ผู้ว่าฯ แม่ฮ่องสอน ยันชัด! "ปลา-ผักสาละวินกินได้" ผลตรวจไม่พบสารหนูเกินมาตรฐาน คลายกังวลประชาชน

เมื่อเวลา 09.30 น.วันนี้ (28 พ.ย.68) นายวิบูรณ์ แววบัณฑิต ผู้ว่าราชการจังหวัดแม่ฮ่องสอน พร้อมด้วยนายบุญลือ ธรรมธรานุรักษ์ รองผู้ว่าราชการจังหวัด ผู้อำนวยการสำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 1 (เชียงใหม่) นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัด เกษตรจังหวัด ประมงจังหวัด และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้ร่วมกันแถลงผลการตรวจสารหนูในแม่น้ำสาละวิน ณ ห้องประชุมศาลากลางจังหวัดแม่ฮ่องสอน เพื่อสร้างความเชื่อมั่นให้กับประชาชน

นายวิบูรณ์ แววบัณฑิต ผู้ว่าราชการจังหวัดแม่ฮ่องสอน กล่าวว่า หลังจากที่มีข่าวเรื่องแม่น้ำสาละวิน บริเวณชายแดนไทย-เมียนมา ในพื้นที่อำเภอสบเมยและอำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน อาจมีการปนเปื้อนสารหนู ทำให้ชาวบ้านริมแม่น้ำและประชาชนทั่วไปเกิดความวิตกกังวล ไม่กล้ารับประทานปลาจากแม่น้ำสาละวินและผักที่ปลูกในพื้นที่ ตั้งแต่มีข่าวสารดังกล่าว จังหวัดได้สั่งการให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ทั้งสำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เกษตร สาธารณสุข และประมง ร่วมกันเก็บตัวอย่างน้ำและดินโคลนในแม่น้ำสาละวินมาตรวจหาสาเหตุเป็นระยะ ซึ่งผลการตรวจล่าสุดยืนยันว่า ไม่พบสารหนูปนเปื้อนเกินค่ามาตรฐานแต่อย่างใด ประชาชนสามารถรับประทานปลาสาละวินและพืชผักในพื้นที่ได้ตามปกติ

นายอาวีระ ภัคมาตร์ ผู้อำนวยการสำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 1 (เชียงใหม่) ชี้แจงรายละเอียดผลการตรวจวิเคราะห์หาการปนเปื้อนสารหนูในตัวอย่างสิ่งแวดล้อมเพิ่มเติมว่า จากกระแสข่าวการปนเปื้อนสารหนูในแม่น้ำสาละวินเกินค่ามาตรฐาน 5 เท่า ระหว่างวันที่ 27-30 ตุลาคม 2568 ที่ผ่านมา จังหวัดแม่ฮ่องสอนได้ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเร่งดำเนินการตรวจสอบตัวอย่างน้ำ สัตว์น้ำ ผักสด เมล็ดพันธุ์พืชท้องถิ่น ตะกอนดินใต้ท้องน้ำ และตะกอนดินริมน้ำ โดยมีผลการตรวจวิเคราะห์ดังนี้

ตัวอย่างน้ำ: ได้ทำการเก็บตัวอย่างน้ำ 2 ครั้ง ในลำน้ำสาละวิน 13 จุด และลำน้ำสาขา (ฝั่งประเทศไทย) 5 จุด ผลการตรวจพบว่า ตัวอย่างน้ำที่ผ่านการกรองตะกอน ไม่พบสารหนูและโลหะหนัก 8 ชนิด เกินค่ามาตรฐาน ทั้งในลำน้ำสาละวินและลำน้ำสาขา อย่างไรก็ตาม ตัวอย่างน้ำที่ไม่ผ่านการกรองตะกอนในลำน้ำสาละวิน 13 จุด ตรวจพบค่าสารหนูเกินค่ามาตรฐานเล็กน้อย (0.023 – 0.029 มก./ลิตร) และพบตะกั่วเกินมาตรฐาน 1 จุด บริเวณบ้านท่าตาฝั่ง ต.แม่ยวม อ.แม่สะเรียง

ตัวอย่างตะกอนดิน : ตรวจพบค่าสารหนูในตะกอนดินลำน้ำสาขาเกินค่ามาตรฐาน 1 จุด ที่หย่อมบ้านพะละอึ (70 มก./กก.) และในตะกอนดินลำน้ำสาละวิน 13 จุด พบค่าสารหนูเกินค่ามาตรฐาน (48 – 73 มก./กก.) ซึ่งอยู่ในระดับที่ไม่ปลอดภัยต่อสัตว์หน้าดิน

ตัวอย่างสัตว์น้ำ : นายธนดล นวลจันทร์ ประมงจังหวัดแม่ฮ่องสอน กล่าวว่า ได้เก็บตัวอย่างสัตว์น้ำ 2 ครั้ง รวม 5 ชนิด เช่น ปลากดหัวเสียม ปลากดคัง และกุ้งแม่น้ำสาละวิน ผลการตรวจวิเคราะห์ ไม่พบสารหนูและโลหะหนักเกินค่ามาตรฐาน

