แปลงใหญ่ข้าวอินทรีย์ ตำบลดงมะไฟ อำเภอทรายมูล จังหวัดยโสธร ยืนหนึ่งกลุ่มแปลงใหญ่ผลิตข้าวหอมมะลิอินทรีย์ครบวงจรด้วยระบบตลาดนำการผลิต

นางลัดดา พันธ์ศรี ประธานแปลงใหญ่ข้าวอินทรีย์วิสาหกิจชุมชนผลิตข้าวอินทรีย์และปุ๋ยอินทรีย์บ้านคำครตา จ.ยโสธร กล่าวว่า กลุ่ม ได้เข้าร่วมแปลงใหญ่เมื่อปี 2560 แรกเริ่มมีสมาชิก 100 คน มีพื้นที่ปลูกข้าวรวมทั้งหมด 1,140 ไร่ หลังจากรวมกลุ่มได้สักพักก็มีเกษตรกรสมัครเข้ามาเป็นสมาชิกเพิ่มอีก 80 ราย รวมแล้วมีสมาชิกกลุ่มแปลงใหญ่แห่งนี้ 180 ราย มีพื้นที่ปลูกข้าว 2,300 ไร่ โดยข้าวที่ปลูกทุกชนิดจะเน้นปลูกภายใต้ระบบการรับรองมาตรฐานออร์แกนิค มาตรฐานที่ได้รับการรับรองได้แก่ มาตรฐานออร์แกนิคไทยแลนด์ มาตรฐานเกษตรอินทรีย์ IFOAM ซึ่งเป็นมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ทั้งของประเทศไทยเองและต่างประเทศ ทั้งนี้ก็เพื่อเป็นการปูทางรองรับการทำตลาดข้าวไปยังตลาดต่างประเทศ นอกจาก 2 มาตรฐานหลักๆ แล้ว กลุ่ม ยังได้รับการรับรองมาตรฐานสินค้ากลุ่มข้าวอินทรีย์ยโสธรตราบั้งไฟมาตรฐานสินค้าเกษตรอินทรีย์ยโสธร (Yasothon Organic Products)

สำหรับการดำเนินงานของกลุ่ม มีหน่วยงานของภาครัฐกรมส่งเสริมการเกษตร และหน่วยงานอื่นๆ สังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์เข้ามาเป็นพี่เลี้ยงแนะนำให้การสนับสนุนตั้งแต่การจัดตั้งกลุ่ม การให้องค์ความรู้และพาสมาชิกไปดูงาน ในส่วนของการบริหารจัดการกลุ่ม ได้มีการรวมกลุ่มกันผลิตและใช้ปุ๋ยอินทรีย์/ปุ๋ยหมัก/น้ำหมักชีวภาพ ใช้สารชีวภัณฑ์ควบคุมศัตรูพืช ลดการเผาต่อซังและหันมาใช้การไถกลบบำรุงดินแทน จากการดำเนินงานี่เน้นการผลิตด้วยระบบเกษตรอินทรีย์ส่งผลให้เกษตรกรสมาชิกแปลงใหญ่ของกลุ่ม สามารถลดต้นทุนการผลิตลงได้ร้อยละ 20.23 จาก 3,410 บาท/ไร่ เป็น 2,720 บาท/ไร่ และผลผลิตเพิ่มเป็นร้อยละ 20 จาก 350กก./ไร่ เป็น 420 กิโลกรัม/ไร่ สมาชิกจะมีรายได้เพิ่มขึ้น ดังนี้ 1.ข้าวเปลือกอินทรีย์เพิ่มขึ้น 1,260 บาท/ไร่ 2.ข้าวอินทรีย์แปรรูปเพิ่มขึ้น 1,575 บาท/ไร่ นอกจากนั้นยังมีผลผลิตสินค้าเกษตรอินทรีย์ออกทั้งปีด้วยการส่งเสริมปลูกพืชน้ำน้อยช่วงหลังนา มีกระบวนการผลิตแบบ Zero Waste มีคณะกรรมการบริหารกลุ่มใหญ่และกลุ่มย่อยชัดเจน มีการดำเนินงานภายใต้กฎ ระเบียบ กติกาชัดเจน

ปัจจุบัน กลุ่มได้พัฒนาต่อยอดงานวิจัยด้วยการตัดใบข้าวเพิ่มผลผลิต สร้างเครือข่ายวิถีข้าวอินทรีย์ 10 กลุ่ม มีการสร้างมูลค่าเพิ่มสินค้าอินทรีย์ ได้แก่ ข้าวเปลือกอินทรีย์การแปรรูปข้าวอินทรีย์สร้างแบรนด์ของกลุ่ม “ยายคำออร์แกนิค” และปลูกพืชหลังนาและพืชอินทรีย์อื่นๆ เช่น แตงโม ถั่วเขียวพืชผักพื้นบ้าน หอมแดง เป็นต้น โดยทั้งหมดนี้จะมีการตกลงซื้อขายล่วงหน้ากับคู่ค้าก่อนที่จะมีการผลิต เป็นการใช้ระบบตลาดนำการผลิตตามนโยบายของรัฐบาลที่ต้องการให้เกษตรกรเลือกผลิตสินค้าให้ตรงกับความต้องการของตลาด ลดความเสี่ยงผลผลิตที่จะล้นตลาดและส่งผลให้ราคาขายไม่คุ้มค่ากับการลงทุน รวมทั้งยังได้เพิ่มช่องทางการขายผ่านระบบ e-commerce เพิ่มเติมรองรับการค้ายุคใหม่ที่เน้นใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วย และที่สำคัญคือกลุ่ม จะเน้นส่งเสริมให้สมาชิกทำบัญชีต้นทุนการประกอบอาชีพ เพื่อควบคุมรายรับรายจ่ายให้มีความสมดุลกัน เพื่อให้สมาชิกกลุ่มแปลงใหญ่ทุกคนมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ทั้งจากการสนับสนุนจากภาครัฐและการพึ่งพาตนเอง