7 สิงหาคม 2563 จากกรณีที่เรือเช่าเหมาลำของบริษัท ท่าเรือราชาเฟอร์รี่ จำกัด (มหาชน) ที่เรือดังกล่าวได้บรรทุกรถบรรทุกขนาดใหญ่ 3 คันที่บรรทุกขยะที่ถูกอัดก้อนทั้งหมดประมาณ 90 ตัน และรถกระบะ พร้อมมีผู้โดยสารอยู่บนเรืออีก 16 คน โดยเรือเฟอร์รี่ลำดังกล่าวเกิดเหตุเรือล่มที่เกาะสี่ เกาะห้า หลังเดินทางออกจากท่าเรือสมุย ประมาณ 5 ไมล์ทะเล เนื่องจากบริเวณดังกล่าวที่คลื่นสูง ลมแรงกว่าปกติ ซึ่งจากเหตุการณ์ดังกล่าวมีผู้เสียชีวิต และยังมีผู้สูญหายอีก 3 ราย ยังมีขยะลอยกระจายออกไปในแถบนั้นอีกด้วย

ล่าสุดเฟซบุ๊ก "Thon Thamrongnawasawat" ของ ผศ.ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ รองคณบดีกิจการพิเศษ ภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล คณะประมง ได้โพสต์แสดงความเป็นต่อกรณีขยะที่ลอยเกลื่อนในทะเลว่า

กรณีเรือขนขยะล่มที่เกาะสมุย ขอตามไปเรื่อยๆ เพราะขยะพลาสติกหลายสิบตันลงทะเลมันไม่ใช่เรื่องเล่นเย็นใจ ไม่งั้นเราจะรณรงค์ให้ลดถุงทีละใบสองใบทำไม หากเกิดเหตุโครมเดียวเต็มทะเลแบบนี้แล้วเงียบไป 

อันดับแรก ผมยังหาข้อมูลไม่เจอเลยว่า ตกลงมีขยะกี่ตันแน่ ?
ตัวเลข 90 ตันที่ใช้มาจากข่าว โดยนักข่าวคิดจากรถบรรทุกพ่วง 3 คัน ปรกติบรรทุกได้คันละ 30 ตัน 
ตัวเลขที่ท่านรมต.ทส.ให้สัมภาษณ์ ThaiPBS คือ 60-70 ตัน
จำนวนขยะบนเรือสำคัญมาก ถ้าไม่ชัด แล้วเราจะรู้ได้ไงว่าเก็บหมดไหม
ชัด = ชัดเจน โปร่งใส รู้กันทั่วไป ไม่ใช่เฉพาะในห้องประชุม
จำนวนนี้ยังไปเกี่ยวข้องกับความเสียหายที่เกิดขึ้น ที่ต้องมีผู้รับผิดชอบ
หากขยะมี 90 ตัน เก็บได้ 50 ตัน ขยะหลุดไป 40 ตัน เราก็คำนวนความเสียหายจากตรงนั้น
แต่ถ้ามี 60 ตัน ขยะก็หลุดไปเหลือแค่ 10 ตัน ความเสียหายก็ต่ำลง
ความเสียหายจากขยะทะเลมีทั้งต่อระบบนิเวศ สัตว์หายาก การท่องเที่ยว ฯลฯ

ปัญหาคือการประเมินเป็นมูลค่าทำไม่ง่าย 
บางอย่างเราพอทราบ เช่น ปะการังเสียหาย 1 ตารางเมตร ความเสียหาย = 40,000+++ (หลายบวกเพราะขึ้นกับพท.และการใช้ประโยชน์)
แต่ถึงทราบ เราจะรู้ได้ไงว่าปะการังเสียหายจากขยะหรือไม่ ? 
ถุงอาจเกี่ยวปะการังจนหัก จากนั้นถุงก็ลอยไปที่อื่น 
ปะการังหักจนตาย ก็ไม่รู้ว่าเป็นเพราะอะไร
หรือเต่าติดถุงกินถุงจนตาย แล้วถุงนั้นของใคร ?
ถุงหลุดมาจากหนนี้ หรือถุงจากที่อื่น ?

