คำถาม อยากขอทราบความรู้เกี่ยวกับแมลงตัวห้ำ ตัวเบียนว่ามีลักษณะและประโยชน์อย่างไรบ้างครับ

สมชัย สุทธิวาทิน

อ.สวี จ.ชุมพร

คำตอบ

การทำเกษตรสมดุลตามธรรมชาติ ผลผลิตที่ได้ ก็จะสมดุลตามธรรมชาติไม่จำเป็นต้องใส่ปุ๋ยใส่ยาฆ่าแมลงแต่อย่างใด แต่การทำการเกษตรที่ฝืนธรรมชาติทำการถางป่าจนหมดเพื่อทำไร่ไถนา การถอนหญ้าออกจากแปลงจนหมดเป็นเหตุให้แมลงศัตรูพืชเข้ามารบกวน ต้องพ่นยาฆ่าแมลงเพื่อฆ่าแมลงศัตรูพืช และยาฆ่าแมลงก็ฆ่าแมลงที่เป็นประโยชน์ต่อพืชเช่นกัน หญ้าเป็นแหล่งที่อยู่ของแมลงทั้งที่เป็นศัตรูพืช และแมลงที่เป็นประโยชน์ต่อพืช เช่น แมลงตัวห้ำ และแมลงตัวเบียน

แมลงตัวห้ำเป็นสัตว์ที่จะเข้าไปกินแมลงศัตรูพืชเป็นอาหาร เช่น แมลงปอ ด้วงเต่า มวน แมลงช้าง แมลงหางหนีบ แมงมุม ไรและนก แมลงตัวห้ำ เป็นแมลงที่ปกติแล้ว หากินเหยื่อที่เป็นแมลงด้วยกันเป็นอาหาร บางชนิดเป็นแมลงตัวห้ำทั้งในระยะที่เป็นตัวอ่อนและตัวเต็มวัย บางชนิดเป็นตัวห้ำเฉพาะระยะตัวอ่อน บางชนิดก็เป็นตัวห้ำตอนเป็นตัวเต็มวัย จะออกหากินเหยื่อโดยการกัดกินตัวเหยื่อ หรือการดูดกินของเหลวในตัวเหยื่อ เกษตรกรจะใช้ประโยชน์จากแมลงตัวห้ำ โดยนำมาใช้กำจัดแมลงศัตรูทางการเกษตร แมลงตัวห้ำจะมีขนาดใหญ่และแข็งแรงกว่าเหยื่อที่ใช้เป็นอาหารส่วนมากกินเหยื่อโดยการกัดกินตัวเหยื่อ ทำให้เหยื่อตายทันที โดยจะกินเหยื่อได้ครั้งละหลายตัว จะอาศัยอยู่คนละที่กับแมลงที่เป็นเหยื่อ และเที่ยวออกหาอาหารในที่ต่างๆ กัน

แมลงตัวห้ำ แบ่งได้เป็น 2 พวก คือ

1.ตัวห้ำพวกที่แบ่งตามลักษณะการออกหากิน มี 2 ประเภทคือ 1) ตัวห้ำพวกที่ออกล่าเหยื่อที่เคลื่อนที่ ปกติแล้วแมลงตัวห้ำในกลุ่มนี้ มีความว่องไวในการออกหาเหยื่อ จะมีอวัยวะที่ดัดแปลงไปเพื่อช่วยในการจับเหยื่อ 
มีขายื่นยาวสำหรับจับเหยื่อ เช่น ตั๊กแตนตำข้าว ที่มีตาใหญ่เพื่อจะได้เห็นเหยื่อได้ชัดเจน เช่น แมลงปอ เป็นต้น 2) ตัวห้ำพวกที่กินเหยื่ออยู่กับที่ เช่น ด้วงเต่าลาย ชอบกินเพลี้ยอ่อน คอยดักกินเหยื่ออยู่นิ่งๆ

2. ตัวห้ำที่แบ่งโดยอาศัยประเภทของปากมี 2 ประเภทคือ 1) ตัวห้ำพวกที่มีปากแบบกัดกิน จะกัดเหยื่อเป็นชิ้นๆ  เช่น ด้วงเต่า ด้วงดิน แมลงปอ มด แมลงหางหนีบ และตั๊กแตนตำข้าว เป็นต้น 2) ตัวห้ำพวกที่มีปากแบบแทงดูด จะแทงปากเข้าไปดูดกินของเหลวในตัวแมลงจนหมด  เช่น มวนพิฆาต มวนเพชฌฆาต และตัวอ่อนแมลงช้าง เป็นต้น

