เกษตรกรรมนับเป็นกระบวนการผลิตอาหารที่สำคัญของมนุษย์ที่มีการวิวัฒนาการมาโดยตลอด ตั้งแต่ยุคดึกดำบรรพ์ที่เริ่มจากการเก็บจากธรรมชาตินำมาบริโภค จากนั้นมนุษย์ก็เริ่มเรียนรู้ คัดเลือก ปรับปรุงแหล่งอาหารและการใช้ประโยชน์จากอาหาร ปรับวิถีชีวิตของตนเองให้เข้ากับธรรมชาติในแต่ละท้องที่ ปรากฏให้เห็นความแตกต่างของพืชพรรณ ปศุสัตว์ การประมง ของแต่ละพื้นที่ สะท้อนกลับมายังวัฒนธรรมอาหารของแต่ละภูมิภาคที่มีเอกลักษณ์เป็นของตนเอง และบางวัฒนธรรมที่มีลักษณะภูมิประเทศที่คล้ายคลึงกันก็จะมีความคล้ายคลึงกันของวัฒนธรรมอาหารด้วยเช่นกัน
ด้วยเหตุของการนำผลผลิตทางการเกษตร มาเป็นปัจจัยหนึ่งของการสร้างความมั่งคั่งทางเศรษฐกิจ ซึ่งจะต้องฝืนจากธรรมชาติที่เป็น เพื่อสามารถให้ผลตอบแทนจากการผลิตที่แตกต่างไปจากเดิม ตามความต้องการและช่วงเวลาที่เจาะจง ซึ่งต้องแลกด้วยการลงทุนในการวิจัยและพัฒนาอย่างหนัก เพื่อให้ผลผลิตออกมาตามความต้องการของมนุษย์ ที่รู้กันดีว่าเป็นความต้องการที่ไม่มีที่สิ้นสุด
แนวความคิดในการดำเนินการดังกล่าว จะให้ความสำคัญกับประเด็นที่สนใจ และทุ่มเทสรรพกำลังลงไปอย่างเต็มที่โดยประเด็นที่ไม่สนใจจะถูกละเลยไปเสียทั้งที่ประเด็นที่ถูกละเลยอาจส่งผลกระทบต่อสิ่งอื่นๆ ได้ เช่น การพัฒนาสายพันธุ์ข้าวอายุสั้นและให้ผลผลิตสูง การดำเนินการพัฒนาพันธุ์ดังกล่าวจะมุ่งเน้นไปยังเป้าหมาย 2 อย่าง คือ อายุสั้น และผลผลิตสูง ประเด็นที่อาจถูกละเลยอาจเป็นประเด็นคุณภาพการหุงต้มของข้าวสายพันธุ์ดังกล่าวที่อาจจะไม่ได้รับการใส่ใจเท่าที่ควร และรวมไปถึงประเด็นของการต้านทานโรคแมลงที่สำคัญของข้าว เมื่อนำข้าวสายพันธุ์ดังกล่าวไปปลูก จำเป็นต้องลงทุนกับการป้องกันกำจัดโรคแมลงศัตรูข้าวเพิ่มมากขึ้นกว่าข้าวสายพันธุ์อื่น ผลจากการที่ต้องลงทุนในการควบคุมป้องกันโรคแมลงศัตรูข้าว อาจส่งผลกระทบเป็นวงกว้าง มากกว่าผลผลิตสูงและอายุสั้นที่ต้องการในประเด็นเริ่มต้นของการวิจัยและพัฒนาพันธุ์
นักวิจัยที่เกี่ยวข้องจำเป็นต้องศึกษาหาแนวทางในการแก้ไขปัญหาดังกล่าว ซึ่งแต่ละปัญหาต้องใช้นักวิจัยหลายสาขาวิชา เพื่อตอบโจทย์การวิจัยเพียงประเด็นเดียวเมื่อผลการวิจัยออกมาขัดเจน การถ่ายทอดองค์ความรู้ดังกล่าวไปให้กับเกษตรกร จึงเป็นความรู้ที่แยกส่วน ไม่ได้รวบรวมเป็นภาพใหญ่ของระบบการผลิตทั้งหมด เหมือนกับการแก้ไขปัญหาหนึ่งได้ แต่กลับไปสร้างอีกปัญหาหนึ่งขึ้นมา เช่น แก้ปัญหาการระบาดของโรคแมลงศัตรูพืชได้ แต่ไม่สามารถแก้ปัญหาคุณภาพของผลผลิตได้ เป็นต้น เหตุการณ์ดังกล่าวมักเกิดขึ้นหมุนเวียนวนๆ กันไปมา
ในอดีตเคยมีความพยายามในการแก้ปัญหาอย่างเป็นระบบ หน่วยราชการบางหน่วยซึ่งมีงานวิจัยระบบการทำฟาร์ม มองการวิจัยและพัฒนาในองค์รวม ไม่ใช่การวิจัยเฉพาะเรื่องหรือเฉพาะประเด็น แต่เมื่อผ่านไประยะหนึ่งด้วยระบบของการก้าวหน้าในการรับราชการหรือระบบงานวิจัยก็ตาม ทำให้การวิจัยและพัฒนาลักษณะนี้หายไปจากภาพงานวิจัยและพัฒนาของประเทศซึ่งยากจะกลับคืนมาได้ เพราะเมื่อนักวิจัยมุ่งสร้างผลงานเพื่อแก้ไขปัญหาเฉพาะจุด เฉพาะประเด็นหรือแม้แต่สุดท้าย ปลายทางเพื่อให้ได้รับการ promote รับความดีความชอบจากผลการดำเนินงานระยะสั้นๆ การดำเนินงานในลักษณะการวิจัยและพัฒนาเพื่อแก้ไขปัญหาทั้งระบบ จึงยากที่จะเกิดขึ้นได้ ปัจจุบันดูราวกับว่างานวิจัยและพัฒนาทางการเกษตร เป็นงานวิจัยและพัฒนาเพื่อแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า เป็นเรื่องๆ ไป ไม่ได้มองการวิจัยและพัฒนาที่เชื่อมโยงกันทั้งระบบไม่ได้มองภาพใหญ่ที่จะเกิดขึ้นกับอนาคตการเกษตรไทย
ในช่วงการปฏิรูปภาคการเกษตร หากยังคงคิดแยกส่วน อยู่ในกรอบของงานประจำ ทำกันเหมือนที่เคยๆทำกันมา สุดท้ายเมื่อมองกลับมา จะเห็นว่าไม่มีความแตกต่างไปจากเดิม การปรับแนวคิดโดยมองทั้งกระบวนการผลิตของภาคการเกษตร มองผลกระทบเป็นลูกโซ่ที่เกิดขึ้นในลักษณะของ whole supply chain management เป็นความพยายามในการปฏิรูปภาคการเกษตร แต่วิธีการดังกล่าวถูกมองว่าทำยาก จึงมีแนวคิดว่าแยกออกเป็นส่วนๆ ดิน น้ำ พืช สัตว์ แยกเป็นเรื่องๆ ซึ่งก็คือการวนกลับมาในรูปแบบเดิม เพียงเพื่อได้ชื่อว่า ทำแล้ว อย่างว่า หากวิธีการยังเป็นแบบเดิม วิธีคิดยังเป็นแบบเดิม ก็อย่าหวังว่าจะปฏิรูปภาคการเกษตรได้จริง วิธีการเดิม ผลก็คงไม่แตกต่างไปจากเดิม
สมชาย ชาญณรงค์กุล
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี