เปิดผลลงมติ กมธ.แก้รธน.‘ปชน.’ร่ายยาวแพ้เลือก‘ผู้ร่างทางอ้อม’ ดันสูตร 20 หยิบ 1 สกัดผูกขาดสำเร็จ

14 พฤศจิกายน 2568 นายพริษฐ์ วัชรสินธุ หรือ “ไอติม” สส.บัญชีรายชื่อ และโฆษกพรรคประชาชน (ปชน.) ในฐานะกรรมาธิการพิจารณาร่างรัฐธรรมนูญ แก้ไขเพิ่มเติม รัฐสภา โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊ก ระบุว่า...

ผลการลงมติ กมธ. เรื่อง “ที่มา” ผู้ร่างรัฐธรรมนูญ วันนี้ = แพ้ 1 เรื่อง / ชนะ 1 เรื่อง

พรรคประชาชนโหวตแพ้เรื่องการยืนยันให้ประชาชน “เลือกผู้ร่างทางอ้อม” แต่ผลักดันเรื่อง “สูตร 20 หยิบ 1” เพื่อป้องกันการผูกขาดได้สำเร็จ

วันนี้ กมธ. รัฐธรรมนูญ มีการพิจารณาลงมติเกี่ยวกับ “ที่มา” ของผู้ร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ใน 2 เรื่องสำคัญ

ก่อนจะอธิบายผลของวันนี้ ผมต้องย้ำอีกรอบจากเรื่องเมื่อวานว่า:

1. การมี สสร. หรือผู้ร่างที่มาจากการเลือกตั้งโดยตรงของประชาชน เป็นหลักการที่พรรคประชาชนยึดถือมาโดยตลอด และที่หลายพรรคเคยเห็นชอบด้วย

2. ตั้งแต่มีคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญที่ห้ามไม่ให้ “ประชาชนเลือกผู้ร่างได้โดยตรง” ไม่มีร่างใดของพรรคไหนที่เสนอให้มี สสร. ที่มาจากการเลือกตั้งโดยตรงของประชาชนได้อีกต่อไป

3. ในการลงมติเมื่อวานที่เป็นข่าว ไม่มี กมธ. พรรคใดเสนอเรื่อง สสร. เลือกตั้งโดยตรง และไม่มีการลงมติใดๆที่เกี่ยวกับ “ที่มา” ของผู้ร่าง แต่เป็นเพียงการลงมติว่ากลไก “ผู้ร่าง” จะกำหนดเป็น 1 ระดับ (กรรมาธิการยกร่าง) ตามร่างของพรรคประชาชน หรือ จะเพิ่ม “สสร. ที่ไม่ได้มาจากการเลือกตั้งโดยตรง” มาเป็น 2 ระดับ (กรรมาธิการยกร่าง + สสร.) ตามข้อเสนอของ กมธ. พรรคเพื่อไทย

พรรคประชาชนเสนอ “ที่มา” ของผู้ร่างไว้อย่างไร และวันนี้ลงมติกันเรื่องอะไร?

ภายใต้ข้อจำกัดของคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญที่ห้ามไม่ให้ผู้ร่างมาจากการ “เลือกตั้งทางตรง” ของประชาชน ร่างของพรรคประชาชนที่เราเสนอจึงพยายามออกแบบ “ที่มา” ของผู้ร่าง ไว้ 2 เรื่อง เพื่อส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชน และป้องการการผูกขาดโดยฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง

1. “เลือกตั้งทางอ้อม”

- ให้ประชาชนเลือกตั้งผู้ร่างมาก่อนทั้งหมด 70 คน (โดยใช้ระบบเลือกตั้งที่ให้คนสมัครเป็นทีมและคำนวณคะแนนตามสัดส่วน คล้ายกับระบบเลือกตั้ง สส. บัญชีรายชื่อ)

- ให้รัฐสภาคัดเลือกจาก 70 คนที่ประชาชนเลือกมา ให้เหลือผู้ร่างหรือกรรมาธิการร่างรัฐธรรมนูญ 35 คน

2. “สูตร 20 หยิบ 1”

- ในการที่รัฐสภาคัดเลือกจาก 70 คน เหลือ 35 คน เราเสนอให้รัฐสภาคัดเลือดโดยใช้สูตร “20 หยิบ 1” แทนที่จะใช้เกณฑ์เสียงข้างมาก

- หากใช้เกณฑ์เสียงข้างมาก ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งหรือสีใดสีหนึ่งมีเสียงเกินกึ่งหนึ่งของสมาชิกรัฐสภา (เช่น สส. และ สว. รวมกันเกิน 350 คน) ก็อาจใช้เสียงข้างมากผูกขาดการคัดเลือกกรรมาธิการร่างได้ 100% แบบเบ็ดเสร็จ

