สุดยอดนวัตกรรม!‘ม.นครพนม’นำใบตองพานบายศรีบูชาพญานาค รีไซเคิลกลับมาใช้ใหม่ เพิ่มเติมความศักดิ์สิทธิ์จากผ้าห่มพระธาตุพนม

ต้องยอมรับว่าทีมวิจัยมหาวิทยาลัยนครพนม (มนพ.) นำโดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ปุณณฑรีย์ เจียวิริยบุญญา หรือ ดร.กอล์ฟ คณบดีคณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ ในฐานะหัวหน้าโครงการวิจัย มีความมุ่งมั่นอย่างแรงกล้า ที่นำพานบายศรีที่ทำจากใบตองสด จากการบูชาพญาศรีสัตตนาคราช จัดการรีไซเคิลตามกระบวนการจนกลายเป็นกระดาษใยกล้วย แล้วนำกลับมาใช้ได้ใหม่ เพิ่มเติมคือพานบายศรีรีไซเคิลนี้ มีอายุคงทนยาวนานนับปี สามารถนำกลับไปบูชาต่อที่บ้านได้ 

“ดร.กอล์ฟ”เป็นชาวนครพนมโดยกำเนิด ได้ร่วมกับคณาจารย์และคณะนักวิจัย จัดนิทรรศการ “Sacred Waste รัก(ษ์) และ ศรัทธา” เพื่อพัฒนาระบบบริหารจัดการขยะ จากการประกอบพิธีกรรมบูชาพญานาคอย่างเป็นระบบ ตั้งแต่ต้นน้ำ–กลางน้ำ–ปลายน้ำ ลดผลกระทบขยะล้นเมือง และปัญหามลพิษด้านสิ่งแวดล้อม ภายใต้แนวคิด Zero Waste ลดขยะเป็นศูนย์ ลดมลภาวะทางสิ่งแวดล้อม ด้วยการสร้าง นวัตกรรมเชิงกระบวนการ ร่วมกับชุมชนในเขตเทศบาลเมืองนครพนม

ภายในงานมีการจัดเสวนาวิชาการหัวข้อ นาคาวิถี : มูอย่างไรให้รักษ์โลก โดยมีผู้ร่วมเสวนา ได้แก่ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ปุณณฑรีย์ เจียวิริยบุญญา นางสาวเสาวนีย์ คนกล้า ผู้อำนวยการการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) สำนักงานนครพนม ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.อธิราชย์ นันขันตี นักวิจัย และ นางสาวหทัยกนก บุญทวี หรือคุณเจน ศิลปินสร้างสรรค์ จาก Gen-Grow Agency and Production House

นอกจากนี้ ยังมีการจัดแสดงผลงานศิลปะร่วมสมัย ที่ถ่ายทอดความเชื่อ วัฒนธรรม และการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมของชุมชน ผ่านการแปรรูปวัสดุศักดิ์สิทธิ์ ที่ผ่านพิธีกรรม อาทิ บายศรีใบตอง ดอกไม้แห้ง ผ้าห่มพระธาตุ สู่ชิ้นงานรูปแบบใหม่ เช่น พญานาคเรซินใสที่เผยให้เห็นมวลสารด้านใน และโมบายจากผ้าห่มพระธาตุที่ผ่านการใช้งานในพิธีกรรม

จัดแสดงระหว่างวันที่ 21–23 พฤศจิกายน 2568 ณ 76a The Space ริมแม่น้ำโขง ชุมชนหนองแสง เขตเทศบาลเมืองนครพนม และเป็นความร่วมมือระหว่างคณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนครพนม และศิลปินท้องถิ่น เพื่อสะท้อนแนวทางการจัดการขยะเชิงสร้างสรรค์ รวมทั้งสร้างจิตสำนึกใหม่ ในการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า และยั่งยืนของชุมชนนครพนม

