ปฏิรูปครั้งใหญ่! ครม.อนุมัติ‘อว.’ทำหลักสูตรแซนด์บ็อกซ์พัฒนากำลังคนขั้นสูง

1 กุมภาพันธ์ 2565 ศ.(พิเศษ) ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ รมว.การอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) เปิดเผยหลังประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) ว่า ครม.เห็นชอบตามที่ อว. เสนอเรื่องการจัดการศึกษาที่แตกต่างจากมาตรฐานการอุดมศึกษา (Higher Education Sandbox) เพื่อให้จัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาใหม่ให้ทันต่อบริบทโลกที่เปลี่ยนแปลงไป ทั้งความก้าวหน้าที่รวดเร็วของเทคโนโลยี การเข้าสู่สังคมสูงวัย วิถีชีวิตแบบหลายช่วง หมายความว่าในอนาคตจากนี้ ประชาชนจะใช้ชีวิตหลากหลายมากขึ้น ไม่ได้เรียงลำดับขั้นจากการเรียนหนังสือ ทำงาน เกษียณจบเป็นขั้นเป็นตอนเพียงเท่านั้นอีกต่อไป แต่อนาคตการเรียนรู้ การทำงาน การใช้ชีวิตจะเปลี่ยนไป เช่น นักศึกษาเรียนไปสักระยะอาจจะออกไปทำงานหาประสบการณ์ก่อนแล้วกลับมาเรียนต่อจนจบก็ได้ ขณะที่คนสูงอายุกลับมาเรียนใหม่ คนเกษียณแล้ว มาหางานทำใหม่ เป็นต้น ดังนั้น จึงจำเป็นต้องพัฒนานวัตกรรมการจัดการศึกษารูปแบบใหม่ ให้สามารถผลิตและพัฒนากำลังคนที่รองรับการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมยุคใหม่ เพื่อก้าวเข้าสู่การเป็นประเทศที่พัฒนาแล้วและเกิดการสร้างมาตรฐานอุดมศึกษาในกระบวนทัศน์แบบใหม่

ทั้งนี้ มาตรฐานการอุดมศึกษาของประเทศไทยปัจจุบัน มีข้อจำกัดบางประการต่อการจัดการศึกษารูปแบบใหม่ เช่น มาตรฐานของผู้สอน หน่วยกิต หลักสูตร ทำให้เป็นอุปสรรคต่อการพัฒนากำลังคนให้ทันต่อโลกที่เปลี่ยนแปลงและให้ทันต่อความต้องการของอุตสาหกรรมสมัยใหม่ อว.จึงต้องพัฒนาคนหรือบัณฑิตแบบใหม่ เพราะมาตรฐานการจัดการศึกษาแบบเดิมทำให้เราผลิตกำลังคนในรูปแบบใหม่ไม่ทัน จึงต้องจัดทำแซนด์บ็อกซ์ซึ่งจะเป็นหลักสูตรทดลองขึ้นมา สามารถปรับให้ต่างจากการปฏิบัติตามมาตรฐานเดิม เช่น ผู้สอนไม่จำเป็นต้องเป็นอาจารย์ในมหาวิทยาลัยเสมอไป มาจากหน่วยงานภาครัฐหรือเอกชนก็ได้ ส่วนการเรียนการสอนในรายวิชาบังคับบางวิชาก็ไม่จำเป็นต้องเข้าเรียนในสถานศึกษา แต่สามารถไปเรียนจากการทำงานในสถานประกอบการแทน

“นี่เป็นการทดสอบวิธีการจัดการศึกษาในรูปแบบอื่นๆ หรือแซนด์บ็อกซ์ ดังนั้นการจัดการศึกษาที่แตกต่างจากมาตรฐานการอุดมศึกษา ที่ อว.เสนอ ครม.จะมีทั้งการจัดการศึกษาเพื่อนำไปสู่การให้ปริญญา ทั้งระดับอนุปริญญา ปริญญาตรีและบัณฑิตศึกษารวมถึงการจัดการศึกษาแบบปริญญาที่มาจากการเทียบโอนการศึกษาและการเรียนรู้ที่ไม่มุ่งปริญญาและการจัดการศึกษาในรูปแบบอื่นๆ เพื่อผลิตบัณฑิตที่ตอบโจทย์นโยบายหรือยุทธศาสตร์การพัฒนาประเทศ” ศ.(พิเศษ) ดร.เอนก กล่าว

ขณะที่ ศ.ดร.นพ.สิริฤกษ์ ทรงศิวิไล ปลัด อว. กล่าวว่า หลักสูตรแซนด์บ็อกซ์ อว.จะให้มหาวิทยาลัยนำเสนอหลักสูตรแนวทางใหม่ของตนมาที่ อว. โดยหลักสูตรนั้นจะต้องตอบโจทย์การพัฒนากำลังคนขั้นสูงของประเทศและมีระยะเวลาดำเนินการ เพื่อทดสอบว่าสามารถปฏิบัติได้ตามวัตถุประสงค์หรือไม่ ปัจจุบัน อว.กำลังดำเนินการจัดทำหลักสูตรแซนด์บ็อกซ์ที่จะดึงดูดการลงทุนอุตสาหกรรมสมัยใหม่เข้ามาในประเทศร่วมกับ ทปอ. ภาคอุตสาหกรรม บีโอไอและมหาวิทยาลัย เพื่อสร้างนวัตกรรมทางการศึกษาขึ้นมารองรับ ซึ่งหากดำเนินการได้ดีจะกลายเป็นแนวทางใหม่หรือมาตรฐานเพิ่มเติม เพื่อช่วยให้สถาบันอุดมศึกษาพัฒนาหลักสูตรและการจัดการเรียนการสอนรูปแบบใหม่ที่ตอบโจทย์ความต้องการทั้งด้านเศรษฐกิจและสังคมยุคใหม่มากขึ้น 

-005