- แต่หากใช้สูตร “20 หยิบ 1” สมาชิกรัฐสภาที่รวมตัวกันได้ 20 คน (ซึ่งมาจากการนำสมาชิกรัฐสภา 700 คน หารด้วย กรรมาธิการร่าง 35 คน) สามารถมีสิทธิคัดเลือกผู้ร่างได้หนึ่งคน ซึ่งจะเป็นหลักประกันว่าคณะผู้ร่างรัฐธรรมนูญจะไม่ถูกผูกขาดโดยฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งหรือสีใดสีหนึ่ง และทำให้คณะผู้ร่างมีตัวแทนที่หลากหลายจากทุกกลุ่มความคิด

ผลการลงมติเป็นเช่นไร?

ลงมติ #1 ข้อเสนอพรรคประชาชนให้ประชาชน “เลือกตั้งผู้ร่างทางอ้อม” (ประชาชนเลือก 70 คน ก่อนให้รัฐสภาคัดเหลือ 35 คน) ในมาตรา 256/2

ผลลัพธ์ = เราแพ้

- เห็นด้วยกับร่างพรรคประชาชน = 8 (ประกอบไปด้วย กมธ. พรรคประชาชนทั้ง 8 คน)

- ไม่เห็นด้วยกับร่างพรรคประชาชน = 14

- งดออกเสียง = 12

มติดังกล่าวเป็นเรื่องน่าผิดหวัง เพราะเท่ากับเป็นการปิดช่องทางที่ประชาชนจะสามารถมีส่วนร่วมในการเลือกผู้ร่างรัฐธรรมนูญผ่านคูหาเลือกตั้ง (ก่อนส่งต่อให้รัฐสภาคัดเลือก)

เมื่อ กมธ. เสียงข้างมาก มีมติเช่นนั้น ผมจึงจำเป็นต้องเสนอและผลักดันช่องทางอื่นในการให้ประชาชนยังคงเข้าไปมีส่วนร่วมให้ได้มากที่สุดในการเลือกผู้ร่างภายใต้ข้อจำกัดดังกล่าว (เช่น ผู้สมัครจะสมัครได้ต่อเมื่อมีเสียงประชาชนรับรองอย่างน้อย 100 คน / ใบสมัครจะต้องระบุให้ผู้สมัครแสดงวิสัยทัศน์ในการร่างรัฐธรรมนูญซึ่งเผยแพร่ต่อประชาชน / รัฐสภาจะต้องเปิดให้ประชาชนเข้าถึงข้อมูลและแสดงความเห็นต่อผู้สมัครแต่ละคนได้)

ลงมติ #2 ข้อเสนอพรรคประชาชนเรื่องให้รัฐสภาใช้สูตร “20 หยิบ 1” (เพื่อป้องกันการผูกขาดการคัดเลือกผู้ร่างโดยสีใดสีหนึ่ง) ในมาตรา 256/5

ผลลัพธ์ = เราผลักดันสำเร็จ

- เห็นด้วยกับร่างพรรคประชาชน = 19 (รวม กมธ. พรรคประชาชนทั้ง 8 คน)

- ไม่เห็นด้วยกับร่างพรรคประชาชน = 0

- งดออกเสียง = 10

ตรงนี้เป็นความสำเร็จสำคัญที่จะช่วย:

-  ป้องกันไม่ให้ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งใช้เสียงข้างมากผูกขาดการคัดเลือกผู้ร่างรัฐธรรมนูญ

- ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนในระดับหนึ่งผ่านคูหาเลือกตั้ง สส. (กล่าวคือ ยิ่งประชาชนเลือก สส. พรรคไหนหรือ สส. ที่มีจุดยืนเรื่องรัฐธรรมนูญแบบไหนเยอะ พรรคนั้น หรือ สส. ที่มีจุดยืนแบบนั้น ก็จะยิ่งมีสิทธิในการคัดเลือก กมธ. ยกร่าง เยอะขึ้น)

พรุ่งนี้ กมธ. จะเดินหน้าพิจารณาต่อในมาตราอื่นๆ (เช่น เรื่องคุณสมบัติและลักษณะต้องห้ามของผู้ร่าง) - ผมจะพยายามเต็มที่ต่อไปเพื่อยืนยันและโน้มน้าวกรรมาธิการสัดส่วนอื่นด้วยเหตุและผลให้เห็นตามหลักการสำคัญในร่างของพรรคประชาชน