“แหล่งน้ำหนองหัวลิง” เป็นแหล่งน้ำที่กรมประมงคัดเลือกเข้าร่วมโครงการธนาคารผลผลิตสัตว์น้ำแบบมีส่วนร่วมในปีพ.ศ. 2563 โดยมีขนาดพื้นที่ 30.25 ไร่ ตั้งอยู่ในพื้นที่หมู่ที่ 5 บ้านหนองกกเปลือย ตำบลหนองแวง อำเภอนิคมคำสร้อย จังหวัดมุกดาหาร มีประชากร 95 ครัวเรือน จำนวนทั้งหมด 376 คน เดิมเป็นหนองน้ำธรรมชาติของหมู่บ้าน โดยมีต้นไม้ล้อมรอบมีน้ำขังตลอดปีและมีต้นหัวลิงอยู่กลางหนองน้ำ จึงถูกเรียกขนานนามตามชื่อต้นไม้ว่า “หนองหัวลิง” เป็นแหล่งน้ำที่อุดมไปด้วยสัตว์น้ำนานาชนิดที่ผู้เฒ่าผู้แก่ของหมู่บ้านยกให้เป็นแหล่งหากินของชุมชน ต่อมาเมื่อปีพ.ศ. 2527 ได้มีโครงการขุดลอกหนองน้ำสาธารณะประโยชน์เพื่อกักเก็บน้ำใช้เพื่อการเกษตรของหมู่บ้าน

ดังนั้นเพื่อเป็นการพัฒนาบริหารจัดการแหล่งน้ำดังกล่าวให้เกิดการใช้ประโยชน์สูงสุดทุกมิติ กรมประมงจึงคัดเลือกแหล่งน้ำดังกล่าวเป็นแหล่งน้ำนำร่องเข้าร่วมโครงการธนาคาร เพื่อสนับสนุนส่งเสริมให้เกษตรกรในชุมชนในพื้นที่เข้มแข็งสามารถบริหารจัดการผลผลิตเกษตรด้านการประมงให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด

นายมีศักดิ์ ภักดีคง อธิบดีกรมประมง กล่าวว่า โครงการธนาคารผลผลิตสัตว์น้ำแบบมีส่วนร่วมเป็นโครงการตามนโยบายกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เพื่อสนับสนุนส่งเสริมให้ชุมชนเข้มแข็ง สามารถบริหารจัดการแหล่งน้ำให้เป็นแหล่งผลิตสัตว์น้ำชุมชนและสร้างรายได้จากสัตว์น้ำให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดโดยอาศัยแหล่งน้ำชุมชนเป็นศูนย์กลางในการบริหารจัดการภายใต้การมีส่วนร่วมของชุมชนและการบูรณาการของหน่วยงานภาครัฐและเอกชนในพื้นที่ในการสนับสนุนด้านงบประมาณและข้อมูลวิชาการ เพื่อเป็นหลักประกันความมั่นคงทางด้านอาหารให้กับราษฎรในพื้นที่ โดยมีระยะเวลาดำเนินโครงการ 5 ปีเริ่มดำเนินการตั้งแต่ปีงบประมาณ 2560 - 2564 โดยในปีงบประมาณ 2563 มีเป้าหมายดำเนินการโครงการทั้งหมด 80 แห่ง โดยจะดำเนินการในแหล่งน้ำแห่งใหม่ จำนวน 20 แห่ง และติดตามการดำเนินงานโครงการฯ เพื่อให้เกิดความความต่อเนื่องในแหล่งน้ำแห่งเก่าปี 2562 จำนวน 20 แห่ง ในแหล่งน้ำแห่งเก่า ปี 2561 จำนวน 20 แห่ง และในแหล่งน้ำแห่งเก่าปี 2560 จำนวน 20 แห่ง

