'นพดล'เสนอ 3 ยุทธศาสตร์ชนะกัมพูชา

โดย ผศ.ดร.นพดล กรรณิกา  อดีตหัวหน้าโครงการวิจัยปกป้องรักษาผลประโยชน์ชาติตามแนวชายแดน 2554 อดีตผู้ทรงคุณวุฒิภายนอก กรมกิจการพลเรือนทหารบก กองทัพบก 2557 ศิษย์เก่าบริหารจัดการนโยบายเน้นยุทธศาสตร์ หลักสูตรเรียนร่วมคณะเสนาธิการทหารร่วม (Joint Chief of Staff, JCS) กระทรวงกลาโหม สหรัฐอเมริกา มหาวิทยาลัยจอร์จทาวน์ วอชิงตัน ดีซี สหรัฐอเมริกา ศิษย์เก่าวิทยาการข้อมูลและระเบียบวิธี (Data Science & Methodology) มหาวิทยาลัย มิชิแกน สหรัฐอเมริกา ศิษย์เก่าสังคมวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และศิษย์เก่ารัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง

จุดที่กัมพูชาชิงความได้เปรียบ — ดังนั้น ยุทธศาสตร์ชนะกัมพูชาที่ไทยต้องรีบยึด “Narrative Dominance” กลับคืน

ตั้งแต่วันที่ 6–7 ธันวาคมเป็นต้นมา สื่อระดับโลกจำนวนมาก—ตั้งแต่ Reuters, AP, The Guardian, Al Jazeera ไปจนถึง CNN, CNA และ ABC Australia—รายงานเหตุการณ์ปะทะชายแดนในกรอบที่ “กัมพูชาเป็นฝ่ายได้รับผลกระทบจากปฏิบัติการทางอากาศของไทย” หลังสื่อระหว่างประเทศหลายสำนักเผยแพร่ภาพการอพยพของพลเรือนกัมพูชาเป็นจำนวนมาก รวมทั้งรายงานความเสียหายต่อหมู่บ้านและโครงสร้างพื้นฐานฝั่งกัมพูชา ซึ่งทำให้เสียงของกัมพูชาถูกขยายในเวทีโลกด้วยน้ำหนักที่มากขึ้น

กัมพูชาใช้จังหวะนี้ขยับเกมสื่อสารอย่างเป็นระบบ โดยเร่งสร้างกรอบเรื่องราวว่าตนเองคือ
“ฝ่ายถูกโจมตี–เป็นเหยื่อ–ยึดมนุษยธรรม–และปฏิบัติตามกฎหมายระหว่างประเทศอย่างเคร่งครัด”
กรอบนี้สอดรับกับสิ่งที่สื่อโลกต้องการเล่า—คือความเดือดร้อนของผู้บริสุทธิ์ในภาวะสงคราม—จึงยิ่งถูกขยายด้วยภาพ วิดีโอ และคำให้สัมภาษณ์ที่เน้นความเสียหายของพลเรือนมากกว่ามิติความมั่นคงชายแดน พร้อมกันนั้น รายงานข่าวจากหลายสำนักยังคงเน้นว่า “ไม่สามารถพิสูจน์ได้ว่าใครเริ่มยิงก่อน” ซึ่งเป็นช่องว่างสำคัญที่เปิดโอกาสให้กัมพูชาสถาปนาเรื่องราวของตนเองเป็น “ความจริงเบื้องต้น” ที่โลกจะรับรู้ก่อน ละเมื่อ narrative ของโลกตั้งต้นด้วยการมองกัมพูชาเป็นผู้ที่ถูกโจมตี ไทยย่อมอยู่ในสภาวะเสียเปรียบด้านกรอบความหมายทันที

