l เพื่อนสนิท มิตรสหาย ที่เห็น “ปู่จิ๊บ” ไปงานศพ และไปเยี่ยมเพื่อนมิตรที่นอนติดเตียงหรือมีอาการหนัก ทั้งก่อนหน้าโควิด และในช่วงโควิดระบาดหนัก และเริ่มผ่อนคลาย อีกทั้งมีการช่วยเหลือมิตรสหายที่อัตคัดขัดสนและมีทุกข์ และญาติพี่น้องบางส่วน อย่างต่อเนื่องเป็นประจำ

@ เพื่อนมิตรและน้องๆ ที่สนิทกันมายาวนาน ต่างก็รับรู้ว่า “ปู่จิ๊บ” ไม่ได้มีเงินทองมากนัก จึงมักมีการสอบถาม เมื่อมีโอกาสได้คุยกัน ในงานต่างๆ ฯลฯ

l ในยามว่าง ปู่จิ๊บ มักหามุมสงบ และมองชีวิตที่ผ่านมา ปัจจุบัน การเตรียมพร้อมกับอนาคตที่จะมาถึง ณ ช่วงเวลาหนึ่งได้มีโอกาสทบทวนชีวิต และย้อนไปถึง คำถาม ในเรื่อง “การให้ใจกับเพื่อนด้วยใจฯ”

l ความคิดเช่นนี้ “การให้ใจกับเพื่อนด้วยใจฯ” เกิดกับตัวเราได้อย่างไร?คงพอสรุปที่มาที่ไป ได้ว่า

-พื้นฐานที่ดี มาจาก “ป๋าแม่ และคุณยายและก๋ง”

-การได้ไปวัดเป็นประจำในยามเด็กกับยาย

-การได้เรียนโรงเรียนอัสสัมชัญลำปาง

l พื้นฐานเหล่านี้ ที่สะสมมาเรื่อยๆ ที่ก่อให้เกิด “ใจที่ให้และมีสุข” หรือ “ใจมีสุขเพราะการให้”

@ ป๋ากับแม่ เป็นตัวอย่างที่ดี เพราะ เป็นคนที่มีน้ำใจให้กับ พี่น้องและหลานๆ ที่ทำมาอย่างเสมอต้นเสมอปลาย ผลก็คือ พี่น้องทั้งสองฝั่ง จะกล่าวถึง “น้ำใจของป๋าและแม่” ที่เป็นผู้ให้ ส่วนก๋งและยาย นอกจากให้แก่ลูกหลานแล้ว ยังมีการให้ที่ยิ่งใหญ่

ก๋ง ที่มีฐานะระดับคหบดีคนหนึ่งของจังหวัดลำปาง จากการประกอบชีพอย่างซื่อสัตย์สุจริตได้ร่วมกับพื่อนๆ ที่มีฐานะและมีความคิดในเรื่องความสำคัญของการศึกษาสำหรับเยาวชน ได้จัดตั้งโรงเรียนจีนประจำจังหวัดขึ้น (โรงเรียนประชาวิทย์) (และได้ส่งลูกๆ “ร่วมทั้งคุณแม่” ไปเรียนในโรงเรียนที่มีชื่อเสียงในเชียงใหม่)

@ การไปวัดกับยาย ทำให้เราได้เห็น ทั้งยาย คนมีใจบุญกุศลถวายปัจจัยสิ่งของให้พระ และพระก็ได้ให้ต่อไปยัง ชาวบ้านที่ขาดแคลนและเป็นทุกข์

@ โรงเรียนอัสสัมชัญ และ อรุโณทัย ลำปาง

ได้เห็น “การเสียสละของ บาทหลวง บราเดอร์ ซิสเตอร์” ซึ่งส่วนหนึ่งเป็นชาวต่างประเทศ ทั้งยุโรป และอินเดีย ที่อุทิศชีวิต จากบ้านจากเมืองมายังประเทศต่างๆ รวมทั้งประเทศไทย และได้มาสอนหนังสือ และทำกิจกรรมต่างๆ เป็นการให้ และการช่วยนักเรียนไทย และฯลฯ

l เมื่อมาเรียน ที่โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา พญาไท กทม. ๒๕๐๘

