ในโอกาสที่ประเทศไทยได้จัดเทศกาลหุ่นโลก กรุงเทพฯ 2014 (Harmony World PuppetCarnival in Bangkok, Thailand 2014  ในวันที่ 1-10 พฤศจิกายน ที่จะถึงนี้ ด้วยมีคณะหุ่นนานาชาติ 166 คณะ จาก 80 ประเทศทั่วโลกมาร่วมงานมากที่สุด อาทิตย์นี้ได้ตามรอยหาหุ่นกระบอกไทย ก่อนไปรู้จักกับหุ่นนานาหลากหลายชาติที่ได้เดินทางเข้ามาแสดงเต็มท้องสนามหลวงและสถานที่แสดงในกรุงเทพฯ การแสดงหุ่นนั้นนับเป็นศิลปะเฉพาะซึ่งเกิดขึ้นในทุกชาติ สำหรับประเทศไทยนั้นได้มีการเล่นหุ่นมาตั้งแต่ครั้งอยุธยาแล้ว ปัจจุบันได้มีการพัฒนาหุ่นและการเล่นอย่างละครจากหุ่นกระบอกไทย มาเป็นหุ่นรูปแบบต่างๆ มากมาย และมีชื่อเสียงรู้จักหุ่นละครเล็ก หนังใหญ่ หุ่นชักสาย หุ่นคน เป็นต้น

สำหรับประวัติการสร้างหุ่นกระบอกไทยนั้นหม่อมราชวงศ์เถาะได้คิดประดิษฐ์ดัดแปลงให้ตัวหุ่นกระบอกนั้นประกอบด้วยส่วนสำคัญ 4 ส่วน ได้แก่ ศีรษะหุ่นลำตัว มือ เครื่องแต่งกายและเครื่องประดับซึ่งมีส่วนที่เลียนแบบอวัยวะของคนคือศีรษะและมือทั้งสองข้างเท่านั้น ลำตัวหุ่นทำด้วยกระบอกไม้ไผ่ทั้งปล้องที่สอดตรงเข้าไปเป็นลำคอ ส่วนศีรษะและลำตัวหุ่นนั้นถอดออกจากกันได้ เมื่อไม่ใช้แสดงแล้วก็สามารถถอดออกและเก็บไว้แยกกัน โดยถอดส่วนศีรษะเก็บตั้งไว้บนแท่นตั้งศีรษะหุ่นกระบอก ลำตัว ที่เป็นกระบอกไม้ไผ่เมื่อถอดออกแล้ว ก็แยกเก็บไว้ต่างหาก ตัวเสื้อของหุ่นนั้นเย็บเป็นถุงใส่เป็นเสื้อที่มีมือติดอยู่ทั้งสองข้างและพับเก็บใส่หีบ ศีรษะหุ่นทำด้วยไม้เนื้อเบาทั้งแท่ง เช่น ไม้ทองหลาง ไม้โมก ไม้สักทองไม้ที่ใช้ทำศีรษะหุ่นเป็นไม้เนื้อดีไม่มีตาไม้ แล้วช่างจะแกะเป็นศีรษะ ทำหน้าตาตามตัวละครที่กำหนด และทำลำคอที่คว้านเป็นรูกว้างสำหรับต่อเข้ากับกระบอกไม้ที่เป็นลำตัว แล้วใช้ถุงเย็บเป็นเสื้อผ้าแต่งคลุมทับประดับอย่างตัวละคร โดยมีพิธีไหว้ครู พิธีเบิกเนตรหุ่นเช่นเดียวกับหัวโขน ดังนั้นการสร้างตัวหุ่นกระบอกไทยจึงเป็นเทคนิคโบราณที่มีการพัฒนามาอย่างต่อเนื่องถือเป็นภูมิปัญญาของการสร้างสิ่งบันเทิงสำหรับแผ่นดิน หุ่นกระบอกนั้นใช้จับลำตัวด้านในเชิดและเชิดส่วนที่เป็นมือแกะด้วยไม้หรือทำเป็นหนังตัดเป็นรูปมือมีนิ้ว โดยดัดให้อ่อนอย่างมือละคร มือขวาของหุ่นตัวพระจะกำอาวุธไว้เสมอ จึงเจาะรูตรงกลางไว้สำหรับเสียบอาวุธที่เปลี่ยนได้ตามเนื้อเรื่องซึ่งส่วนใหญ่เป็นเรื่องในวรรณคดีโบราณ  ถ้าไม่จับอาวุธก็จะปล่อยให้กำมืออยู่เช่นนั้น มือซ้ายเป็นรูปมือแบตั้งวงรำ ถ้าเป็นมือตัวนางแล้วจะตั้งวงรำทั้งสองข้าง โดยมือทั้งสองข้างนั้นจะติดผ้าคลุมหุ่นกับเรียวไม้ไผ่เล็กๆ 2 อัน เรียกตะเกียบแขน ใช้สำหรับเชิดท่าทางให้มือทั้งสองร่ายรำ ซึ่งมีการบรรเลงปี่พาทย์ขับร้องอย่างแสดงละคร  