แมลงตัวเบียน เป็นสัตว์ที่จะเข้าไปเกาะ เพื่อเข้าไปกัดกินแมลงศัตรูพืช หรือเข้าไปวางไข่ในตัวแมลงศัตรูพืชจนทำให้ศัตรูพืชอ่อนแอและตายไปในที่สุด เป็นแมลงที่มีช่วงระยะตัวอ่อน ดำรงชีวิตอยู่ด้วยการอาศัยและหากินอยู่ภายนอกหรือภายในตัวเหยื่อ เพื่อเจริญเติบโตอยู่จนครบวงจรชีวิตของพวกมัน ทำให้เหยื่ออ่อนแอและตายในที่สุดแมลงตัวเบียนตัวเมีย จะวางไข่อยู่บน หรือใช้อวัยวะวางไข่แทงเข้าไปใน ไข่ ตัวอ่อน ดักแด้ หรือตัวเหยื่อที่โตเต็มวัย ขึ้นอยู่กับชนิดของตัวเบียนนั้นๆ  หลังจากนั้นเมื่อไข่ฟักเป็นตัวอ่อน เช่น เป็นตัวหนอน ซึ่งจะใช้ร่างกายของเหยื่อเป็นทั้งที่อยู่อาศัยและเป็นอาหารไปพร้อมกัน เหยื่อของแมลงตัวเบียน มีทั้งที่เป็นแมลงด้วยกันเอง หรือ สัตว์ชนิดอื่นๆ ตัวเบียนมีความสำคัญในการควบคุมปริมาณศัตรูพืชเป็นโดยธรรมชาติ แมลงตัวเบียน จะอาศัยกินอยู่ภายนอกหรือภายในตัวเหยื่อ ตลอดวงจรชีวิต หรืออย่างน้อยก็ระยะหนึ่งของวงจรชีวิตตัวเบียน จะมีขนาดเล็กกว่าเหยื่อมาก ส่วนใหญ่เหยื่อหนึ่งตัวจะมีตัวเบียนอาศัยอยู่จำนวนมาก ตัวเบียนจะค่อยๆ ดูดกินอาหารจากเหยื่ออย่างช้าๆ และทำให้เหยื่อตายเมื่อตัวเบียนเจริญเติบโตเต็มที่แล้ว ก็ใช้เหยื่อเพียงตัวเดียวตลอดระยะการเจริญเติบโตของตัวเบียน

แมลงตัวเบียน อาจแบ่งโดยอาศัยระยะต่างๆของแมลงที่เป็นเหยื่อ ได้ดังนี้ 1) ตัวเบียนไข่ หมายถึง แมลงเบียนที่อาศัยหากินภายในไข่ของแมลงที่เป็นเหยื่อ และเข้าดักแด้อยู่ภายในไข่นั้น 2) ตัวเบียนหนอน หรือแมลงเบียนตัวอ่อน ซึ่งตัวเต็มวัยตัวเมียของแมลงเบียนจะวางไข่ไว้บนหรือในตัวหนอน แมลงตัวเบียน จะเข้าสู่ระยะดักแด้ ในขณะที่ตัวเหยื่อตายก่อนเข้าระยะดักแด้ 3) ตัวเบียนดักแด้ เป็นพวกที่อาศัยและหากินในตัวเหยื่อระยะดักแด้ 4) ตัวเบียนตัวเต็มวัย เป็นแมลงตัวเบียนที่ออกไข่ และตัวอ่อนอาศัยแมลงที่เป็นเหยื่อในระยะตัวเต็มวัย 5) ตัวเบียนหนอนดักแด้ จะอาศัยหากินอยู่กับตัวอ่อนของเหยื่อ และจะเจริญเติบโตครบวงจรชีวิตเข้าระยะดักแด้ไปพร้อมกับเหยื่อ และแมลงตัวเบียน เมื่อเติบโตเป็นตัวเต็มวัยก็จะออกจากดักแด้ของตัวเหยื่อโดยที่เหยื่อจะตายไป