นายปราโมทย์ ยาใจ อธิบดีกรมพัฒนาที่ดิน (พด.) กล่าวว่า มีนโยบายสำคัญที่ต้องการเพิ่มรายได้ให้เกษตรกร โดยดำเนินโครงการแหล่งน้ำในไร่นานอกเขตชลประทาน เพื่อให้เกษตรกรใช้ประโยชน์ทำการเกษตรนอกเขตชลประทาน โดยขุดสระน้ำในไร่นาบรรเทาผลกระทบจากฝนทิ้งช่วงหรือภัยแล้งการขาดแคลนน้ำ ใช้วิธีการขุดสระน้ำขนาด 1,260 ลูกบาศก์เมตร (ลบ.ม.) ในพื้นที่ทำการเกษตรที่เกษตรกรเป็นเจ้าของและมีเอกสารสิทธิในที่ดิน เกษตรกรยื่นความประสงค์ขอรับการสนับสนุนแหล่งน้ำ และจะพิจารณาศักยภาพของพื้นที่ในการกักเก็บน้ำ คุณภาพของน้ำรวมทั้งความพร้อมของเกษตรกรในการกำหนดพื้นที่ขุดสระน้ำ เกษตรกรมีส่วนร่วมจ่ายเงินสมทบการขุดสระน้ำบ่อละ 2,500 บาท ตามมติคณะรัฐมนตรี (ครม.) เมื่อวันที่ 29 มิถุนายน 2547 ทั้งนี้ ในปี 2567 มีเป้าหมายในการดำเนินงานขุดสระน้ำไร่นา 28,200 บ่อ จะสามารถบรรเทาปัญหาให้แก่เกษตรกรที่ได้รับความเดือดร้อนจากการขาดแคลนน้ำ ประมาณ 28,200 ครัวเรือนรวมเป็นพื้นที่เกษตรกรรม 56,400 ไร่ หรือคิดเป็นปริมาตรการเก็บกักน้ำได้ประมาณ 35.532 ล้าน ลบ.ม.

นายปราโมทย์กล่าวอีกว่า จากการดำเนินโครงการฯ จนประสบผลสำเร็จ เช่น ในพื้นที่ของนายมาเนตร สมศักดิ์ เกษตรกร ที่หมู่ 3 ต.สะลวง อ.แม่ริม จ.เชียงใหม่ เข้าร่วมโครงการฯ เมื่อปี 2566 เดิมที่ดินเป็นพื้นที่ทำเกษตรกรรม มีการปลูกไม้ผล และหญ้าเลี้ยงสัตว์ แต่เนื่องจากเมื่อเข้าสู่ฤดูแล้งหรือฝนทิ้งช่วงทำให้ปริมาณน้ำไม่เพียงพอในการทำเกษตรกรรม จึงได้ตัดสินใจเข้าร่วมโครงการฯ เพื่อรับการสนับสนุนแหล่งน้ำ หลังจากได้รับการสนับสนุน ส่งผลทำให้เกษตรกรมีปริมาณน้ำเพียงพอสำหรับการทำเกษตรกรรม และยังสามารถนำไปใช้เลี้ยงสัตว์น้ำและทำปศุสัตว์ได้ ทำให้มีรายได้จากสินค้าปศุสัตว์ประมาณ 150,000-250,000 บาทต่อปี ถือเป็นการสร้างรายได้สร้างความยั่งยืนในการใช้ประโยชน์พื้นที่ และสร้างความมั่นคงในชีวิต

นายปราโมทย์ กล่าวต่อว่า การใช้ประโยชน์จากแหล่งน้ำในไร่นาฯ จำเป็นต้องมีการดูแลรักษาอย่างเหมาะสม เพื่อให้สามารถมีอายุการใช้งานได้นานขึ้น เช่น ปลูกหญ้าแฝกรอบขอบบ่อเพื่อป้องกันการพังทลายของดิน และชะลอการสะสมของตะกอนในบ่อ ซึ่งทำให้การเก็บกักน้ำในบ่อน้อยลง ควรตรวจสอบสภาพ ปริมาณและคุณภาพน้ำในบ่ออย่างต่อเนื่อง หากปริมาณน้ำในบ่อน้อย เกษตรกรต้องเพิ่มปริมาณน้ำในบ่อช่วงฤดูฝน โดยกำหนดทิศทางการไหลของน้ำฝนในพื้นที่อื่นให้ไหลเข้าบ่อมากที่สุด ในฤดูแล้ง มีวิธีเติมน้ำลงบ่อโดยสูบน้ำใต้ดิน ด้วยระบบโซลาร์เซลล์เพื่อสะสมน้ำในบ่อให้เพียงพอต่อการทำการเกษตร