ปีนี้สมาพันธ์หุ่นโลกได้ให้ประเทศไทยรับสิทธิ์เป็นเจ้าภาพจัดงานเทศกาลหุ่นโลกเพื่อสร้างคุณค่าทางวัฒนธรรม ทำให้มีคณะนักแสดงหุ่นจากประเทศต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นในยุโรป แอฟริกา อเมริกา เอเชีย และอาเซียน ต่างพากันนำเอาศิลปะการแสดงหุ่นเข้ามาแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมต่อกันเพื่อการสร้างสัมพันธไมตรีระหว่างประเทศทั่วโลก โดยมีการแสดงหุ่นรูปแบบต่างๆ ของไทยอีก 50 คณะประกาศการสร้างสรรค์ผลงานรวมอยู่ด้วย นับว่ามากที่สุดจากที่เคยจัดเทศกาลหุ่นโลกมาแล้ว เรื่องนี้นายนิมิตร พิพิธกุล ประธานมูลนิธิหุ่นสายเสมา ศิลปะเพื่อสังคม ผู้ร่วมจัดงานคนหนึ่งได้เน้นว่า การแสดงหุ่นครั้งนี้เป็นงานของแต่ละคณะแต่ละประเทศที่มีเสน่ห์และสีสันที่แตกต่างกัน ซึ่งมีหุ่นที่น่าสนใจหลายชุดจากโซนอเมริกา ยุโรป แอฟริกา เอเชีย อาเซียน ล้วนแต่มีความโดดเด่นในด้านศิลปะเชิดหุ่นตามแบบเฉพาะของชนชาติ ซึ่งเป็นโอกาสดีที่ชาวต่างชาตินั้นได้ชมการแสดงหุ่นของไทยที่มีอยู่ครบทุกประเภท ทั้งหุ่นพื้นบ้าน หุ่นไทยประเพณี และหุ่นไทยร่วมสมัย ที่สามารถแยกย่อยได้อีกเป็นหุ่นหลวง หุ่นกระบอก หุ่นละครเล็กหุ่นสาย หุ่นมือ หุ่นหัวโตหนังตะลุง หนังใหญ่ ฯลฯ นอกจากนี้ยังจัดนิทรรศการที่หอศิลป์ร่วมสมัย และการจัดประชุมวิชาการเสวนาเกี่ยวกับหุ่นด้วย...นับเป็น ภูมิสร้างสรรค์การแสดงหุ่นระดับโลกที่น่าสนใจยิ่ง

ลักษณะหุ่นไม้ของไทย

หุ่นกระบอกไทย

หุ่นจีน

หุ่นละครเล็ก

หุ่นกระบอกน้ำเวียดนาม

หุ่นอินโด-ชวา

หุ่นอิหร่าน

หุ่นเวเนซุเอลา

หุ่นสเปน

หุ่นเมียนมาร์

หุ่นเอสโตเนีย