แบบอย่างของอาจารย์ใหญ่ อาจารย์ประจำชั้น และอาจารย์สอนวิชาเฉพาะบางท่าน รวมทั้งการมีชมรมสังคมศาสตร์ฯ ที่มีกิจกรรมเกี่ยวกับ การจัดงานวันสหประชาชาติ ทำให้เรามีกิจกรรมหลากหลาย และ การให้การบริการแก่รุ่นน้องแลเพื่อนๆ

@ จุดสุดยอดอย่างหนึ่ง คือ จุฬาฯ และคณะวิศวกรรมศาสตร์ ๒๕๑๐-๒๕๑๕

ในเรื่องกิจกรรม ที่เราได้ร่วมด้วยความสนใจและใจรักระบบอาวุโส (SOTUS ) Seniority Oder Tradition Unity Spirit เราได้รับจากพี่ เราก็เลือกรับและนำมาพิจารณา คัดสรรค์สิ่งที่งดงาม และส่งผ่านต่อไปยังรุ่นน้อง เน้นเรื่องของการให้ ที่ “ใจ” จากรุ่นพี่ต่อรุ่นน้อง โดยความรักและบริสุทธิ์รวมกิจกรรม “ชาวค่ายอาสาสมัคร และชมรมบริการโลหิตและสังคมสงเคราะห์ จุฬาฯ” ที่ให้ แก่ “คนทุกข์คนเดือดร้อนและชาวบ้าน”

@ การทำหน้าที่อุปนายกและนายก สจม. ปี ๒๕๑๔

เน้นการให้ต่อส่วนรวม บ้านเมือง

@ การทำงานเป็นข้าราชการที่ กทม. ปี ๒๕๑๖

ทำนามบัตร ภายใต้ข้อความ “ข้าราชการของประชาชน” ได้ทำงานหนัก ทั้งงานราชการ รับใช้ชาวบ้าน และงานกิจกรรมการเมืองในวันหยุด

@ เหตุการณ์ ๑๔ ตุลาคม ๒๕๑๖

ที่ได้ร่วมตั้งแต่ต้น จนถูกจับ ถูกปล่อยออกมาด้วยการรวมพลังใหญ่ของประชาชนและร่วมเคลื่อนไหวกับศูนย์กลางนิสิตนักศึกษาแห่งประเทศไทย และ อาจารย์ธีรยุทธ บุญมี จนเหตุการณ์สงบลง

ให้บทเรียนการทำงานที่แท้จริง ต้องเอาจริง จริงใจ และการร่วมการต่อสู้ครบจบกระบวนการ

คือ

๑.เข้าร่วม ตั้งแต่เริ่มต้น

๒.ร่วมคิดร่วมสู้ ในท่ามกลาง

๓.สู้จนจบ เหตุการณ์ยุติ

l การเคลื่อนไหว ในนามของกลุ่ม ปชช. ที่ร่วมก่อตั้งขึ้นกับผู้นำ ๑๔ ตุลา ๒๕๑๖ และร่วมการก่อตั้ง พรรคสังคมนิยมแห่งประเทศไทย ปี ๒๕๑๗-๒๕๑๙

