ.2531 โดยสำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอหัวตะพาน ปัจจุบันมีสมาชิกประมาณ 902 คน ได้รับรางวัลชนะเลิศและรองชนะเลิศอันดับ 1. ในการประกวดผ้าขิด ณ.ศูนย์ศีลปาชีพบางไทร จ.พระนครศรีอยุธยา ปี พ.ศ.2537และได้พัฒนาบริหารจัดการกิจการของกลุ่ม ตั้งแต่ปี พ.ศ.2537 จนกลายเป็นวิสาหกิจชุมชนต้นแบบของจังหวัดอำนาจเจริญ ซึ่งกิจกรรมของกลุ่มประกอบด้วย การทอผ้าลายขิด จากด้าย ฝ้ายย้อมสีธรรมชาติ,การแปรรูปจากผลิตภัณฑ์จากผ้าขิด,การบริหารศูนย์วิสาหกิจชุมชน อ.หัวตะพาน ซึ่งตั้งอยู่หน้าสำนักงานองค์การบริหารส่วนตำบลคำพระ และการหาตลาดและพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้ได้มาตรฐาน ส่วนหน่วยงานที่ให้การสนับสนุน ได้แก่ สำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดอำนาจเจริญ,สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอ/จังหวัด,สำนักงานเกษตรอำเภอ/จังหวัด,องค์การบริหารส่วนตำบลคำพระ,หน่วยงานราชการ รัฐวิสาหกิจ ภาคเอกชน ทั้งระดับอำเภอและจังหวัด

     ผลงานของกลุ่มที่ประทับใจ เช่น เมื่อปี พ.ศ.2537 ได้รับรางวัลชนะเลิศกรรมการพัฒนาดีเด่นระดับเขต, ได้รับรางวัลชนะเลิศผ้าขิดย้อมสีธรรมชาติ รางวัลที่ 1 -2 -3 ณ.ศูนย์ศีลปาชีพบางไทร, พ.ศ.2539 ได้รับรางวัลชนะเลิศหมู่บ้านหัตถกรรมสร้างสรรค์ มูลนิธิหม่อมฯงามจิตร, พ.ศ.2541 ได้รับรางวัลตำบลพัฒนาดีเด่น,ได้เข้าเฝ้าทูลเกล้าถวายผ้าขิดเฉลิมพระเกียรติฯ โดยสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ ,พ.ศ.2544 ได้รับรางวัลแม่บ้านเกษตรกรดีเด่นอันดับ 2 ของประเทศ, พ.ศ.2545 ได้รับรางวัลแปรรูปผลิตภัณฑ์เชิงพาณิชย์,ได้รับรางวัลชนะเลิศชุมชนไทยสู้ภัยเศรษฐกิจและได้รับมาตรฐานสินค้า ระดับ 5 ดาว ของจังหวัดอำนาจเจริญ 4 ดาวของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ,พ.ศ.2547 ได้รับมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม(มผช.15(1)2546) เมื่อวันที่ 17 กุมภาพันธ์ 2547, พ.ศ.2549 ได้รับมาตรฐานสินค้า ระดับ 5 ดาว ขอประเทศและปี พ.ศ.2550 ได้รับรางวัลประกวดผ้าขิด รางวัลที่ 1,2,3 ในงานกาชาด จ.อำนาจเจริญ อีกด้วย

     นายประกิจ จารุจิตร นายกองค์การบริหารส่วนตำบลคำพระ อ.หัวตะพาน จ.อำนาจเจริญ กล่าวว่า ต.คำพระ มี 12 หมู่บ้าน ซึ่งแต่ละหมู่บ้านได้มีการรวมกลุ่มกันทอผ้าขิดแปรรูปสินค้าหลายชนิด  ซึ่ง อบต.คำพระ ได้ให้การสนับสนุนทั้งงบประมาณ วัสดุอุปกรณ์ ประชาสัมพันธ์ และมองหาแหล่งวางจำหน่ายสินค้าอย่างต่อเนื่อง เพื่อสร้างงาน สร้างรายได้ แก่ประชาชนชาวคำพระ ที่สำคัญได้กันพื้นที่ภายใน อบต.คำพระ ก่อสร้างเป็นอาคารศูนย์วิสาหกิจชุมชน ขึ้น เพื่อเป็นสถานที่จำหน่ายสินค้าประจำตำบล ซึ่งมีผลิตภัณฑ์ดีเด่นทั้ง 12 หมู่บ้านเกือบ 100 ชนิดมาวางจำหน่าย แก่ผู้นิยมชมชอบงานฝีมือจากภูมิปัญญาชาวบ้าน เพื่อนำไปเป็นของใช้ ของที่ระลึก ของฝาก มอบให้แก่ญาติสนิทมิตรสหายหรือญาติผู้ใหญ่ในโอกาสสำคัญๆอีกด้วย

     ส่วนที่เป็นบุญตาและไม่ควรพลาด ที่ต้องชมมากที่สุดก็คือ โครงการทอผ้าฝ้ายขิด คำพระ เฉลิมพระเกียรติ 72 พรรษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทูลเกล้าถวายผ้าฝ้ายขิดยาวที่สุดในโลก ความยาว 2,199.99 เมตร เมื่อวันที่ 27 ธันวาคม พ.ศ.2543 ที่ผ่านมา ด้วยการทอมือลงลวดลายในเนื้อผ้าฝ้ายที่ลงตัวกลมกลืน กลายเป็นลายโบราณ 72 ลาย สวยงามมาก ก็ได้นำมาแสดงไว้ที่นี่ เพื่อให้ผู้สนใจได้ศึกษาเรียนรู้และอนุรักษ์ไว้ให้คงอยู่ต่อไป..

สนธยา ทิพย์อุตร