จากเหตุการณ์ที่ “ศิลปินแห่งชาติ” นายแอ๊ด คาราบาว ขึ้นเวทีการแสดง แล้วกล่าววาจาที่ ขัดกับวัฒนธรรมประเพณีของไทยออกไปจน กลายเป็นกระแสโต้ตอบในด้านลบออกมาจากสังคมมากมาย น่าจะเป็นตัวอย่างหนึ่งที่ ทำให้กระทรวงวัฒนธรรมซึ่งเป็นผู้มอบเกียรติให้กับศิลปินแห่งชาติ คงจะต้อง ทบทวนถึงการคัดเลือกคนมาเป็นศิลปินแห่งชาติ
อย่างจริงจังได้แล้ว
งานนี้ คงไม่ต้องกระทบกระเทือนไปถึง นายกรัฐมนตรี หรอกนะครับ เพียงแค่ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม นายอิทธิพล คุณปลื้มก็เอาอยู่แล้ว
ก่อนอื่น เรา (กระทรวงวัฒนธรรม) ต้องถามตัวเองก่อนว่า การคัดเลือกคนมาเป็นศิลปินแห่งชาตินั้นเราต้องการ “ความสามารถ หรือ คุณค่า”
คำว่า ความสามารถ คือ ความเก่ง ความชำนาญในงานของตน
คุณค่า หมายถึง สิ่งที่ดีงาม ซึ่งติดอยู่ในตัวจิตและวิญณาณในตัวตน ที่ครอบคลุมไปหมดทุกปัจจัย ไม่ว่าจะเป็น ความเก่ง ความดี ความมีคุณธรรม น้ำใจ และทุกสิ่งทุกอย่างที่ส่งเสริม รองรับกับวัฒนธรรมไทย โดยไม่ขัดกันกับความเป็น
วัฒนธรรม
แน่นอนว่า คำตอบของความต้องการ จะต้องออกมาในหัวข้อ เรื่อง “คุณค่า” ดังนั้น กระทรวงวัฒนธรรม โดย นายอิทธิพล คุณปลื้มคงจะต้อง ทบทวนถึงเรื่องนี้กันบ้างได้แล้วดีกว่าไปเปิดงานอีเว้นท์ จนไม่มีเวลาจะมาคิดถึงเรื่องอื่นๆ
ก่อนอื่น คงต้องเพ่งเล็งไปถึง “การคัดเลือก”ก่อนเป็นอันดับแรก เพราะคนที่จะได้รับการประกาศให้เป็นศิลปินแห่งชาติ จะต้องมาจากการเห็นชอบจากเสียงส่วนมากของคณะกรรมการคัดเลือก
ตรงคณะกรรมการคัดเลือก นี่แหละคือ ช่องโหว่ หรือจุดบอด ของการคัดเลือก เนื่องจากขาดการพิจารณาอย่างเที่ยงธรรม
ใครที่เคยเป็นคณะกรรมการ คงทราบดีว่าในกลุ่มของคณะกรรมการ ย่อมจะต้องมีแนวความคิด สองขั้วเสมอไป คือ เห็นด้วย กับไม่เห็นด้วย
ทุกคณะกรรมการ (ไม่ว่าจะเป็นคัดเลือกอะไรก็ตาม) ส่วนใหญ่จะมีกลุ่มที่ตั้งเป้า หรือจะพูดให้ร่วมสมัยก็ต้องบอกว่า ปักธง เอาไว้แล้วว่าจะให้ใครเป็น ส่วนอีกกลุ่มจะมีความเห็นแตกแยกออกไปจากกลุ่มที่ปักธงไว้แล้ว
เจ้ากลุ่มที่ปักธงไว้แล้วนี่แหละ จะเป็นตัวแปรให้คนที่เขามีความเห็นเป็นกลาง เที่ยงธรรมคิดอย่างรอบคอบ เกิดความโอนเอียง เนื่องจาก กลุ่มที่ปักธงเอาไว้แล้วจะเป็นเสียงกลุ่มใหญ่ พวกนี้พอเข้าร่วมห้องประชุม ก็จะมีการปล่อยกระแส “จูงใจ” ให้คนกลุ่มอื่นคล้อยตาม ด้วยการพูดถึง ธงที่ตัวเองปักไว้ ว่า ดีอย่างโน้น ดีอย่างนี้ แบบว่าถ้าใครไม่เลือก คนนี้ก็คือ คนโง่เง่าเต่าตุ่น ที่ไม่รู้จักคุณค่าของคนผู้นี้