ตัวอย่างพืชผักและเมล็ดพันธุ์พืช : นายพยุงศักดิ์ สิทธิลภ เกษตรจังหวัดแม่ฮ่องสอน กล่าวว่า ได้เก็บตัวอย่างพืช 10 ชนิด จาก 4 จุด ผลการตรวจวิเคราะห์ ไม่พบสารหนูและโลหะหนักเกินค่ามาตรฐาน

ตัวอย่างปัสสาวะและเลือดของกลุ่มเสี่ยง : นายแพทย์ทศพล ดิษฐ์ศิริ นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดแม่ฮ่องสอน กล่าวว่า ได้คัดกรองกลุ่มเสี่ยง 10 คน ทั้งผู้ที่อาศัยในเรือนแพและผู้มีอาชีพประมงใน 4 ชุมชน ผลการตรวจ ไม่พบสารหนูในปัสสาวะเกินค่ามาตรฐาน

ผู้ว่าราชการจังหวัดแม่ฮ่องสอนเน้นย้ำว่า แม้ข้อมูลปัจจุบันแสดงว่าผลกระทบโดยตรงต่อสุขภาพประชาชนในระยะสั้นยังอยู่ในระดับต่ำ และค่าปนเปื้อนในปลา พืชผัก และมนุษย์ยังไม่เกินมาตรฐาน แต่จังหวัดก็ไม่ได้มองข้ามความเสี่ยงจากการสะสมของสารหนูในระบบนิเวศระยะยาว จึงได้กำหนดมาตรการเบื้องต้นดังนี้

การบริโภคน้ำจากลำน้ำสาละวินโดยตรง : ไม่พบประชาชนบริโภคโดยตรง หากจำเป็นต้องใช้ ควรกรองตะกอนและต้มก่อนบริโภค เนื่องจากสารหนูที่พบเป็นสารหนูที่มาในรูปตะกอน

การใช้น้ำเพื่อชำระล้างร่างกาย : สามารถทำได้ แต่ควรตกตะกอนด้วยสารส้มและกรองใช้เฉพาะน้ำใส

น้ำจากลำน้ำสาขา (ฝั่งประเทศไทย) : สามารถใช้อุปโภคบริโภคได้ตามปกติ แต่ควรกรองและฆ่าเชื้อก่อนบริโภคเช่นกัน

การบริโภคปลาและพืชผักริมแม่น้ำสาละวิน : สามารถบริโภคได้ตามปกติ โดยจังหวัดจะมีการตรวจติดตามคุณภาพน้ำและสิ่งแวดล้อมอย่างต่อเนื่อง

การจัดการแหล่งน้ำสำรอง: เตรียมหาแหล่งน้ำสำรองในฤดูแล้ง และเพิ่มจุดกรองน้ำสะอาดในชุมชนที่ยังใช้น้ำสาละวิน

การให้ความรู้ : หน่วยงานที่เกี่ยวข้องจะประชาสัมพันธ์และให้ความรู้ในการใช้น้ำสาละวินอย่างปลอดภัย

การสัญจรและการท่องเที่ยว : ยังสามารถดำเนินกิจกรรมได้ตามปกติ

จังหวัดแม่ฮ่องสอนได้เตรียมแต่งตั้งคณะกรรมการแก้ไขปัญหาและคณะทำงานติดตามตรวจสอบสถานการณ์สารหนูปนเปื้อนในแม่น้ำสาละวิน เพื่อเร่งหาแนวทางแก้ไขปัญหาและเฝ้าระวังอย่างต่อเนื่อง ทั้งด้านสุขภาพ สิ่งแวดล้อม การหาแหล่งน้ำสำรอง และความร่วมมือกับประเทศเพื่อนบ้าน โดยจะมีการประชุมกำหนดมาตรการเพิ่มเติมในวันที่ 8 ธันวาคม 2568 และจะแจ้งผลให้ประชาชนทราบต่อไป

แม่น้ำสาละวินเป็นแม่น้ำนานาชาติ ความยาว 2,200 กิโลเมตร ไหลผ่านพรมแดนประเทศไทยในจังหวัดแม่ฮ่องสอนเป็นระยะทาง 127 กิโลเมตร มีประชาชนเกี่ยวข้อง 830 ครัวเรือนใน อ.สบเมย และ อ.แม่สะเรียง ซึ่งส่วนใหญ่ใช้น้ำประปาภูเขา น้ำลำห้วย หรือประปาส่วนภูมิภาคเป็นหลัก โดยไม่มีการนำน้ำสาละวินมาผลิตน้ำประปา แต่มีเรือนแพ 4 ครัวเรือนที่ใช้น้ำสาละวินอุปโภคบริโภค (โดยกรองและต้ม) และมีเกษตรกร 48 ราย ทำการเกษตรริมฝั่งโดยอาศัยน้ำฝนและน้ำซึมทราย