งานอนุรักษ์ภาพเขียนเก่าของอาจารย์เฟื้อ

ก่อนอื่นขอขอบคุณหอศิลปแห่งชาติ กรมศิลปากรที่นำผลงานของอาจารย์เฟื้อ หริพิทักษ์มาจัดแสดงให้ชมกัน ด้วยเหตุที่อาจารย์เฟื้อ หริพิทักษ์ได้รับการยกย่องเป็นครูใหญ่ในวงการศิลปะ และได้รับรางวัลแมกไซไซ สาขาบริการสาธารณะ เมื่อ พ.ศ.๒๕๒๖  นั้น  อาทิตย์นี้จึงขอตามรอย ภูมิศิลปินอนุรักษ์ที่ภาพเขียนไทยที่มีผลงานอันเป็นคุณแก่ชาติ   ด้วยอาจารย์เฟื้อ หริพิทักษ์ เกิดในเดือนนี้คือวันที่๒๒ เมษายน พ.ศ. ๒๔๕๓   ที่จังหวัดธนบุรี หลังจากได้เรียนชั้นประถมศึกษาที่วัดสุทัศน์ และชั้นมัธยมที่โรงเรียนวัดราชบพิธ และโรงเรียนวัดเบญจมบพิตรตามลำดับแล้ว จึงเข้าทำงานที่วิทยาลัยช่างศิลป์ กรมศิลปากร และพ.ศ. ๒๔๘๓ ได้เดินทางไปศึกษาที่มหาวิทยาลัยวิศวะ–ภารติ ประเทศอินเดีย กลับมาจึงเข้ารับราชการเป็นอาจารย์สอนศิลปะรุ่นแรกของมหาวิทยาลัยศิลปากร และได้รับทุนไปศึกษาต่อที่ประเทศอิตาลี เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๗ ตลอดเวลานั้นอาจารย์เฟื้อได้สร้างสรรค์ผลงานจิตรกรรมจนได้รับการยกย่องเป็นศิลปินชั้นเยี่ยมสาขาจิตรกรรม      ด้วยความสนใจในศิลปะไทยของอาจารย์เฟื้อ นั้นเมื่อประมาณ พ.ศ. ๒๔๗๗ อาจารย์ได้เดินทางไปเขียนภาพที่ จังหวัดเชียงใหม่ และ ลำพูน  นอกจากงานสร้างสรรค์ศิลปกรรมแล้ว ยังได้รับมอบหมายจาก ศาสตราจารย์ ศิลป พีระศรี ให้ทำการสเก็ตภาพศิลปวัตถุ เพื่อนำมาใช้สอนนักศึกษาด้วย กล่าวได้ว่าเป็นครั้งแรกที่อาจารย์ได้ทำการศึกษาศิลปะของไทยอย่างเป็นระบบ ต่อมาเมื่อได้ไปศึกษาต่อ ณ ประเทศอินเดีย ที่นั่น ได้มีการปฏิรูปศิลปะโดยที่โน้มน้าวจิตใจชาวอินเดีย มิให้ละทิ้งลักษณะประจำชาติ และใช้วิธีการส่งคนที่มีความรู้ความสามารถไปคัดลอกภาพเขียนที่มีคุณค่าตามแหล่งต่างๆ ของประเทศมาติดตั้งไว้ให้ศึกษากันอย่างใกล้ชิด ทำให้ท่านคิดได้ว่า นักศึกษาศิลปะของประเทศไทยศึกษาศิลปะของชาติต่างๆมากมาย แต่ไม่เคยรู้จักของดีในประเทศตนเลย ควรที่จะได้ทำการศึกษาค้นคว้าศิลปะไทยอย่างจริงจัง เพื่อที่จะหาแนวทางสำหรับสร้างสรรค์งานจิตรกรรมขึ้นมาใหม่