นิทรรศการ Sacred Waste: รัก(ษ์) และศรัทธา เกิดขึ้นจากการตั้งคำถามต่อวัตถุทางพิธีกรรมแห่งความศรัทธา ที่ครั้งหนึ่งถูกนำขึ้นบูชาขอพรต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เป็นสายโยงสื่อกลางแห่งความเชื่อ แต่เมื่อเวลาผ่านไป กลับกลายเป็นเพียงวัตถุที่ถูกทิ้งไว้อย่างไร้ค่า งานนิทรรศการนี้จึงเป็นการทดลองสำรวจ รอยต่อระหว่างศรัทธาและความยั่งยืน (Faith and Sustainability) ด้วยการมองขยะในมิติของความศักดิ์สิทธิ์ และมองสิ่งศักดิ์สิทธิ์ในฐานะสสารธรรมชาติ ที่สามารถกลับมามีคุณค่าอีกครั้ง ภายใต้กรอบแนวคิดขยะศักดิ์สิทธิ์

ดร.กอล์ฟ-ผศ.ดร. ปุณณทรีย์ เจียวิริยบุญญา คณบดีคณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์มหาวิทยาลัยนครพนม ซึ่งเป็นหัวหน้าโครงการวิจัย ร่วมกับคุณเจน-หทัยกนก บุญทวี ศิลปินและกัณฑารักษ์ชื่อดัง นำวัสดุจากพิธีกรรมที่ถูกละเลย เช่น บายศรีใบตอง ดอกไม้แห้ง มาแปรรูปผ่านกระบวนการศิลปะร่วมสมัย หรือ การหล่อเรซิ่นโปร่งแสงที่โชว์ให้เห็นถึงมวลสารศักดิ์สิทธิ์ภายในองค์พญานาคเรซิ่น (Transparent Resin Casting) และ การออกแบบสื่อ interactive installation เพื่อสร้างบทสนทนาใหม่ระหว่างผู้ชมกับความศรัทธา โดยเรซิ่นใสทำหน้าที่เสมือนเปลือกแห่งความทรงจำ ที่ห่อหุ้มสิ่งของเหล่านี้ไว้ ไม่ให้สูญหายไปตามกาลเวลา เปรียบประหนึ่งการสวดภาวนาให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์เหล่านี้ กลับมามีชีวิตอีกครั้งในรูปของ Art Toy, Installation Art และวัตถุศิลป์แห่งการเยียวยา (Objects of Healing).

นิทรรศการนี้ไม่ได้ตั้งคำถามเพียงว่าเราควรทำอย่างไรกับขยะจากพิธีกรรม ? แต่ยังขยายไปสู่คำถามเชิงปรัชญาว่า เมื่อความเชื่อเก่าเข้าสู่โลกใหม่ เราจะรักษาศรัทธาโดยไม่ทำลายธรรมชาติได้อย่างไร ? คำถามนี้เชื่อมโยงกับการสร้างสรรค์ศิลปะในแนวคิด BCG Economy และ Responsible Consumption and Production ที่มุ่งให้ศิลปะกลายเป็นส่วนหนึ่งของการบริโภคอย่างมีความรับผิดชอบ และการผลิตอย่างยั่งยืนภายใน

ผู้เข้าชมจะได้สัมผัสและมีส่วนร่วมกับชิ้นงานหลากหลาย ทั้ง โมบายผ้าห่มพระธาตุที่เขียนคำอธิษฐานได้จริง บายศรีรีไซเคิลจากใบตองสด อาร์ตทอยเรซิ่นที่บรรจุมวลสารแห่งความศรัทธา และ สื่อวิดีโอ-เสียงจากศิลปินท้องถิ่น ที่ชวนให้เกิดการตระหนักรู้และความสงบในใจ ศิลปะจึงไม่เพียงเป็นการมอง แต่คือการสัมผัส การมีประสบการณ์ และการมีส่วนร่วม ที่ผู้ชมได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของวัฏจักรแห่งศรัทธาและธรรมชาติวัฏจักรที่ไม่สิ้นสุด ตราบใดที่มนุษย์ยังรักษ์และศรัทธาไปพร้อมกัน