นายปฎิวุฒิ บุญเรือง นักจัดการงานทั่วไปชำนาญการ ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรนราธิวาส และทีมปฏิบัติการได้เริ่มต้นจากการค้นคว้าข้อมูลรายชื่อพันธุ์กล้วยที่มีอยู่ในสถาบันวัฒนธรรมศึกษากัลยาณิวัฒนามหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ฯ ในหนังสือโบราณ พบหลักฐานว่า จ.ยะลา มีรายชื่อพันธุ์กล้วย 12 พันธุ์ ได้แก่ พันธุ์ปีแซ กาปาพันธุ์ปีแซ ซูซู พันธุ์ปีแซ ยะลอ พันธุ์ปีแซกูกู กูดอ พันธุ์ปีแซ ลือเมาะ มานิ พันธุ์ปีแซกาลอ พันธุ์ปีแซ อาปอ พันธุ์ปีแซ ยะรีบอยอ พันธุ์ปีแซ ตาปง พันธุ์ปีแซสะราโต๊ะ พันธุ์ปีแซ สะรือเน๊ะ และพันธุ์ปีแซ อาเนาะ อาแย หลังจากค้นพบรายชื่อกล้วยโบราณ จึงลงพื้นที่สำรวจและตามหา

ทั้งนี้ พบปัญหาความซับซ้อนของชื่อพันธุ์กล้วยในหนังสือที่เป็นชื่อภาษาไทย ที่มีภาษายาวีกำกับ อย่างไรก็ดีระหว่างการตามหา ได้ค้นพบพันธุ์กล้วยที่คนทั่วไปไม่รู้จักอีกจำนวนมาก สามารถรวบรวมและจำแนกได้ 39 พันธุ์ โดยมี10 พันธุ์ ที่มีรายชื่อตรงกับพันธุ์กล้วยในบันทึกของสถาบันวัฒนธรรมศึกษากัลยาณิวัฒนาฯ ได้แก่ กล้วยตะเภา กล้วยนม กล้วยหอม กล้วยเล็บม้า กล้วยเล็บมือนาง กล้วยตานี กล้วยนิ้วจระเข้ กล้วยร้อยหวี กล้วยขนม และกล้วยเตี้ย

นอกจากนี้ศูนย์วิจัยและพัฒนาฯ ได้นำพันธุ์กล้วยหายากทั้ง 10 พันธุ์ และพันธุ์อื่นๆ ที่ค้นพบ มารวมไว้ในงานวิชาการเกษตรศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จ.นราธิวาส พื้นที่ 2.1 ไร่ เพื่อเป็นแหล่งอนุรักษ์ ขยายพันธุ์ และเป็นแหล่งเรียนรู้กล้วยพื้นเมืองหายากตามพระราชดำริไม่ให้สูญหาย เพื่อให้อนุชนรุ่นหลังได้เรียนรู้ต่อไป รวมทั้งยังขยายแปลงรวบรวมพันธุ์กล้วยพื้นเมืองไว้ในพื้นที่ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรนราธิวาส2 ไร่ เพื่อเป็นแหล่งรวบรวม อนุรักษ์ และสำรองพันธุ์อีกพื้นที่หนึ่ง