การแสดงหนังใหญ่วัดขนอน
สืบเนื่องจากหนังใหญ่ ซึ่งเป็นสมบัติทางวัฒนธรรมของไทยได้รับการยกย่องว่าเป็นการแสดงชั้นสูง ด้วยเป็นศาสตร์ที่มาจากศิลปะหลายแขนงที่มีทั้ง หัตถศิลป์ นาฏศิลป์ คีตศิลป์ ดุริยางคศิลป์ และวรรณศิลป์ มาร่วมในศิลปการแสดงที่ต้องประกอบบทพากย์ บทเจรจา บทขับร้อง ดนตรีปี่พาทย์ เพื่อสื่อความเข้าใจในเรื่องราวและให้อรรถรสแก่ผู้ชมอย่างสมบูรณ์ และเรื่องที่นิยมแสดงมากที่สุดก็ คือ เรื่องรามเกียรติ์
จากการสืบค้นเรียนรู้ของกรมส่งเสริมวัฒนธรรมและศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร ทำให้เกิดความสนใจตามรอยหนังใหญ่ จากแหล่งที่เก็บรักษาไว้ในประเทศ ซึ่งเหลืออยู่ไม่กี่แห่ง ซึ่งยังมีการสืบสาน รักษาและต่อยอดความรู้สืบต่อกันจนปัจจุบัน สำหรับแหล่งเรียนรู้สำคัญของหนังใหญ่ที่น่าสนใจนั้น มี หนังใหญ่วัดสว่างอารมณ์ หรือวัดบางมอญ อ.เมืองสิงห์บุรี จ.สิงห์บุรี มีตัวหนังที่อายุมากกว่าร้อยปีแล้ว ตั้งแต่ครั้งพระครูสิงหมุนีหรือหลวงพ่อเรือง เจ้าอาวาสองค์แรก เป็นผู้รวบรวมหนังใหญ่จากฝีมือช่างในสมัยอยุธยาตอนปลายไว้ โดยตัวหนังใหญ่นั้นได้ซื้อรักษาไว้จากเงินบริจาคของมหาเพียร ปิ่นทอง ที่ซื้อจากบ้านดาบโก่งธนู จังหวัดลพบุรี ซื้อจากวัดตึกและส่วนหนึ่งได้รับจากครูเปีย หัวหน้าคณะหนังเร่จ.พระนครศรีอยุธยา ผู้สืบเชื้อสายมาจากผู้แสดงมหรสพในครั้งอยุธยา ที่พาคณะหนังใหญ่หลบหนีภัยจากสงคราม เมื่อนำหนังใหญ่ถวายหลวงพ่อเรืองแล้วยังฝึกสอนการเชิด การพากย์หนังใหญ่ให้กับชาวบ้าน บางมอญ จนมีชื่อเสียงสามารถถ่ายทอดความรู้แต่ครั้งอยุธยาสืบต่อกันมา อีกทั้งยังจัดแสดงตัวหนังใหญ่ฝีมือช่างอยุธยาตอนปลายเกือบ ๓๐๐ ตัว ในศาลาการเปรียญโดยแบ่งออกเป็น ๔ ชุด ได้แก่ ชุดศึกมงกุฎ-บุตรลพ (พระมงกุฎ-พระลพ) ชุดนาคบาศ ชุดศึกใหญ่ หรือศึกทศกัณฐ์ ครั้งที่ ๕ และศึกวิรุญจำบัง
การแสดงหนังใหญ่