เน้นหนักในการเข้าหา เรียนรู้ และรับใช้มวลชน และการช่วยเหลือมิตรสหายและน้องๆ ที่ลำบาก บางคนมีปัญหาเรื่องสุขภาพ (มีอาการประสาท)รวมทั้งในช่วงหลังเหตุการณ์ ๑๔ ตุลาคม ๒๕๑๖ ต่อมาจนถึงเหตุการณ์ ๖ ตุลาคม ๒๕๑๙ ได้ร่วมกับมิตรสหายอาวุโสหลายคน ช่วยดูแลให้แง่คิดและคำแนะนำ “แนวคิดซ้ายจัด” ที่สหายบางส่วนของ พคท. นำมา “ชี้นำการเคลื่อนไหวการเมืองและมวลชน” ที่มีลักษณะรุนแรง สุดขั้วฯ แต่ภาพรวม ไม่ได้ผลนัก เพราะ กระแสซ้ายออกรุนแรง และเป็นที่ชื่นชอบของคนรุ่นใหม่ ซึ่งเป็นส่วนสำคัญ ที่ก่อให้เกิดความเสียหายหนัก ต่อขบวนประชาชนที่ทำให้เหินห่างมวลชน คือ มวลชน ชาวบ้านชาวเมือง เริ่มปฏิเสธขบวนการประชาชน

l มีเรื่องสำคัญอย่างหนึ่ง ในเรื่องของ “จิตใจ” คือ การได้บวชเป็นพระนวกะ ที่วัดชลประทานรังสฤษฎ์ กับท่านเจ้าคุณปัญญา ในปี ๒๕๑๗ สิ่งที่ได้ คือ สิ่งที่ได้รับในช่วงนั้น (ซึ่งไม่มากนัก เพราะเรายังขาดประสบการณ์และบทเรียน) และในช่วงภายหลัง เมื่อเรามานึกย้อนกลับ และกลับนำมาใช้ ด้วยความเข้าใจที่มากขึ้น เรื่อง “ธรรม” ที่มีผลต่อมาในชีวิต คือ “การยึดเหตุผล ที่เป็นพุทธ และหลักการวิธีการที่เป็นวิทยาศาสตร์” ที่ปฏิเสธ เรื่องของไสยศาสตร์ ความงมงายในวัตถุ และสิ่งที่เปลือกเป็นกระพี้ เน้นในเรื่องของแก่นแกนของพุทธศาสนา” ฯลฯ

l การเข้าร่วมการต่อสู้กับพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย (๗ สิงหาคม ๒๕๑๙ - เมษายน ๒๕๒๔) สิ่งที่ได้รับ เรื่องของ “การให้”

๑.จิตใจรับใช้ของสหายต่อประชาชน

๒.ท่วงทำนองท่าทีต่อ มิตรสหายและแนวร่วม เรื่องการให้การศึกษา การสอนการใช้ชีวิตในป่า ชีวิตความเป็นอยู่ อาหารการกินการรักษาพยาบาลยามป่วยไข้ การวิจารณ์และวิจารณ์ตนเอง ท่าที่ต่อมิตรสหายที่มีความคิดเห็นต่าง การเสียสละในการปกป้องชีวิตของแนวร่วม ท่ามกลางสงครามประชาชน

๓.โดยส่วนตัว ส.สุข ชมจันทร์ ได้ทำงานหนัก ฯลฯ การช่วยเหลือ ให้กำลังใจ ต่อมิตรสหายที่มีปัญหาทางความคิด สุขภาพ ความคิดที่ต่างเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างหนุ่มสาว และความสัมพันธ์ระหว่างสหายนักศึกษา แนวร่วมกับทางพรรคคอมมิวนิสต์ฯ ทั้งในช่วงที่อยู่ในฐานที่มั่น และลงจรยุทธ์ในเขตภูพาน ที่มีสหายนักศึกษาอยู่กันมาก

๔.การได้ไปดูแล “พี่ไขแสง สุกใส” ที่ป่วย ต้องไปรักษาตัวที่ รพ.คุนหมิง และเซี่ยงไฮ้ ปี ๒๕๒๐ซึ่งเป็นครั้งแรกที่ได้มีโอกาสดูแลเอาใจใส่ “คนป่วยไข้” ในช่วงเวลาที่นานพอควร คือ ๒ เดือน ซึ่งจะมีปัญหาสุขภาพและจิตใจ รวมทั้งเรื่องความคิดและได้มีโอกาสคุยกัน เรื่องราวในอดีตที่ผ่านมาตั้งแต่เหตุการณ์ ๑๔ ตุลาคม ๒๕๑๖ทำให้ได้รับความรู้และประสบการณ์มากพอควร จากพี่ไขแสง รวมทั้งความคิดมุมมองของพี่เขาต่อมิตรรุ่นน้อง