เวลาทั้งวันที่คนกลุ่มน้อยถูกคนกลุ่มใหญ่ยัดเยียดข้อมูลให้อย่างตั้งตัวไม่ทันก็จะเกิดความโอนเอียง และในที่สุดก็จะต้องคล้อยตาม เพราะกลัวว่า ตัวเองจะโง่ จริงๆ อย่างที่คนกลุ่มใหญ่กระจายข่าวออกมา
นี่คือรูปแบบหนึ่งของการ คัดเลือกคนที่ไม่มีคุณค่า ออกมารับเกียรติในงานต่างๆ
อีกรูปแบบหนึ่ง เกิดจากการคัดสรร ที่มาจากกลุ่มเลขานุการ ซึ่งแทบทุกแห่ง มักจะมีกลุ่มเลขานุการ คัดเลือก บุคคล หรือ ผลงาน จากก้อนใหญ่ให้เหลือเป็นก้อนเล็ก ส่งมาให้คณะกรรมการพิจารณาก่อนในระดับแรก เพื่ออำนวยความสะดวกให้กับคณะกรรมการจะได้ไม่ต้องเสียเวลา พิจารณาจากคนเป็นร้อยให้เหลือเพียงสิบ ซึ่งอาจจะเป็นความสะดวกที่ดีอย่างหนึ่ง แต่ในด้านของความเป็นธรรม ก็ไม่สมบูรณ์นัก เพราะผลสรุปในการตัดสิน จะอยู่ในจิตสำนึกของคนทั่วไปว่า มาจากคณะกรรมการตัดสิน แต่ในความเป็นจริงคณะกรรมการตัดสินไม่ได้พิจารณาจากคนที่เสนอตัวมาทั้งหมด แต่ใช้เจ้าหน้าที่ของรัฐคัดกรองมาก่อนส่วนใหญ่ ตรงนี้ คือ ช่องว่างอีกช่องหนึ่งที่ให้ผู้ปรารถนาจะได้รับตำแหน่ง ต้องวิ่งเต้นขอร้องให้รายชื่อตัวเองเข้ารอบ ซึ่งเป็นการวิ่งเต้นที่ง่ายกว่าการวิ่งเต้นกับคณะกรรมการตัดสิน
ทั้งหมดนี้คือ รูปแบบ ที่ทำให้การตัดสิน หรือ การคัดเลือก คนให้มารับรางวัล จึงมีข้อครหาอยู่ในทุกวงการ ไม่เว้นแม้แต่ “ศิลปินแห่งชาติ” ที่มีหลายคนบอกไว้ก่อนเลยว่า คุณรู้จัก “ท่านผู้นี้ไหม”ถ้ารู้จัก จะง่ายขึ้น
ตอนนี้ เรา(คนทั้งประเทศ)คงกลับไป ก่นด่า นายแอ๊ด คาราบาว ก็คงไม่มีประโยชน์อะไรแล้ว เพราะเรื่องมันเกิดมาแล้ว ไม่มีใครไปลบอดีตได้ นอกจาก เราจะเก็บเอาอดีตมาใช้ให้เกิดประโยชน์ อย่างน้อยที่สุด จะได้สบายใจว่า “มันไม่เสียเปล่าที่เราสูญเสียสิ่งนั้นไป แต่เรากลับได้บทเรียนที่ดีเพื่อมาสร้างของใหม่ที่สมบูรณ์มากขึ้น”
ท่านอิทธิพล คุณปลื้ม ครับ ตอบตัวเองได้หรือยังว่า อยากให้ ศิลปินแห่งชาติ “มีคุณค่า” หรือ “มีความสามารถ” ถ้าตอบได้รีบทำเลยครับโอกาสในการจารึกประวัติศาสตร์มาถึงมือท่านแล้ว ก่อนที่กาลเวลาร่วมสมัยของท่านจะผ่านเลยไป
โดย ชนิตร ภู่กาญจน์
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี