คลองบางคูเวียง

จากแม่น้ำเจ้าพระยาที่ไหลผ่านหน้าตลาดนนทบุรีนั้น มีคลองเก่าหลายสายอยู่ทางด้านตะวันตกที่สามารถเดินทางเรือเชื่อมต่อถึงกันได้ ริมฝั่งคลองนั้นมีวัดสำคัญอยู่หลายวัดที่มีอายุอยู่ในสมัยอยุธยา เช่น วัดตะเคียน วัดโบสถ์บน ที่ต่างมีตลาดของชุมชนอยู่ริมคลอง อาทิตย์นี้ได้เดินทางไปตามเส้นทางน้ำโบราณโดยการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย และศูนย์ประสานงานเครือข่ายองค์กรชุมชน จังหวัดนนทบุรี ซึ่งมีกำนัน ผู้ใหญ่ในพื้นที่เป็นกำลังสำคัญ ช่วยกันทำให้ทุกคนได้ร่วมกันสร้างเส้นทางวิถีชุมชนคนนนทบุรีให้เกิดขึ้น แม้ว่าจะมีถนนหนทางและสะพานคร่อมคลองอยู่ก็ตาม

จุดเริ่มต้นการตามรอยวิถีชุมชนตามลำคลองครั้งนี้ ใช้ตลาดวิถีชุมชนที่วัดโบสถ์บน ต.บางคูเวียง อ.เมือง จ.นนทบุรี เป็นจุดเริ่มต้น หลังจากวัฒนธรรมจังหวัดนนทบุรีมีพิธีเปิดเถิดเทิงตามวิถีชุมชนแล้ว จึงออกเดินทางทางเรือหาความสำคัญของพื้นที่ กล่าวคือวัดโบสถ์บนแห่งนี้เป็นวัดสำคัญที่เกี่ยวเนื่องกับสมเด็จพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) พระเถระผู้มีคุณวิเศษและพระมงคลเทพมุนี (สด จนฺสโร) พระเถระผู้ค้นพบวิชชาธรรมกาย ได้เคยพำนักบำเพ็ญสมณธรรม ณ วัดเก่าแก่ครั้งอยุธยาตอนปลายแห่งนี้ ปัจจุบันวัดโบสถ์บนได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์จนมีภูมิสถานมั่นคงถาวรและงดงาม ซึ่งกรมศิลปากรได้เคยบูรณะก่อนแล้วเมื่อ พ.ศ.๒๔๗๕ ภายในพระอุโบสถมีพระพุทธรูปประธานและพระบริวาร ๒๘ องค์ และพระอัครสาวก ๒ องค์ประดิษฐาน และยังมีใบเสมาศิลปะอยุธยาเหลืออยู่ให้เห็น

กลองยาวจากเยาวชนในชุมชน

เส้นทางตามลำคลอง จากคลองบางคูเวียงผ่านวัดตะเคียน ซึ่งด้านบนมีชุมชนตลาดริมน้ำที่ชาวสวนมาจอดเรือซื้อขายอาหาร ผลไม้กันครึกครื้น เรือนั้นได้ล่องผ่านบ้านเรือนหลังเก่าริมคลองและเรือกสวนที่เหลืออยู่ ลัดเลาะผ่านคลองแยกเข้าคลองบางกอกน้อย คลองขื่อขวาง ของอ.บางกรวย ไปจนถึงชุมชนปลายบาง อ.บางกรวยทิวทัศน์บางช่วงนั้นทำให้นึกถึงคลองในอดีตที่ครั้งหนึ่งนั้นเป็นเส้นทางน้ำสายหลักของแม่น้ำเจ้าพระยาเดิมที่ล่องเรือเดินทางคดเคี้ยวไปตามแม่น้ำ