ในช่วงวันที่ 7 ธันวาคมเป็นต้นมา รายงานสากลยังตอกย้ำ “ภาพใหญ่ (macro-image)” ของความขัดแย้งในแบบที่เข้าทางกัมพูชา ได้แก่ (1) การสูญเสียของพลเรือน ที่ถูกนำเสนอเป็น headline ในหลายสำนักข่าว (2) การอพยพและพลัดถิ่นจำนวนมาก ที่ปรากฏในรายงาน AP และ Guardian ว่า “นับหมื่น–หลักแสน” (3) ความเสียหายต่อโครงสร้างพื้นฐานชายแดน ที่สื่อเน้นว่าเกิดในหมู่บ้านกัมพูชา (4) ความเสี่ยงด้านมนุษยธรรม ซึ่ง NGOs และผู้สังเกตการณ์ระหว่างประเทศเริ่มหยิบไปตั้งคำถาม ภายใต้กรอบนี้ โลกเริ่มรับรู้ว่า “กัมพูชาเดือดร้อนจากปฏิบัติการของไทย” แม้ไทยอาจมีเหตุผลด้านความมั่นคงชายแดนและข้อมูลข่าวกรองที่หนักแน่นกว่า แต่เมื่อไทยยังสื่อสารไม่เร็วและไม่ทัน จึงปล่อยให้ narrative ของกัมพูชาเป็น “เรื่องราวค่าเริ่มต้น (default narrative)” ในสายตาประชาคมโลก

ผลลัพธ์คือ ไทยถูกผลักเข้าสู่ สภาวะตั้งรับเชิงภาพลักษณ์ (defensive posture) แม้จะมีข้อเท็จจริงด้านกฎหมายระหว่างประเทศ—เช่นกรอบปฏิบัติตาม Article 51 ของ UN Charter—หรือข้อมูลเกี่ยวกับการละเมิดข้อตกลงชายแดนของฝ่ายกัมพูชาก็ตาม แต่เมื่อไทยไม่สามารถส่งมอบ narrative ของตนเองได้ทันและสื่อสากลไม่ได้เห็นหลักฐานเชิงประจักษ์จากฝั่งไทย โลกจึงไม่พร้อมเชื่อ “ความชอบธรรมของไทย” โดยอัตโนมัติ

ดังนั้น การดึง Narrative Dominance กลับมาจึงไม่ใช่แค่การอธิบายข้อเท็จจริงย้อนหลัง
แต่คือ การหยุดไม่ให้ภาพไทยถูกตรึงในกรอบ ‘ผู้รุกราน’ อย่างถาวร
ซึ่งจะส่งผลต่อ

1. ความชอบธรรมระหว่างประเทศ (international legitimacy)
2. ความไว้วางใจของพันธมิตร—รวมถึงผู้มีบทบาทในภูมิภาค
3. ท่าทีขององค์กรระหว่างประเทศ (UN, ICJ-related discourse)
4. ช่องทางการทูตและการเจรจาแบบพหุภาคี
5. ภาพลักษณ์ของไทยในประเด็นมนุษยธรรมและสิทธิพลเรือน
6. นโยบายความมั่นคงและการจัดกำลังระยะยาวของไทย

ในสถานการณ์ที่สื่อโลกสร้างเรื่องราวเร็วกว่า และกัมพูชากำหนดเรื่องราว (framing) ก่อน ดังนั้น การยึดครองการกำหนดกรอบเรื่องราว (Narrative Dominance) จึงเป็นภารกิจเร่งด่วนระดับยุทธศาสตร์ ที่หากไทยช้า แม้แต่ข้อเท็จจริงของไทยจะถูกต้องก็ไม่อาจ “ชนะใจโลก” ได้อีกต่อไป

ทางออกที่เป็นไปได้คือการออกแบบและปฏิบัติตามยุทธศาสตร์ 3 ยุทธศาสตร์ชนะกัมพูชา ต่อไปนี้

ยุทธศาสตร์ที่ 1 สร้างกรอบเรื่องราว (Narrative) หลักของไทยที่โลกเชื่อได้ทันที ข้อความสำคัญต้องทำให้ชัดเจนมาก ได้แก่ (1) ไทยไม่ได้เป็นฝ่ายเริ่มยิง (2) การตอบโต้ของไทยเป็นไปตามกฎหมายระหว่างประเทศ (ICJ, UN Charter Article 51 – Self-Defense) (3) ไทยปกป้องประชาชนและอธิปไตยเท่านั้น (4) ไทยพร้อมเจรจาในเวทีที่เป็นกลางและเปิดช่องทางทูตทุกเมื่อ นี่คือการกำหนดกรอบเรื่องราว Narrative ที่ทำให้ไทยดู “สงบ เย็น สากล เชื่อถือได้” โลกเชื่อเพราะไทยไม่เคยมีประวัติรุกรานประเทศเพื่อนบ้านและมีข้อมูลหลักฐานทางวิทยาศาสตร์จากการสู้รบครั้งนี้ว่า ไทยใช้สิทธิปกป้องอธิปไตย ไม่ใช่ผู้รุกราน

