คำถาม ในไร่นาของผมมีวัชพืชขึ้นรกมาก จนกำจัดไม่ไหว มีบางคนแนะนำให้ปลูกพืชคลุมดิน ผมอยากทราบว่า พืชคลุมดินมีประโยชน์อะไรบ้าง ขอบคุณครับ

สายชล อินทร์สอน

อ.พร้าว จ.เชียงใหม่

คำตอบ

พืชคลุมดินเป็นพืชที่มีลำต้นอ่อนขึ้นง่ายในดินทุกประเภท มีการเจริญเติบโตเร็วมาก มีกิ่งก้านสาขามาก มีรากช่วยยึดผิวดินกันดิน ไม่ให้พังทลายเวลามีฝนตกหนัก น้ำบ่าไหลหลาก หรือมีลมพัดแรงส่วนใหญ่พืชคลุมดินสามารถไถกลบลงไปในดิน เพื่อใช้เป็นปุ๋ยพืชสดได้อีกด้วย พืชคลุมดินที่นิยมใช้ เป็นพืชตระกูลถั่วพืชตระกูลหญ้า เช่น หญ้าแฝก พืชอาหารสัตว์ต่างๆ เป็นต้น

ประโยชน์พืชคลุมดินจะช่วยให้ต้นไม้ได้รับประโยชน์หลายประการ คือ

1. ช่วยเพิ่มธาตุอาหารให้แก่ดิน เมื่อเศษกิ่งใบของพืชคลุมดินได้ร่วงหล่นทับถมลงบนผิวดิน ก็จะผุพังรวมตัวกับดินช่วยเร่งปฏิกิริยาทางเคมี ทำให้ธาตุอาหารเป็นประโยชน์ต่อพืช และยังเพิ่มจำนวนไส้เดือนและจุลินทรีย์ในดิน ให้เป็นแหล่งอาหารของต้นไม้ต่อไป

2. ช่วยป้องกันการชะล้างของหน้าดิน พืชคลุมดิน จะส่งรากลึกลงไปในดิน และยึดเม็ดดินไว้ ทำให้ผิวดินไม่ถูกกัดเซาะไปได้ง่าย เมื่อมีน้ำไหลแรง หรือฝนตกหนัก การทำสวนบนเนินลาดจึงจำเป็นต้องปลูกพืชคลุมดิน โดยปลูกพืชคลุมดินไว้ เช่น หญ้าแฝก ปลูกตามขั้นบันได จะช่วยยับยั้งความแรงของกระแสน้ำที่ไหลลงได้ จึงเป็นการป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน นอกจากนี้ใบหรือเถาพืชคลุมดินที่เจริญอย่างหนาแน่น จะช่วยป้องกันไม่ให้เม็ดฝนที่มีขนาดใหญ่ กระทบผิวดินโดยตรง ช่วยลดการชะล้างหน้าดินลงด้วย

3. ช่วยเก็บความชื้นให้กับดิน หลังจากที่ฝนตกไปแล้ว พืชคลุมดินจะช่วยให้ดินเก็บน้ำได้ดีขึ้น และช่วยลดการระเหยของน้ำ ช่วยบังแสงแดดไม่ให้โดนผิวดินโดยตรง นอกจากนี้อินทรียวัตถุที่หล่นปกคลุมผิวดิน จะเป็นวัตถุคลุมดินที่ช่วยป้องกันการระเหยของน้ำเป็นอย่างดี พืชคลุมดินจะช่วยดูดเอาน้ำที่จะไหลผ่านลงไปสู่ดินชั้นล่างไว้ แทนที่จะปล่อยให้สูญไปโดยเปล่าประโยชน์ จึงทำให้ผิวดินชุ่มชื้นอยู่เสมอ

4. ช่วยกำจัดวัชพืช พืชคลุมดินส่วนมาก จะมีใบเป็นจำนวนมาก และหล่นทับถมบนผิวดินจนแสงสว่างส่องไม่ถึงผิวดิน เมื่อเป็นเช่นนี้วัชพืช จะไม่มีโอกาสงอกได้ เพราะถูกบังแสงแดด จนมีแสงไม่เพียงพอต่อการดำรงชีพ

5. ทำให้โครงสร้าง และสภาพของดินดีขึ้น ดินที่มีพืชคลุมดินขึ้นอยู่จะไม่เกาะกันแน่นเหมือนดินที่ไม่มีพืชขึ้นเลย พืชคลุมดินมีรากชอนไชไปในดิน และเป็นพืชที่ให้อินทรียวัตถุมาก จะทำให้ดินบริเวณนั้นร่วนซุย อากาศถ่ายเทได้สะดวก และอุ้มน้ำได้ดี ทำให้ดินมีโครงสร้างเหมาะแก่การเจริญเติบโตของไม้ผล อินทรียวัตถุจากพืชคลุมดิน จะช่วยทำให้เม็ดดินเหนียวติดกันเป็นก้อนมีขนาดโตกว่าปกติ ทำให้ดินร่วนขึ้น ทั้งนี้เพราะสารที่มีลักษณะคล้ายวุ้นในอินทรียวัตถุจะมาเคลือบเม็ดดินเหนียวซึ่งมีขนาดเล็กมาก ให้เป็นก้อนโตขึ้น และสารนี้ยังช่วยทำให้เม็ดทรายในดินทรายให้ติดกันแน่น ทำให้เหนียวขึ้นกว่าเดิม เมื่อรวมกับซากพืชเข้าแล้ว ดินทรายก็จะอุ้มน้ำได้ดีขึ้น

การคัดเลือกชนิดของพืชคลุมดิน ต้องเป็นพืชที่มีอายุหลายปี เพื่อที่จะได้ไม่ต้องปลูกบ่อยครั้ง เป็นพืชที่มีรากแน่นแผ่สาขาออกไปได้มาก จะช่วยยึดเหนี่ยวเม็ดดินให้ติดกัน ไม่พังทลายได้ง่าย ควรเป็นพืชที่ทนต่อสภาพแวดล้อม สามารถเจริญเติบโตได้ดี ทั้งกลางแจ้งและในร่ม เป็นพืชที่ทนต่อโรคและแมลง ถ้าเป็นพืชตระกูลถั่วจะช่วยเพิ่มธาตุไนโตรเจนให้แก่ดินได้ดี

นาย รัตวิ