1.ที่ดินเป็นสิ่งสำคัญไม่ว่าจะเป็นของเอกชนหรือที่หลวงก็ตาม จะต้องมีการออกเอกสารสิทธิไว้เป็นหลักฐานในรูปแบบโฉนดที่ดิน หรือหนังสือสำคัญสำหรับที่หลวง แต่ในการออกเอกสารแสดงกรรมสิทธิ์อาจดำเนินการออกเอกสารทับซ้อนกันได้ ไม่ว่าจะเป็นหนังสือสำคัญสำหรับที่หลวงทับซ้อนที่ดินเอกชนหรือโฉนดที่ดินเอกชนทับซ้อนหนังสือสำคัญสำหรับที่หลวง ก็จะต้องดำเนินการแก้ไขโดยการยกเลิก เพิกถอนที่ทับซ้อนดังกล่าวแล้วออกเอกสารสิทธิใหม่ให้ถูกต้องตรงกับความเป็นจริง

2.ประเด็นครั้งนี้เป็นปัญหากรณีทางราชการออกหนังสือสำคัญสำหรับที่หลวงออกทับซ้อนที่ดินของนิคมกสิกรรม กรมที่ดินก็จะดำเนินการแก้ไขให้ถูกต้อง แต่กรมธนารักษ์คัดค้าน เช่นนี้กรมที่ดินจึงได้เสนอเรื่องต่อกระทรวงมหาดไทยเพื่อพิจารณาตามระเบียบกรมที่ดินว่าด้วยการเพิกถอนหรือแก้ไขหนังสือสำคัญสำหรับที่หลวง พ.ศ.2529

3.คณะกรรมการพิจารณาร่างกฎหมายของกระทรวงมหาดไทยพิจารณาประเด็นนี้แล้วมีความเห็นโดยสรุป ดังนี้

(1)ที่ดินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินสำหรับพลเมืองใช้ร่วมกัน หรือใช้ประโยชน์ของแผ่นดินโดยเฉพาะอธิบดีที่ดินอาจจัดให้มีหนังสือสำคัญสำหรับที่หลวงเพื่อแสดงเขตไว้เป็นหลักฐานได้ตามที่มาตรา 8 ตรีแห่งประมวลกฎหมายที่ดิน

(2)การที่ทางราชการได้รังวัดออกโฉนดที่ดินโดยกันเอาที่ดินบางส่วนของเอกชนมาเป็นที่ราชพัสดุเป็นการคลาดเคลื่อนต่อความเป็นจริง การที่จะจำหน่ายที่ดินคืนให้แก่เอกชน มิใช่เป็นการจำหน่ายที่ดินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินแต่ประการใด ซึ่งเมื่อแนวเขตที่ดินคลาดเคลื่อน อธิบดีกรมที่ดินก็ยังสามารถดำเนินการแก้ไขหลักฐานดังกล่าวได้ (ความเห็นคณะกรรมการกฤษฎีกา เรื่องเสร็จที่ 84/2514)

(3)ตามระเบียบกรมที่ดินว่าด้วยการเพิกถอนหรือแก้ไขหนังสือสำคัญสำหรับที่หลวง พ.ศ.2529 ข้อ 4(3) กำหนดว่าถ้ามีการคัดค้านให้อธิบดีกรมที่ดินเสนอเรื่องให้กระทรวงมหาดไทยพิจารณาสั่งการก่อนมีคำสั่งเพิกถอนหรือแก้ไข จึงมีประเด็นว่า “กระทรวมหาดไทย” ตามข้อ 4(3) หมายถึง “ปลัดกระทรวงมหาดไทย” หรือ “รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย” คณะกรรมการกฤษฎีกา (กรรมการร่างกฎหมายครบคณะ) เห็นว่าเมื่อมีบทบัญญัติว่าด้วยผู้รักษาการตามกฎหมายแล้ว รัฐมนตรีว่าการกระทรวงซึ่งเป็นผู้รักษาการตามกฎหมายจะต้องสั่งการและควบคุมให้มีการปฏิบัติให้เป็นไปตามกฎหมาย (เรื่องเสร็จที่ 138/2497)

(4)กรณีตามประเด็นเรื่องนี้ คำว่า “กระทรวงมหาดไทย” ตามข้อ 4(3) ดังกล่าวจึงหมายถึง “รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย” ในฐานะผู้รักษาการตามมาตรา 15 แห่งพระราชบัญญัติให้ใช้ประมวลกฎหมายที่ดินพ.ศ.2497 (รายงานการประชุมฯ คณะที่ 1 ครั้งที่ 6/2562)

4.เรื่องนี้ควรเป็นตัวอย่างที่ดีว่า ที่หลวงทับที่ราษฎร์ควรแก้ไขปัญหาให้แก่ราษฎรมากกว่าที่จะสร้างปัญหาให้กับราษฎรมากขึ้นนะครับ