ผมก็ไม่รู้ว่าเราจะคำนวนกันอย่างไร ? แต่ถ้าเอาแบบทางออกร่วมกันไม่ให้มีปัญหามาก อาจเป็นว่าผู้รับผิดชอบก็ต้องเก็บขยะจากทะเลมาเท่ากับจำนวนที่ขนลงเรือ
จะเป็นขยะจากไหนก็ไม่ทราบ เพราะเราคงแยกไม่ออกหรอกครับ แต่เก็บขึ้นมาให้เท่าเดิมแล้วกัน
ผมถึงบอกว่า จำนวนขยะตั้งต้นสำคัญมาก

นอกจากนี้ ยิ่งเวลาผ่านไป ขยะยิ่งกระจาย ลอยไปโน่นนี่
เราควรต้องรีบลงมือในระหว่างที่ขยะยังอยู่เป็นมัด อยู่แถวเรือ หรือลอยน้ำแถวนั้น 
ขยะทะเลไม่ใช่ผลกระทบแบบที่บอกว่าน้ำพัดออกทะเลไปหมดแล้ว ไม่เป็นไร
เพราะออกไปก็ลอยตุ๊บป่อง พอมีคลื่นลมก็พัดเข้าฝั่งตามที่ต่างๆ ซึ่งอาจจะห่างไปเป็นร้อยๆ กิโลเมตร
หรือเต่าโลมาวาฬก็กินขยะที่ลอยกลางทะเลได้ ไม่ใช่ต้องกินเฉพาะที่อยู่ใกล้ฝั่ง

บทเรียนครั้งนี้มีเรื่องให้เรียนเพียบ สำหรับป้องกันเหตุการณ์ในอนาคต
แต่ตอนนี้ต้องเริ่มจากเฉพาะหน้า ด้วยคำถามง่ายๆ ว่า 
ขยะลงทะเลไปกี่ตัน เก็บขึ้นมาได้กี่ตัน ที่เหลือหลุดไปกี่ตัน
และที่หลุดไปมีความเสียหายแค่ไหน จะชดใช้อย่างไร

การชดใช้แบบง่ายสุดที่ผมคิดคือผู้รับผิดชอบก็ทำกิจกรรมเก็บขยะจากทะเลกลับมาเท่าที่หลุดไปนั่นแหละครับ แฟร์สุด
สมมุติว่าหลุดไป 50 ตัน ก็ทำกิจกรรมเก็บขยะในทะเล/ชายฝั่ง/จ้างเรือ ฯลฯ จนกว่าจะได้ขยะพลาสติก 50 ตัน
เน้นย้ำคำว่าขยะพลาสติก ท่อนไม้/กิ่งไม้/วัสดุธรรมชาติ/หิน/ปูน ฯลฯ ไม่นับ เพราะที่ขนไปแล้วหลุดลงทะเลคือขยะพลาสติก
ไม่ต้องฟ้องร้องหรืออะไรให้วุ่นวายดีด้วย แต่ต้องพูดคุยกันในที่ประชุมให้เรียบร้อย

สุดท้ายคือขอบคุณชาวสมุย ร่วมกับกรมทะเลเริ่มลงมือเก็บขยะแถวเกาะแตนแล้วครับ
เราคงไม่สามารถเกี่ยงไปเกี่ยงมา รอให้คนทำมาเก็บ ซึ่งก็ไม่รู้ว่าต้องรออีกนานแค่ไหน 
ขณะที่มีขยะพลาสติกหลายหมื่นกิโลกรัมลอยฟ่องในทะเล 
ปะการังโดนถุงครอบ รอไม่ได้
เต่าโลมากินถุงอยู่ตอนนี้ รอไม่ได้
ทำอะไรทำได้ทำก่อน นั่นคือสิ่งที่ควรทำและควรชื่นชมเมื่อมีคนทำครับ

ภาพขยะ - เพื่อนธรณ์ส่งมา ลอยอยู่แถวหมู่เกาะแตน 
ภาพเก็บขยะเกาะแตน - กรมทะเล/ชาวเกาะสมุย เมื่อ 2 วันที่ผ่านมา