คำถาม ผมอยากทราบวิธีกำจัดวัชพืชในนาข้าวที่ดีและมีประสิทธิภาพสูงด้วยครับ

ศุภชัย แตงอ่อ

อ.เมือง จ.อุบลราชธานี

คำตอบ

วัชพืชในนาข้าว นับว่าเป็นปัญหาอย่างยิ่ง วัชพืชมีมากมายหลายชนิดในพื้นที่นา ตั้งแต่วัชพืชใบกว้าง ใบแคบ วัชพืชน้ำ เหล่านี้ทำความเสียหายให้อย่างมาก การควบคุมวัชพืช จึงควรจะเริ่มตั้งแต่การปลูกจนกระทั่งถึงระยะการเก็บเกี่ยว

วิธีการควบคุมวัชพืชในข้าว สามารถทำได้หลายวิธี ขึ้นอยู่กับวิธีการและความพร้อมของเกษตรกรเอง มีวิธีหลากหลาย ดังนี้

1. การคัดเลือกเมล็ดพันธุ์ข้าว ใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวที่ปราศจากการเจือปนของเมล็ดวัชพืช ซึ่งเกษตรกรสามารถทำได้หลายวิธี เช่น การฝัด หรือโบก เพื่อให้สิ่งเจือปนที่เบากว่าเมล็ดข้าวแยกตัวออก การคัดแยกสิ่งเจือปนด้วยมือ การทดสอบความงอกของเมล็ดพันธุ์ก่อนนำไปปลูก และการแยกเมล็ดโดยการลอยตัวในน้ำ คนให้ทั่วแล้วทิ้งไว้สักพักเมล็ดที่เสียจะลอยอยู่ข้างบนให้ตักออก แล้วนำเมล็ดที่จมน้ำมาตากให้แห้งก่อนนำไปปลูก หรือเก็บเมล็ดไว้ทำพันธุ์ไว้ใช้ต่อไป

2. การเตรียมดิน โดยการไถ เป็นการพลิกหน้าดินส่วนล่างขึ้นมาอยู่ข้างบน วัชพืชที่อยู่ด้านล่างก็จะถูกพลิกขึ้นมาข้างบน จึงควรไถประมาณ 2-3 ครั้ง เพื่อทำลายวัชพืชทั้งที่อยู่บนดินและเหง้าที่อยู่ใต้ดิน การคราด เป็นวิธีการกำจัดวัชพืชที่ใช้ลำต้นหรือเหง้าในการขยายพันธุ์ สามารถกำจัดต้นอ่อนของวัชพืชหลังจากการไถได้อีกด้วย ทำให้ดินร่วนซุย เหมาะแก่การชอนไชของรากข้าวนาหว่าน ทำให้ต้นข้าวงอกงามแข็งแรง การทำเทือก เป็นวิธีการทำให้ดินที่ผ่านการไถดะ หรือไถพรวนแล้ว ให้อยู่ในสภาพที่สะดวก และง่ายต่อการปักดำ หรือการทำนาหว่าน ทำให้ต้นข้าวเจริญเติบโตได้รวดเร็วขึ้น

3. เลือกวิธีการปลูก การปลูกข้าวแบบนาดำ จะช่วยลดปริมาณวัชพืชได้มากกว่าวิธีอื่นเพราะในการปักดำข้าว จะใช้กล้าต้นข้าวที่มีการเจริญเติบโตแล้ว ในขณะที่วัชพืชกำลังจะเริ่มเจริญเติบโต จึงเป็นการลดการระบาดของวัชพืชลงได้

4. เลือกอัตราการปลูก ความหนาแน่นของต้นข้าวก็มีส่วนช่วยในการควบคุมวัชพืชได้เหมือนกัน ถ้าต้นข้าวมีความหนาแน่นน้อย ช่องว่างระหว่างต้นข้าวก็จะมีมาก ทำให้เกิดวัชพืชได้มาก ในทางตรงกันข้าม ถ้าความหนาแน่นของต้นข้าวมาก ช่องว่างระหว่างต้นมีน้อย วัชพืชก็เกิดขึ้นได้น้อย

5. การควบคุมโดยใช้ระดับน้ำ ในการทำนาดำ หรือนาหว่านน้ำตม น้ำจะเป็นปัจจัยสำคัญในการเพิ่มผลผลิตข้าวให้สูงดังนั้น การที่เกษตรกรปล่อยน้ำให้ขังอยู่ในแปลงนา ก็จะเป็นการช่วยลดปัญหาวัชพืช โดยเฉพาะวัชพืชใบแคบสกุลหญ้า จะมีความอ่อนแอต่อสภาพน้ำขัง

6. การใช้แรงงานในการกำจัดวัชพืช โดยการใช้มีด จอบ เสียม หรือเครื่องมืออื่นๆที่ต้องใช้แรงงานคน แต่เนื่องจากปัจจุบันนี้ แรงงานหายากและมีราคาแพง อีกทั้งต้องใช้เวลามาก จึงไม่นิยมปฏิบัติกัน

7. การใส่ปุ๋ย ควรทำการกำจัดวัชพืชก่อนการใส่ปุ๋ย การใส่ปุ๋ยครั้งแรก จะใส่ขณะเตรียมดิน และจะใส่อีกครั้ง หลังจากนำน้ำเข้าแปลง เพื่อให้น้ำยับยั้งการเจริญเติบโตของวัชพืช เป็นการป้องกันไม่ให้วัชพืชมาแย่งธาตุอาหารของต้นข้าว

8. การปลูกพืชหมุนเวียน การปลูกพืชอื่น เช่น ข้าวโพด ถั่วเขียว ถั่วเหลือง สลับกับการปลูกข้าว จะทำให้เกิดการเปลี่ยนสภาพของดิน และระบบนิเวศวิทยาของพืช วัชพืชซึ่งมีความต้องการสภาพของดินแตกต่างกัน จึงมีผลทำให้วัชพืชลดลงได้

9. การใช้สารเคมีในการกำจัดวัชพืช สารเคมีเป็นสารพิษ เกษตรกร จึงควรมีความรอบคอบในการใช้ เลือกใช้สารเคมีให้เหมาะสมกับวัชพืช ใช้ตามอัตราและเวลาที่กำหนด อีกทั้งต้องพิจารณาราคาของสารเคมีที่จะใช้ด้วยว่า จะคุ้มค่าต่อการลงทุนและควรคำนึงถึงพิษตกค้างที่อาจจะสะสมในพืช หรือในดิน หากเป็นไปได้ควร หลีกเลี่ยงหรือใช้ในปริมาณที่น้อยที่สุด ก็จะเป็นการดีอย่างยิ่ง

10. การควบคุมโดยชีววิธี เช่น การเลี้ยงปลา เลี้ยงเป็ด และปลูกแหนแดง จะมีส่วนช่วยป้องกันและกำจัดวัชพืชได้เป็นอย่างดีและเป็นการเพิ่มธาตุอาหารในดินอีกด้วย

ในการจะเลือกใช้วิธีใด เกษตรกร ควรต้องพิจารณาถึงปัจจัยหลายๆ ด้าน เช่น สภาพพื้นที่ที่ปลูกข้าว ชนิดของวัชพืช ผลดี-ผลเสียของแต่ละวิธี วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ ระยะเวลาที่ใช้ รวมทั้งความคุ้มค่าต่อการลงทุนด้วย นะครับ

นาย รัตวิ