ครั้นเมื่อมีการขุดตัดให้แม่น้ำไหลตรง แม่น้ำเจ้าพระยาเดิมบางส่วนได้แคบลงกลายเป็นคลอง คลองต่างๆ นี้ผ่านวัดใหม่หลายวัด ซึ่งในอดีตนั้นวัดนี้เคยเป็นวัดเก่าอยู่ในสมัยอยุธยา บางวัดมีอายุเก่าถึงสมัยอยุธยาตอนต้น คือ วัดปรางค์หลวง ที่มีปรางค์เก่าเหลืออยู่ สำหรับเส้นทางเที่ยวชุมชนปลายบางนั้นมีจุดเยี่ยมชมหลายแห่งที่มีอายุมากกว่า ๑๐๐ ปี เช่น บ้านช่างชุน ที่มีอายุกว่าร้อยปี เป็นช่างไม้สมัยรัชกาลที่ ๔ที่มีงานแกะสลักไม้จากช่างในตระกูล “ช่างชุน” ศาลเจ้าแม่ทับทิม อยู่ต้นคลองมหาสวัสดิ์ สร้างโดยชาวจีนที่เป็นคนงานขุดคลองมหาสวัสดิ์ ในสมัยรัชกาลที่ ๔ เพื่อใช้คลองมหาสวัสดิ์ส่งน้ำเพื่อทำนาและเป็นเส้นทางเดินเรือบรรทุกข้าว โดยจัดพื้นที่ให้เจ้านายสมัยนั้นทำนาปลูกข้าวส่งออกตามสนธิสัญญาเซอร์ จอห์น บาวริ่ง วัดศรีเรืองบุญ วัดเก่าที่มีพระเกจิอาจารย์ชื่อดัง คือหลวงพ่อบุญธรรม และวัดยังได้จัดรวบรวมสิ่งของสำคัญของวัดและชุมชนเพื่อเป็นพิพิธภัณฑ์สำหรับการศึกษาเรียนรู้ และสวนเกษตรลัดดาวัลย์ ที่ยังทำสวนอยู่ริมคลองตามวิถีดั้งเดิม โดยนำการเลี้ยงผึ้งชันโรงมาช่วยในการเกษตรจนไม้ผลมีผลผลิตสู่ชุมชน อีกทั้งยังปลูกไม้ดอกไม้ประดับสร้างรายได้ด้วย

คลองบางคูเวียงในอดีต

นอกจากนี้แหล่งเที่ยวตามเส้นทางแล้วยังมีวัดเก่าสมัยอยุธยาและแหล่งที่น่าสนใจอยู่ในเส้นทางอีกหลายแห่ง เช่น วัดส้มเกลี้ยงวัดเก่าในสมัยอยุธยา วัดบางไกรในซึ่งเป็นถิ่นของขุนไกรในวรรณคดีเรื่องไกรทอง สวนสมุนไพรเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษาที่มีสมุนไพรกว่า ๓๐๐ ชนิด และร้านชมเฌยซึ่งเป็นร้านค้าโบราณย้อนยุคที่ใช้เป็นสตูดิโอถ่ายทำละคร แต่ละจุดเยี่ยมชมชุมชนคนนนทบุรีแต่ละแห่งนั้นมีอาหารและผลิตภัณฑ์ของชุมชนฝีมือบ้านๆ แล้ว ยังมีกิจกรรมการเรียนรู้จากผู้รู้ท้องถิ่นมาการสอนทำอาหาร การตัดพวงมะโหด การทำดอกไม้ การนวด อีกทั้งยังเปิดบ้านให้ใช้พักผ่อนเพื่อซึมซับบรรยากาศริมคลองได้ตามต้องการเหมือนการเที่ยวเยี่ยมญาติพี่น้องที่อยู่ริมคลองหรือแม่น้ำเจ้าพระยาสายเก่าเส้นทางนี้สามารถเที่ยวได้ทั้งทางรถจักรยาน และทางเรือโดยการติดต่อประสานงานได้ที่ศูนย์บริการท่องเที่ยว ๐๙๕-๘๕๑๓๔๘๓ ซึ่งเป็นวิถีชุมชนคนนนทบุรีที่น่าสนใจอยู่ใกล้กรุงเทพมหานคร