สำหรับกรอบแนวความคิดในการดำเนินโครงการธนาคารเพิ่มผลผลิตสัตว์น้ำแบบมีส่วนร่วม จะเน้นการบริหารจัดการแหล่งน้ำชุมชนโดยชุมชน โดยมีเจ้าหน้าที่กรมประมงและหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้องให้คำปรึกษาด้านวิชาการและอำนวยการขับเคลื่อนการดำเนินงานตามแผนที่ชุมชนได้ร่วมกันพิจารณาจัดทำร่วมกันภายใต้กรอบการดำเนินโครงการ การนำองค์ความรู้ด้านต่างๆ มาปรับใช้ในการดำเนินงานเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพและบรรลุตามวัตถุประสงค์ของโครงการฯ เช่น การติดตามประเมินผลผลิตสัตว์น้ำที่ปล่อยเลี้ยงในแหล่งน้ำชุมชน การอนุบาลเลี้ยงลูกพันธุ์สัตว์น้ำเพื่อเพิ่มอัตรารอดก่อนปล่อยลงสู่แหล่งน้ำชุมชนหรือจำหน่ายเป็นรายได้ของโครงการ การประเมินผลจับสัตว์น้ำที่จับมาใช้ประโยชน์ ฯลฯ ซึ่งข้อมูลดังกล่าวนี้นำมาใช้ประเมินความสำเร็จของโครงการ ในระหว่างการดำเนินการจะมีการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารประชาสัมพันธ์โครงการอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้เกิดกลไกการมีส่วนร่วมในการดำเนินงานกิจกรรมโครงการ ราษฎรได้เรียนรู้ และเกิดการแลกเปลี่ยนบทเรียนและประสบการณ์ สร้างแรงจูงใจในการจัดการเพิ่มผลผลิตสัตว์น้ำในแหล่งน้ำชุมชนของตัวเองตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเชื่อมโยงหลักการบริหารจัดการแหล่งน้ำชุมชนด้านการประมง เพื่อให้มีผลผลิตสัตว์น้ำเพียงพอต่อการบริโภคและสร้างรายได้เพื่อความมั่นคงทางอาหารให้กับชุมชนและการดำรงชีวิตของราษฎรให้อยู่ดีกินดีชุมชนมีความมั่นคง มั่งคั่งและยั่งยืน

ในปีงบประมาณ 2563 นอกจากการตั้งเป้าผลักดันชุมชนเข้าร่วมโครงการแล้วนั้น ยังมีการจัดตั้งกลไกความร่วมมือและสนับสนุนการพัฒนาศักยภาพคณะทำงาน เพื่อแลกเปลี่ยนข้อมูลความรู้บทเรียนและประสบการณ์เพื่อที่จะนำความรู้และประสบการณ์ที่ได้รับไปปรับใช้ในการบริหารโครงการในแหล่งน้ำชุมชนของตนเองและแหล่งน้ำอื่นต่อไปได้ นอกจากนี้ยังเป็นวิธีการสร้างเครือข่ายแหล่งน้ำชุมชนทั่วประเทศเพื่อการติดต่อประสานงานแลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกันเกี่ยวกับการพัฒนางานด้านประมงและการบริหารจัดการแหล่งน้ำชุมชนตลอดจนการบริหารจัดการผลผลิตสัตว์น้ำ

กรมประมงได้จัดกิจกรรมปล่อยพันธุ์สัตว์น้ำโครงการธนาคารสินค้าเกษตร : กิจกรรมสนับสนุนธนาคารผลผลิตสัตว์น้ำแบบมีส่วนร่วม ซึ่งนับเป็นการเปิดตัวแหล่งน้ำครั้งแรกอย่างเป็นทางการภายหลังได้เข้าร่วมโครงการกับทางกรมประมง ซึ่งนอกจากจะมีพิธีเปิดป้ายแหล่งน้ำของโครงการ กรมประมงได้เตรียมพันธุ์สัตว์น้ำจำนวน 1 ล้านตัว ได้แก่ ปลานิล ปลาไน ปลาตะเพียน มาปล่อยบริเวณแหล่งน้ำชุมชนโดยรอบในอำเภอนิคมอีกด้วย