หากศึกษาแล้วจะพบว่าการแกะตัวหนังใหญ่นั้นไม่ง่าย โดยเฉพาะพระอิศวร พระนารายณ์ พระฤๅษี ต้องแกะให้เสร็จในวันเดียว ไม่เสร็จโยนทิ้ง จะกี่คนแกะ ก็ได้ช่วยกันเจาะ ต้องนุ่งขาวห่มขาว ไม่อย่างนั้นไม่ขลัง ตัวหนังใหญ่นั้นต้องทับให้ตัวหนังอยู่ตัวหากไม่ทับจะถูกความชื้นทำให้ตัว หนังบิดเบี้ยวที่สำคัญต้องมีพิธีไหว้ครู นำตัวหนังมาทำพิธีเบิกเนตรลงเวทย์ ถึงแม้จะมีการแสดงเชิดหนังใหญ่ แต่ที่นี่ไม่เหมือนที่อื่น คือรูปแบบการเชิดหนังก็ยังเป็นรูปแบบเก่า ไม่เปลี่ยนแปลง ไม่ประยุกต์ การแสดงทุกอย่างแม้แต่คำพากย์ การเชิด การรำ ของเราเป็นแบบเดิม รักษาตามบรรพบุรุษที่สืบมา ที่มีการสั่งว่าอย่าได้เปลี่ยนแปลง ด้วยตัวหนังนั้นเป็นตัวละครอยู่แล้วคนเชิดเป็นเพียงคนพาหนังออกไป การที่คนเชิดทำท่าทางมากไปเท่ากับเป็นการเหยียบครูหนัง ซึ่งตัวหนังนั้นมีการลงเวทย์ลงมนต์ จึงถือเป็นของมีครูกำกับไว้
แหล่งหนังใหญ่อีกแห่งคือ หนังใหญ่วัดขนอนอ.โพธาราม จ.ราชบุรี สร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ผู้แกะสลัก คือ พระครูศรัทธาสุนทรหรือหลวงปู่กล่อมที่ได้ชักชวนครูอั๋ง ช่างจาด ช่างจ๊ะ และช่างพวงมาร่วมกันสร้างหนังใหญ่ให้มีขนาดใหญ่กว่าเดิม ชุดแรกที่สร้างคือ ชุดหนุมานถวายแหวน และต่อมาได้สร้างเพิ่มอีก ๙ ตัว ปัจจุบันมีตัวหนังทั้งหมด ๓๑๓ ตัว ไว้เป็นสมบัติของวัดซึ่งเป็นวัดเดียวเป็นมหรสพประจำวัด ซึ่งมีตัวหนัง และคณะหนังใหญ่สืบทอดมาจนถึงทุกวันนี้ ยังรักษาวิธีการแสดงโดยวิธีสุมไฟจากกะลามะพร้าวและพัฒนาการแสดงร่วมกับการเล่นโขนที่ทำให้เกิดความสนุกสนานจนมีชื่อเสียง กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี มีพระราชดำริให้มีโครงการจัดทำหนังใหญ่ชุดใหม่ขึ้นใช้แทนชุดเก่าแล้วพระราชทานให้วัดขนอนไว้ใช้ในการแสดงสืบไป และทรงให้ทางวัดขนอนส่งเสริมการฝึกหัดเยาวชนเชิดหนังใหญ่เล่นดนตรีไทย ส่วนการจัดสร้างพิพิธภัณฑ์เก็บรักษาหนังใหญ่ชุดเดิมเอาไว้นั้นได้วัดได้ผาติกรรมหอสวดมนต์เก่าเป็นเรือนทรงไทยจัดแสดงนิทรรศการหนังใหญ่อายุกว่า ๑๐๐ ปีส่วนใหญ่เป็นตัวละครในเรื่องรามเกียรติ์พิพิธภัณฑ์วัดขนอนแห่งนี้ได้รับรางวัลการอนุรักษ์ฟื้นฟูมรดกวัฒนธรรมเชิงนามธรรมจากยูเนสโก หนังใหญ่นี้เป็นมหรสพราชสำนักซึ่งยังมีในที่อื่นอีกเช่น หนังใหญ่วัดพลับ หนังใหญ่บ้านดอน เป็นต้น สำหรับมหรสพชาวบ้านคือ หนังตะลุง, หนังปะโมทัย ที่รู้จักกันดีทางภาคใต้และอีสาน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี