The Active ไทยพีบีเอส จัดเวที “Policy Forum: รัฐไม่พร้อม? ออมให้พอ ไม่ต้องรอเกษียณ” เปิดวงถกทางออกการออมเพื่ออนาคต แนะรัฐเร่งสร้างแรงจูงใจ เพิ่มทางเลือกการออม พร้อมเสริมความรู้ทางการเงินสร้างความมั่นคงในระยะยาว

องค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย (ส.ส.ท.) หรือไทยพีบีเอส โดยศูนย์สื่อสารวาระทางสังคมและนโยบายสาธารณะ หรือ The Active ร่วมกับภาคีเครือข่าย ชวนหาทางออกร่วมกัน ผ่าน “Policy Forum : รัฐไม่พร้อม ? ออมให้พอ ไม่ต้องรอเกษียณ” เพื่อร่วมกันออกแบบนโยบายการออม ที่จะช่วยให้ประชาชนมีคุณภาพชีวิตที่ดีในบั้นปลายชีวิต เมื่อวันที่ 16 มิถุนายน 2568 ณ ห้องสัมมนา 3 อาคาร D ไทยพีบีเอส

สมชัย จิตสุชน ผู้อำนวยการด้านการพัฒนาอย่างทั่วถึง สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI) อธิบายถึงความท้าทายด้านการออมของคนไทยในแต่ละช่วงวัย โดยแบ่งออกเป็น 3 กลุ่มหลัก 1.กลุ่มรายได้น้อย มีรายได้ไม่มาก ไม่มีเงินเก็บ เมื่อเจอเหตุฉุกเฉินมักต้องกู้เงิน ส่งผลให้ผิดนัดชำระหนี้และติดเครดิตบูโร 2.กลุ่มใช้ชีวิตแบบ YOLO (You Only Live Once) มักเป็นคนรุ่นใหม่ เช่น Gen Z – Alpha มีการศึกษาและรายได้ แต่ใช้ชีวิตเพื่อความสุขในแต่ละวัน ไม่วางแผนการเงินในระยะยาว จึงเสี่ยงไม่มีเงินเก็บเมื่อถึงวัยเกษียณ 3.กลุ่มรายได้ปานกลางถึงค่อนข้างต่ำ ทำงานตลอดชีวิต ไม่ได้มีปัญหาการเงิน แต่รายได้ไม่มากพอจะออมได้อย่างเพียงพอ โดยเฉพาะเมื่อฝากเงินไว้ในธนาคารที่ให้ดอกเบี้ยต่ำ และไม่รู้จักทางเลือกการลงทุนอื่น ๆ

ทั้งนี้ การมีต้นทุนชีวิตที่แตกต่างกัน ยังเป็นสิ่งที่ส่งผลต่อการตัดสินใจ และปฏิบัติสู่การเป็นหนี้-การออม เช่น ขาดความรู้ว่าอะไรคือเงินฉุกเฉิน กองทุน ดอกเบี้ยทบต้น มีความเชื่อส่วนบุคคลใช้จ่ายเกินตัวเพื่อหาความสุขในวันนี้ และพฤติกรรมที่ขาดการลงมือออมอย่างสม่ำเสมอ แต่ทั้ง 3 รูปแบบ งานวิจัยพบว่าสามารถสร้างวินัยทางการเงิน-การออมได้ ผ่านจุดร่วมคือ การออม การเป็นหนี้ และการลงทุน

ซึ่ง ธิษณา ธิติศักดิ์สกุล ผู้ร่วมก่อตั้ง บริษัท โนบูโร แพลตฟอร์ม จำกัด มองว่า ปัญหาหนี้เกี่ยวข้องกับเรื่องการออม “จริงในระดับหนึ่ง” โดยคิดว่าอีกส่วนอาจเกิดจากนโยบายที่กระตุ้นให้คนอยากจะเป็นหนี้เพิ่มขึ้น เช่น รถคันแรก บางคนซื้อรถคันแรกโดยที่ไม่รู้ว่าตัวเองผ่อนไหวไหม รวมถึงชุดความเชื่อที่เห็นกันเยอะมากโดยเฉพาะกลุ่มที่รายได้ไม่ได้สูงมาก คือ คิดว่าถ้านึกอะไรไม่ออกวิ่งไปกู้ใหม่ สิ่งที่ตามมาในเรื่องถัดไปคือภาวะการใช้หนี้ที่เพิ่มขึ้น และวงจรหนี้ก็เกิดขึ้น

“คนที่เดินเข้ามาในโครงการโนบูโร ส่วนใหญ่เป็นวัยกลางคน เป็นเดอะแบกของครอบครัว เริ่มมีหนี้จากกู้เงินมาให้ลูกเรียนโรงเรียนดี ๆ สูง ๆ หรือรักพ่อแม่ต้องส่งเงินกลับบ้านต่างจังหวัดให้พ่อแม่ใช้หนี้อีกที กลายเป็น ‘หนี้ความรัก’ โดยไม่ได้วางแผนอนาคตชีวิตของตัวเอง” ธิษณา กล่าว

จารุลักษณ์ เรืองสุวรรณ เลขาธิการคณะกรรมการกองทุนการออมแห่งชาติ (กอช.) กระทรวงการคลัง ได้เล่าถึงการระบบการออมในกลุ่มแรงงานนอกระบบ เช่น กลุ่มเกษตรกร กสิกรรม กลุ่มค้าขาย กลุ่มรับจ้าง กลุ่มอาชีพอิสระ ให้เข้าสู่ระบบเพื่อรับสิทธิสวัสดิการ มีหลักประกันการออมเงิน และจ่ายเป็นเงินบำนาญให้เมื่ออายุเกิน 60 ปี ดำเนินกองทุนมาตั้งแต่ปี 2558 แต่ปัจจุบันมีสมาชิกเพียง 2.7 ล้านคน ซึ่งเป็นอีกหนึ่งกองทุนสำรองยามเกษียณนอกเหนือจากเงินผู้สูงอายุที่รัฐจ่ายให้ทุกเดือน

นอกจากนี้ ภาครัฐยังเตรียม “ออกหวยเกษียณ” หรือ “สลากสะสมทรัพย์เพื่อเงินออมยามเกษียณ” (สลาก กอช.) เป็นนโยบายที่จะเข้ามาแก้ไขปัญหาคนไทยสูงอายุแต่ไม่มีเงินเก็บ เพราะการออมภาคสมัครใจในปัจจุบันไม่ได้ผล จึงต้องอาศัยการออมที่ผูกกับแรงจูงใจซื้อสลากถูกกฎหมาย ขณะนี้กำลังเข้าสู่การพิจารณาในชั้นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร วาระ 3 ในเดือนกรกฎาคมนี้ ก่อนเข้าสู่ชั้นวุฒิสภา ซึ่งเชื่อว่าปีนี้จะได้เห็น

ในเวทีเสวนาเห็นไปในทิศทางที่สอดคล้องกันว่า เรื่องของการออมรัฐบาลถือว่ามีเครื่องมือให้กับประชาชนในระดับดีพอสมควร แต่อาจยังขาดการรับรู้ และความสนใจ เนื่องจากไม่เชื่อว่าเครื่องมือทางการเงิน-การออม จะช่วยให้หลุดจากภาระหนี้ก่อนเกษียณได้

โดย ผศ.รุ่งเกียรติ รัตนบานชื่น อาจารย์ประจำภาควิชาการ คณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี  จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มีข้อเสนอว่าอยากชวนธนาคารแห่งประเทศไทย และธนาคารพาณิชย์ คิดรูปแบบการสมัครสินเชื่อ เช่นเดียวกับตลาดหลักทรัพย์ที่การสมัคร ต้องประเมินความรู้ด้านความเสี่ยง ผลตอบแทน แต่ทำไมเวลาเป็นหนี้ไม่มีด่านอะไรเลยที่บังคับให้ธนาคารพาณิชย์ต้องให้ความรู้ก่อนลูกหนี้เป็นหนี้ รวมถึงธนาคารพาณิชย์ควรมีแอปพลิเคชันในการคำนวณดอกเบี้ยให้ลูกหนี้ทุกคน เช่นการโปะหนี้ 1-2 หมื่นบาท ช่วยลดดอกเบี้ยได้เท่าไหร่ มีการให้ข้อมูลเรื่องการปลดหนี้ให้กับทุกคน

