จากกรณีที่ พ.ต.อ.ธิติสรรค์ อุทธนผล หรือ ผู้กำกับโจ้ อายุ 43 ปี อดีตผู้กำกับ สภ.นครสวรรค์ ฆ่าตัวตายด้วยการแขวนคอ ภายในห้องขังหมายเลข 50 ตึกนอนแดน 5 เรือนจำกลางคลองเปรม ท่ามกลางความสงสัยของสังคมว่าเลือกจบชีวิตตัวเอง หรือมีคนทำให้ตาย ตามที่มีการนำเสนอข่าวไปก่อนหน้านี้

ล่าสุด นายเอกชัย หงส์กังวาน นักกิจกรรมทางการเมือง ได้โพสต์เรื่องราวชีวิตของผู้คุมผ่านเฟซบุ๊กว่า ผมเข้าเรือนจำ 6 รอบ ไม่เคยได้ยินเรื่องผู้คุมฆ่าตัวตาย แต่ก็เคยคุยกับผู้คุมถึงงานของพวกเขา

ตำแหน่งผู้คุมหากเทียบกับยศราชการในอดีตจัดอยู่ในระดับ C7-8 ซึ่งถือว่าสูงอยู่ แต่หลังจากปรับเปลี่ยนระบบราชการใหม่ในยุครัฐบาล ทักษิณ ชินวัตร ระบบ C ก็ถูกยกเลิก ทำให้ผู้คุมเหล่านี้ไม่ต่างจากเจ้าหน้าที่รัฐระดับล่าง

ผู้คุมคนหนึ่งเคยเล่าในผมฟัง เขาเข้ารับราชการในตำแหน่งผู้คุมตั้งแต่อายุ 27 ปี อยู่ในตำแหน่งนี้จนถึงเกษียณก็ยังเป็นผู้คุมเหมือนเดิม

งานเรือนจำมีเพียงดูแลเรือนจำ/ผู้ต้องขัง ตำแหน่งสูงสุดในเรือนจำก็มีเพียง ผู้อำนวยการ (ผอ.) และผู้บัญชาการ (ผบ.) แค่นั้น สูงกว่านั้นต้องเข้ากรม/กระทรวงซึ่งไม่มีตำแหน่งว่างให้กับผู้คุมที่ไม่มีเส้นสาย อาชีพนี้จึงมีความก้าวหน้าในอาชีพต่ำ แถมไม่มีหน้ามีตาในสังคมเหมือนตำรวจ/ทหาร

ผู้คุมบอกอีกว่า กว่า 20 ปีที่เขาเป็นผู้คุม วันๆก็มีแต่เข้าออกเรือนจำตามเวรของตนเอง ครึ่งชีวิตของเขาจึงเจอแต่เรือนจำ/ผู้ต้องขัง เขาจึงไม่ต่างจากผู้ต้องขังที่ติดคุกนานกว่า 20 ปี

ทุกครั้งที่มีผู้ต้องขังเป็นคนระดับสูง เช่น นักการเมืองระดับ ส.ส./รัฐมนตรี หรือตำรวจระดับสูง เช่น พล.ต. ผู้คุมจะต้อนรับพวกเขาเป็นพิเศษ เป็นโอกาสเพียงน้อยนิดที่พวกเขาจะพอฝากตัวเพื่อหวังบารมีผู้ต้องขังเหล่านี้ผลักดันพวกเขาให้พ้นออกจากหลุมดำแห่งนี้

เงินเดือนของผู้คุมถือว่าค่อนข้างต่ำ แถมยังไม่ค่อยมีโอกาสก้าวหน้าในอาชีพ ผู้คุมหลายคนจึงต้องหารายได้พิเศษจากผู้ต้องขังในหลายรูปแบบจนเกิด "สมเด็จ" ขึ้นมากมายในเรือนจำ
หลังการรัฐประหาร พ.ศ. 2557 การหากินของผู้คุมแบบเปิดเผยในเรือนจำแบบในอดีตก็ยากขึ้น แต่ก็เกิดธุรกิจใหม่ขึ้นทดแทน แม้รายได้อาจลดลงกว่าเดิมก็ยังดีกว่าไม่ได้อะไรเลย