ภาพอนุรักษ์งานเขียนสมัยเก่า

ด้วยเหตุที่  อาจารย์เฟื้อ หริพิทักษ์ เป็นผู้สนใจศึกษาศิลปะอย่างมุ่งมั่นและลึกซึ้ง จึงได้ค้นหาแนวทางสร้างสรรค์การแสดงออกทางด้านจิตรกรรมให้มีลักษณะเฉพาะตน จนสามารถถ่ายทอดสภาพแวดล้อม บรรยากาศ แสงเงา ประกอบกับความคิดคำนึงเรื่องสีสัน ที่เป็นลักษณะตามสายสกุลศิลปะยุโรป (อิตาลี)โดยการใช้ฝีแปรงที่ฉับพลัน ดังผลงานจิตรกรรมเช่น จิตรกรรมทิวทัศน์เมืองเวนิชที่อิตาลี ทิวทัศน์เมืองเชียงใหม่ ภาพเหมือนคุณยายของฉัน และภาพศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี เป็นต้น แม้ว่าอาจารย์เฟื้อ หริพิทักษ์ จะเสียชีวิตไปแล้วเมื่อ วันที่ ๑๙ ตุลาคม พ.ศ.๒๕๓๖ ทุกคนก็ยังระลึกถึงอาจารย์และผลงานอันวิเศษ นับถืออาจารย์ว่าเป็นศิลปินที่ประเสริฐสุดแห่งยุคนฤมิตรกรรมเรียกว่ามีความเป็นเลิศเทียบได้จิตรกรเอกในนานาชาติ แต่ด้วยเหตุอาจารย์ยอมสละเอตทัคคะนั้นหันมาทำงานอนุรักษ์จิตรกรรมไทยในอดีตโดยทุ่มเทชีวิตและจิตใจให้อย่างเต็มที่ ซึ่งเป็นการสืบสานกระแสธารทางวัฒนธรรมของสยามที่สำคัญยิ่ง ดังปรากฏจากงานอนุรักษ์ภาพเขียนในหอไตรวัดระฆังโฆษิตาราม ซึ่งเป็นนิเวศสถานเดิมของพระยาราชวรินทร์  บุคคลเจ้าของตำหนักนี้ต่อมาได้เป็นพระปฐมราชวงศ์จักรีคือ รัชกาลที่๑ นั่นเอง  หากไม่มีเฟื้อ หริพิทักษ์แล้ว การอนุรักษ์อย่างสง่างามจะไม่ปรากฏได้เลยหอไตรแห่งนี้จึงเป็นจุดที่ทำให้ศิลปกรรมในที่อื่นๆได้รับการอนุรักษ์ไว้ไม่ถูกทอดทิ้งให้เสื่อมโทรมไปดังนั้นงานอนุรักษ์ภาพเขียนไทยให้สมสมัยสืบไปนั้นจึงเป็นเกียรติยศของบ้านเมือง ที่ยังมีความงาม ควบคู่ไปกับความดี และความจริง ของสังคม

ภาพอนุรักษ์ตำหนักพุทไธสวรรย์

ผลงานการอนุรักษ์ของอาจารย์เฟื้อ หริพิทักษ์ นั้นได้ทำการสำรวจโดยคัดลอกจิตรกรรมฝาผนังตามวัดสำคัญที่เป็นโบราณสถานเก็บไว้เป็นหลักฐานแห่งมรดกทางประวัติศาสตร์ศิลปะของชาติ ซึ่งมีผลงานซ่อมแซมภาพจิตรกรรมสำคัญในวัดทั่วประเทศไทยทั้งสิ้น ๒๓,๐๐๐ วัด ผลงานที่สำคัญก็คือการบูรณะปฏิสังขรณ์หอไตรปิฎก วัดระฆังโฆสิตาราม

ภาพอนุรักษ์-วัดใหญ่สุวรรณาราม เพชรบุรี

อาจารย์เฟื้อ หริพิทักษ์ ได้กล่าวอย่างจับใจว่า “ข้าพเจ้าทำศิลปะด้วยใจรัก เลื่อมใสและจริงใจ มิได้ทำไปเพราะอามิส ข้าพเจ้าทำศิลปะเพื่อศึกษาค้นคว้าหาความจริงในความงามอันเร้นลับอยู่ภายใต้สภาวะธรรมฯ ผลงานอันเกิดจากกำลังกาย กำลังความคิด และกำลังใจของข้าพเจ้า ขอน้อมอุทิศให้ท่านอาจารย์ทั้งหลายของข้าพเจ้า”   วรรคทองของศิลปินผู้เป็นครูใหญ่ผู้นี้ เป็นลักษณะการของคนทำงานศิลปเพื่อแผ่นดินโดยแท้ สมกับการเป็นภูมิศิลปินของแผ่นดินศิลปินรางวัลแมกไซไซ สมดังที่ศจ.ศิลป์ พีระศรี ได้ชื่นชมศิษย์ผู้นี้และรับรองว่าเป็นศิลปินที่มีฝีมือชั้นเยี่ยมของประเทศ

อาจารย์เฟื้อ หริพิทักษ์

อาจารย์เฟื้อ หริพิทักษ์ ศิลปินรางวัลแมกไซไซ