ถาม:  ผมปลูกไม้สกุลหวายไว้หลายต้น ปรากฏว่าออกดอกดี แต่ไม่ยอมติดฝักเลย แม้ว่าจะให้ดอกและต้นที่สมบูรณ์ก็ตาม อยากทราบว่าควรใช้ปุ๋ยสูตรอะไร เพราะผมต้องการขยายพันธุ์ด้วยวิธีผสมเกสร โปรดอธิบายให้เข้าใจด้วยครับ

ด้วยความเคารพ

จากคุณสามารถ ศรีบางยอ 

จังหวัดสงขลา

ตอบ  :  คุณสามารถ ศรีบางยอ

                กล้วยไม้สกุลหวาย (Dendrobium)  เป็นกล้วยไม้สกุลที่ใหญ่ที่สุด  พบการกระจายตัวอยู่ตามหน้าผาของประเทศฟิลิปปินส์และปาปัวนิวกินี  กล้วยไม้สกุลหวายจึงต้องการความชื้นในอากาศสูง  ทำให้เพาะเลี้ยงได้ดีที่กรุงเทพฯ  และปริมณฑล  ลักษณะเด่นของกล้วยไม้สกุลหวาย  คือ  มีการแตกกอหรือลำลูกกล้วย  มีระบบรากกึ่งอากาศ  กล้วยไม้ท้องถิ่นในสกุลนี้ของไทยมี เอื้องผึ้ง เอื้องมอญไข่  และเหลืองจันทบูร  ปัจจุบันมีหวายลูกผสมมากมายที่นิยมปลูกเลี้ยงกัน  ลูกผสมเหล่านี้ส่วนใหญ่มักเป็นหมัน เกิดจากการผสมข้ามสกุล  และบางส่วนเกิดจากการชักนำด้วยสารเคมีที่มีอยู่ในอาหารวุ้นที่ใช้สำหรับเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ  โดยเฉพาะมีส่วนผสมของ 2, 4-D ทำให้ต้นอ่อนที่มีโครโมโซม 4n ซึ่งเมื่อนำมาผสมพันธุ์กับกล้วยไม้ปกติที่มีโครโมโซม 2n หรือ 2 ชุด  ลูกผสมที่ได้จะมีโครโมโซม 3n  ซึ่งเป็นหมัน

                มนุษย์เราก็มีโครโมโซม 2 ชุด คือ 2n เช่นเดียวกันโดยได้จากสเปิร์มของพ่อครึ่งหนึ่ง หรือ 1n และจากไข่ของแม่อีก 1n หลังการปฏิสนธิเกิดเป็นตัวอ่อน จึงมี 2n

                ตัวอย่างการปรับปรุงพันธุ์แตงโมเพื่อไม่ให้มีเมล็ด  ทำให้น่ารับประทานขายได้ราคาดี  ด้วยวิธีใช้โคชิซีนเจือจางขณะเมล็ดแตงโมงอกเป็นต้นอ่อนเป็นเวลา 1-2 วัน สารโคชิซีนจะไปชักนำให้ต้นอ่อนของแตงโมเป็นต้น 4n ต้นที่ได้จะมีเถา ใบ และผลขนาดใหญ่ขึ้น แต่ยังมีเมล็ดอยู่ เมื่อนำไปผสมกับต้นแตงโมปกติที่มี 2n ลูกที่ได้มี 3n จะได้ต้นให้ผลไม่มีเมล็ดหรือเป็นหมัน ไม่สามารถขยายพันธุ์ด้วยเพศได้ ต้องใช้การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อเท่านั้น กล้วยไม้ลูกผสมจำนวนไม่น้อยจึงอยู่ในลักษณะเดียวกันตามที่ผมเล่ามา

                ดังนั้น  ต้นกล้วยไม้ที่เป็นหมันเนื่องจากพันธุกรรม  แม้จะบำรุงต้นให้สมบูรณ์เพียงใดก็ตามจะยังคงความเป็นหมันไว้  ดังนั้น  ต้องคัดเลือกต้นที่ไม่เป็นหมันให้พบ  หากต้องการข้อมูลเพิ่มเติม ติดต่อสอบถามได้ที่ สถาบันวิจัยพืชสวน  กรมวิชาการเกษตร  จตุจักร  กรุงเทพฯ  10900 ในวันและเวลาราชการ

“ต้นข้าว”