2 พ.ค.61 ผู้สื่อข่าวประจำ จ.สุรินทร์ รายงานว่า ที่หนองพบพระ บ้านหนองมะแซว ต .ตรวจ อ.ศรีณรงค์ จ.สุรินทร์ ชุมชนชาวกวย หรือกูย  กว่า 6 หมู่บ้าน ได้ร่วมทำพิธีแซนยะจู๊ฮ หรือไหว้เทพาอารักษ์ ก่อนลงทำนา โดยการแห่เกวียนขนข้าวของเครื่องเซ่นสังเวย หัวหมู ไก่ต้ม และสุรา มาจากคุ้มบ้านต่างๆ และรำถวายที่บริเวณด้านหน้าศาลปู่ตา

ชุมชนชาวกวย หรือกูย  กว่า 6 หมู่บ้าน ได้ร่วมทำพิธีแซนยะจู๊ฮ สืบต่อจากรุ่นสู่รุ่นกว่า 100 ปี  และเชื่อว่าสถานที่แห่งนี้มีความศักดิ์สิทธิ์ เป็นที่เคารพบูชา เนื่องจากเดิมทีสถานที่แห่งนี้เคยมีชาวบ้านขุดพบพระพุทธรูปโบราณ  ต่อมาก็มีการสงวนหวงห้าม ไม่ให้มีการขุดอีก จึงกลายเป็นสถานที่นัดร่วมทำบุญพิธีแซนยะจู๊ฮ ก่อนลงทำนาทุกๆปี

“ยะจู๊ฮ” หมายถึง ผีบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ซึ่งจะแบ่งเป็น 2 อย่าง คือ ผีปู่ตา(ยะจู๊ฮผี๊ด หรือ ยะจู๊ฮเพรียม) และผีบรรพบุรุษในสายตระกูล(ยะจู๊ฮดุง)

ผีปู่ตา หมายถึง เทพาอารักษ์ประจำหมู่บ้าน ซึ่งจะคอยคุ้มครองดูแลคนในหมู่บ้าน ชาวกูยจะปลูกศาลปู่ตาไว้ทางทิศตะวันออกของหมู่บ้าน ในวันขึ้น15 ค่ำ เดือน 6 ของทุกปี จะมีพิธีเซ่นสรวงเรียกว่า แซนยะจู๊ฮ เป็นการทำเพื่อขอบคุณที่ยะจู๊ฮได้บันดาลให้เกิดฝน ทำให้มีผลผลิตไว้เก็บในยุ้งฉาง นอกจากนี้ยังเป็นการขอให้ฤดูปักดำต่อไปเกิดความอุดมสมบูรณ์

พิธีแซนยะจู๊ฮ สะท้อนให้เห็นลักษณะทางวัฒนธรรมของชาวกูย ที่มีความผูกพันกับการทำนา ซึ่งเป็นอาชีพดั้งเดิม และสะท้อนให้เห็นความร่วมมือในหมู่คณะ เห็นได้จากการทายเรื่อง “คางไก่” ทำให้คนในชุมชนระมัดระวังในการเตรียมตัว เพื่อวางแผนในการประกอบอาชีพ

พิธีแซนยะจู๊ฮ จึงมีบทบาทในการสร้างความมั่นใจให้แก่สมาชิกในครอบครัว และในชุมชน ในการดำเนินชีวิตประกอบภารกิจต่างๆ