l ช่วงการทำงานเป็นวิศวกรสร้างทางฯ ในต่างจังหวัด หลังจากออกมาจากป่า

ได้รับการสนับสนุนในเรื่องงาน จากเพื่อนร่วมรุ่นและนายช่างรุ่นพี่ที่ให้ประสบการณ์ประทับใจในความมีน้ำใจของพี่ๆ ที่เป็นชาวอินทาเนียร์ด้วยกัน ที่ทำให้เข้าใจกันมากขึ้น โดยเฉพาะการมีระบบอาวุโส Sotus ที่ได้รับมาร่วมกันจากชาวปราสาทแดง

l การก่อตั้ง “กลุ่มเพื่อนพ้องน้องพี่” ของพวกเราที่อาวุโส

และได้ทำหน้าที่ช่วยดูแลในชีวิตความเป็นอยู่ และที่สำคัญ คือ “กำลังใจ” เพราะส่วนใหญ่ เป็นนักศึกษารุ่นน้อง ที่ต้องกลับมาเรียนใหม่ และหารายได้ ฯลฯ

l เหตุการณ์ต่อๆ มา

การให้เริ่มทำเป็นระบบ มีระเบียบ ในแต่ละช่วงของเหตุการณ์ เพราะเริ่มเกษียณ เริ่มครบ ๖ รอบ ๗๒ ปี เริ่มปีที่ ๗๓คงเหลือเวลาของชีวิต แห่งความเป็นคน อีกไม่นานนัก คงประมาณ ๕, ๑๐, ๑๕ ปี

l ฉะนั้นขอสรุป ในเรื่องของ “การให้”

๑.การให้มีมายาวนาน ตั้งแต่สิ่งมีชีวิต และความเป็นมนุษย์ เริ่มเกิดมีขึ้น

๒.มีการพัฒนา “การให้” เข้ากับ “ใจ” และพัฒนาไปอิงกับ “หลักธรรม” ของศาสนาประเพณีวัฒนธรรมของสังคม พ่อแม่ครู พระ ฯลฯ

๓.การให้ ทำให้สังคมน่าอยู่ มีความรัก ความอบอุ่น

๔.ตัวเรา ได้รับ ได้เห็น “การให้” จากตัวอย่างหรือแบบอย่างที่งดงามของพ่อแม่ ครู พระ และผู้หลักผู้ใหญ่ของสังคม รวมทั้งเพื่อนมนุษย์ ชาวบ้านชาวช่อง ฯลฯ

๕.เราได้ศึกษา เรียนรู้ และนำมาปฏิบัติ สรุป พัฒนาจนเข้าใจ ถึง “ธรรมของการให้”

๖.“การให้” คู่กับ “การพัฒนาตนให้ดีขึ้น” และ “การมีความสุข” ยิ่งให้ยิ่งมี ยิ่งมีก็ยิ่งให้ (มีสุข ใจสุข คือ หลักสำคัญ)

๗.การจะให้ได้ สม่ำเสมอ ต่อเนื่อง ต้องคู่กับ การหารายได้ และการใช้ชีวิตพอเพียง

๘.การให้ คือ การทำบุญ คือ ให้ “สิ่งที่จำเป็น” แก่ “คนที่ทุกข์ที่ขาด” และพยายามพัฒนาให้ “เขา” พึ่งตนเองให้ได้ (หากทำได้)

๙.การให้มีหลายประการ

วัตถุสิ่งของ

ปัจจัย

กำลังใจ

ความรู้ สติปัญญา

ธรรม

ความจริง

๑๐. วันนี้ คุณให้อะไร แก่คนที่ทุกข์ที่ขาด แล้วยัง?