ยุทธศาสตร์ที่ 2 ใช้ภาษาอังกฤษ–ฝรั่งเศส–จีน–รัสเซีย สื่อสารทันทีในทุกช่องทาง เวลานี้กัมพูชาได้เปรียบ เพราะเขา ทำ Statement ภาษาอังกฤษและสื่อสารเร็วกว่าไทย เตรียมการล่วงหน้า ประเทศไทยต้องตั้ง War Room ด้านการสื่อสารสากล ออกแถลงการณ์ 4 ภาษา English (สื่อหลักโลก) French (ภาษาหลักใน UN และศาลโลก) จีนและรัสเซีย ทุกครั้งที่เกิดเหตุชายแดน ต้องออกแถลงทันทีภายใน 30 นาที เพราะในสงครามข้อมูล “คนที่เผยแพร่ข้อมูลสร้างเรื่องราวที่มีข้อเท็จจริงได้ก่อน เป็นผู้กำหนดกรอบความคิดของโลก”

ยุทธศาสตร์ที่ 3 เปิดพื้นที่ให้สื่อสากลเข้าพื้นที่ฝั่งไทย ไทยต้องสื่อสารแบบ “มนุษยธรรม”

นี่คือเกมที่ได้ผลสูงสุด เพราะสื่อสากลจะเล่า “ความจริงที่เห็นเอง” มากกว่าที่กัมพูชาส่งออกไป พาสื่อไปดูฝ่ายไทยรับผลกระทบ พาสื่อไปดูการอพยพประชาชนไทย ให้สื่อเห็นว่าไทย “ป้องกันตัว” ไม่ใช่รุกก่อน ข่าวจาก CNN, BBC, Reuters, AFP จะเปลี่ยนภาพลักษณ์ทั้งเกมในเวลา 24 ชั่วโมง

ไทยต้องสื่อสารแบบ “มนุษยธรรม” ไม่ใช่ “ทหาร” แต่ถ้าโลกนี้มีกันแค่ 2 ประเทศไทยสามารถเปิดศึกรบเต็มที่สุดศักยภาพได้เลย แต่เมื่อโลกมีกฎหมายระหว่างประเทศและกฎบัตรสหประชาชาติ โลกเห็นใจฝ่ายที่มีประชาชนเจ็บปวดมากกว่า ดังนั้นไทยต้องเล่าเรื่องที่ “โลกฟังแล้วเข้าใจทันที” เช่น การอพยพเด็ก ผู้สูงอายุ การช่วยเหลือผู้บาดเจ็บทั้งสองฝ่าย ไทยไม่ต้องการสงคราม ไทยปกป้องผู้บริสุทธิ์ นี่เป็นกรอบเรื่องราว (narrative) ที่ทำให้ไทยชนะบนเวทีโลกได้เร็วที่สุด ให้สื่อสารโดยใช้โฆษกของไทยที่พูดภาษาอังกฤษและภาษาต่างประเทศอื่น ๆ ที่จำเป็นในการสื่อสารอย่างรวดเร็วได้อย่างมืออาชีพ ไทยควรมอบหมายโฆษกรัฐบาล–กห.–กต. ที่พูดได้ชัดเจน คล่องแคล่ว มีบุคลิกน่าเชื่อถือ ออกแถลงการณ์ทุกครั้งที่มีเหตุ และใช้เพื่อนบ้าน–มิตรประเทศ–อาเซียน เป็นเกราะหนุนไทย ถ้าอินโดนีเซีย สิงคโปร์ เวียดนามพูดว่า “ขอให้ทั้งสองฝ่ายยึดหลักสันติภาพ” โลกจะมองไทยว่าเป็นฝ่ายร่วมมือสันติภาพ และลดน้ำหนัก ข้อได้เปรียบของกัมพูชาได้มาก

ผศ.ดร.นพดล กรรณิกา
ติดต่อเพิ่มเติมได้ที่ www.superpoll.co.th โทร 095.471.4444 หรือ 02.082.2646 หรือ 02.064.5928