ขณะเดียวกัน ศิรัถยา อิศรภักดี ผู้ก่อตั้ง Wealth Me Up และ ผู้ดำเนินรายการ The Standard Wealth อยากให้ภาครัฐเคาะหลักสูตร การวางแผนการเงินส่วนบุคคล เข้าไปในระบบการศึกษาไทย เพื่อให้เด็กเรียนรู้การหาเงินในแบบของตัวเอง พร้อมกล่าวปิดท้ายว่า การพูดคุยถึงแนวทางแก้ไขปัญหาทางการเงินของคนไทย ส่วนใหญ่เน้นที่การออมและการลงทุน แต่สิ่งที่ควรถูกหยิบยกขึ้นมาพูดอย่างจริงจังคือ “รายได้” เพราะคือจุดตั้งต้นของปัญหา ไม่ว่าจะเป็นการไม่มีเงินออม ต้องก่อหนี้ หรือไม่สามารถจัดการภาระทางการเงินได้ และเชื่อว่า รัฐควรให้ความสำคัญกับการสร้าง “Engine” หรือ “ตัวขับเคลื่อนใหม่” ของเศรษฐกิจไทย ที่จะช่วยให้คนไทยมีรายได้เพียงพอในการดำรงชีวิต ท่ามกลางสถานการณ์ที่เงินเฟ้อและค่าครองชีพยังคงสูงขึ้นต่อเนื่อง 

และหัวใจสำคัญของการแก้ปัญหาเหล่านี้ คือ การตั้งคำถามว่า ประเทศและประชากรไทยจะมีแหล่งรายได้ใหม่จากที่ใด ที่ไม่ใช่การพึ่งพาการส่งออกหรือการท่องเที่ยวเพียงอย่างเดียว โดยเฉพาะในช่วงที่ทั้งสองภาคส่วนนี้ยังมีข้อจำกัด หากสามารถสร้างกลไกทางเศรษฐกิจใหม่ได้จริง จะช่วยให้ประชาชนมีรายได้มากพอที่จะใช้หนี้ มีเงินออม และมีความมั่นคงในวัยเกษียณ ขณะเดียวกันรัฐก็จะมีรายได้เพียงพอในการจัดสวัสดิการที่ดีให้กับประชาชนในอนาคต

ต่อเนื่องจากประเด็นนี้ บุศย์สิรินทร์ ยิ่งเกียรติกุล กล่าวว่า เวทีในวันนี้ถือเป็น “จุดตั้งต้น” และ “สารตั้งต้น” ที่สำคัญในการขับเคลื่อนประเด็นนี้ให้เกิดความต่อเนื่องอย่างจริงจัง ผู้ที่สนใจสามารถติดตามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ https://policywatch.thaipbs.or.th/policy/finance-3 เพื่อเรียนรู้และร่วมผลักดันประเด็นเรื่องการออมและการเกษียณที่ยั่งยืน 

ซึ่ง Policy Forum ครั้งถัดไป ในหัวข้อ “Unretirement: The Next Chapter ชีวิตไม่เกษียณ” ที่จะชวนร่วมถกประเด็นสำคัญ อาทิ ทำไมช่วงอายุ 55-60 ปี ยังไม่ใช่ “จุดสิ้นสุด” ของการทำงาน? จะทำอย่างไรให้ผู้สูงอายุสามารถทำงานต่อได้อย่างมีคุณภาพ? ระบบส่งเสริมและการอัปสกิล-รีสกิล จำเป็นแค่ไหน? นโยบายไทยรองรับผู้สูงวัยเพียงพอหรือยัง? เราจะขยับสังคมไทยสู่การยอมรับการทำงานของผู้สูงอายุได้อย่างไร? โดยจะจัดขึ้นในวันที่ 22 มิถุนายนนี้ ที่งานมนุษย์ต่างวัย Fest 2025 ชีวิตดี…ชีวิต ซีซัน 2 It’s Okay To Be You ณ Impact Exhibition Center Hall 8
ไม่พลาดทุกข่าวสาร สาระความรู้ และคอนเทนต์คุณภาพ ติดตามไทยพีบีเอสทุกช่องทางออนไลน์ ได้ที่
▪ Website : www.thaipbs.or.th   
▪ Application : Thai PBS
▪ Social Media Thai PBS : Facebook, YouTube, X , LINE, TikTok, Instagram, Threads, Linkedin