วัดดงเฒ่าเก่า ตั้งอยู่ในพื้นที่ตำบลนาหมอม้า อำเภอเมืองอำนาจเจริญ จังหวัดอำนาจเจริญ ด้านทิศตะวันตกออกจากตัวเมืองอำนาจเจริญ ไปตามถนนอรุณประเสริฐ สายหลัก อำนาจเจริญ - กรุงเทพมหานคร ห่างตัวเมืองอำนาจเจริญ ประมาณ 19 กิโลเมตร ถึงสี่แยกไฟแดง (แยกกุญชร) เลี้ยวขวาเข้าถนนสายรองอีกประมาณ 5 กิโลเมตร ก่อนถึงตำบลนาหมอม้า ประมาณ 2 กิโลเมตร จะพบป้ายบอกทางเข้าวัดดงเฒ่าเก่าด้านขวามืออย่างชัดเจน

จากนั้นเลี้ยวเข้าถนนคอนกรีตเสริมเหล็กอีกประมาณ 500 เมตร เป็นที่ตั้งของวัดดงเฒ่าเก่า ซึ่งปกคลุมไปด้วยต้นไม้น้อยใหญ่ สงบร่มรื่น มีกระแสลมพัดกระทบกายอยู่ตลอดเวลา ทำให้เย็นสบาย ท่ามกลางเสียงจิ้งหรีด จักจั่น เรไร นก กา นานาชนิด ขับกล่อมบรรเลงเป็นเสียงเพลงอย่างเพลิดเพลิน ทำให้จิตใจเป็นสุข เมื่อเดินเข้าสู่วัดแห่งนี้

เนื่องจากก่อนที่จะมีการก่อตั้งเป็นวัดดงเฒ่าเก่า ว่ากันว่า เมื่อหลายร้อยปีที่ผ่านมา บริเวณนี้เป็นเส้นทางการเดินทางของชนชาวขอมโบราณ ซึ่งเชื่อมกันกับเส้นทางตามแนวชายแดนด้าน จ.ศรีสะเกษ, บุรีรัมย์ และนครราชสีมา หากมีการพักค้างแรมที่ไหนจะมีการก่อสร้างสถานที่ประกอบพิธีทางศาสนาของพวกขอมโบราณ จึงปรากฏเป็นหลักฐานให้เห็น เช่น ใบเสมา พระพุทธรูป กำแพง และอื่นๆ ในปัจจุบัน

ต่อมา เจ้าอาวาสวัดดงเฒ่าเก่าเดินธุดงค์ไปหลายพื้นที่ทั้งประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว(สปป.ลาว), กัมพูชา และพม่า กระทั่งเดินผ่านพื้นที่ดงเฒ่าเก่า พบว่า เป็นที่เหมาะสมที่จะปฏิบัติธรรม จึงได้ปักกลดจำพรรษาอยู่ที่นี่ กระทั่งชาวบ้านนาหมอม้าทราบข่าว ร่วมกันบริจาคทุนทรัพย์ ก่อสร้างกุฏิ อุโบสถและอื่นๆ ขึ้น จนกลายเป็นวัดดงเฒ่าเก่า  สังกัดธรรมยุต บนเนื้อที่ 100 ไร่มีต้นไม้ขนาดใหญ่หลงเหลืออยู่เป็นจำนวนมากจึงเป็นที่หมายปองของบรรดามอดไม้ แอบเข้ามาตัดไม้ทำลายป่า รวมถึงพวกนิยมวัตถุมงคล จะแอบเข้ามาขุดหาขุมทรัพย์กรุสมบัติ และวัตถุมงคลอยู่บ่อยครั้ง ล่าสุดเข้ามาขโมยพระนารายณ์และพระพิฆเนศเนื้อสัมฤทธิ์ทั้ง 2 องค์ อายุหลายร้อยปีซึ่งตั้งอยู่หน้าพระประธาน ในศาลาการเปรียญ เพียงชั่วข้ามคืนเอากลับมาคืนไว้ที่เดิม เนื่องจากสิ่งลี้ลับไปทวงเอาคืนถึงบ้าน และบางคนที่เข้ามาตัดไม้ จะถูกอาถรรพ์ต่างๆ ถึงกับเป็นบ้าเสียสติ ซึ่งชาวบ้านเชื่อว่า สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ปกป้องรักษาผืนป่าเป็นผู้ลงโทษหัวขโมยเหล่านั้น ทุกวันนี้จึงไม่มีใครกล้าเข้าไปลักลอบตัดไม้หรือแอบเข้าไปขุดหาวัตถุมงคลหรือของเก่าอีกเลย

สำหรับพุทธศาสนิกชน ที่คิดดีทำดี เดินทางเข้ามากราบไหว้ขอพร หลวงพ่อศิลาพันปี ไม่ได้ขาดเพื่อความเป็นสิริมงคล ค้าขายดีอย่างต่อเนื่อง

สำหรับ หลวงพ่อศิลาพันปี ขุดขึ้นมาจากบริเวณที่จะก่อสร้างอุโบสถ ว่ากันว่าระหว่างที่ชาวบ้านปรับพื้นดิน จอบขุดกระทบส่วนขาหลวงพ่อศิลาชาวบ้านจึงช่วยกันขุดจนพบว่าเป็นพระศิลาฝังอยู่ใต้ดินและอัญเชิญขึ้นมา ประดิษฐานในมณฑปกันแดดกันฝน และด้านข้างจะมีไหโบราณ จำนวน 3 ใบ ขุดขึ้นมา ตั้งอยู่ใกล้กัน ส่วนด้านล่างข้างขวาจะพบเห็นแผ่นศิลาวางอยู่ เป็นภาพวาดศิลปวัฒนธรรมของขอมโบราณ  มีอายุไม่ต่ำกว่า 1 พันปีเช่นกัน มณฑปแห่งนี้จัดให้เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านโบราณวัตถุ เพื่อเด็กและเยาวชนและผู้ที่สนใจ เข้ามาค้นคว้าศึกษาหาความรู้เพิ่มเติม

นอกจากนี้ หากเดินไปตามทางเดินด้านทิศเหนือที่มีต้นไม้น้อยใหญ่ขึ้นอยู่เต็มสองข้างทาง ประมาณ 200 เมตร ท่ามกลางความสงบร่มรื่น กระแสลมพัดกระทบกายเย็นสบายตลอดเวลาจนชวนให้เคลิบเคลิ้ม น่าพักผ่อนยิ่งนัก จะพบเห็นป้ายกลุ่มเสมาธรรมจักร ซึ่งเป็นที่ตั้งของใบเสมาธรรมจักร จำนวนมาก ที่ผุดขึ้นมาเหนือพื้นดิน บางใบเสมาผุดขึ้นมาเพียงครึ่งใบ และมีจำนวนหนึ่งที่เห็นเป็นรูปร่างครบสมบูรณ์ สวยงามมาก

สนธยา ทิพย์อุตร