"...ความสงสัยที่หลวงปู่ขาว อนาลโย เรียนถามหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต นั้นมีว่า "ในครั้งพุทธกาล ตามประวัติว่ามีผู้สำเร็จมรรคผลนิพพานมากและรวดเร็สกว่าสมัยนี้ซึ่งไม่ค่อยมีผู้ใดสำเร็จกัน แม้ไม่มากเหมือนครั้งโน้น หากมีการสำเร็จได้ก็รู้สึกว่าจะช้ากว่ากันมาก"

หลวงปู่มั่น ย้อนถามทันทีว่า "ท่านทราบได้อย่างไร สมัยนี้ไม่ค่อยมีผู้สำเร็จมรรคผลนั้น แม้สำเร็จได้ก็ช้ากว่ากันมาก ดังนี้"

หลวงปู่ขาว ตอบว่า "ก็ไม่ค่อยได้ยินว่าใครสำเร็จเหมือนครั้งโน้น ซึ่งเขียนไว้ในตำราว่าสำเร็จกันครั้งละมากๆ แต่ละครั้งที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมโปรด ตลอดการบำเพ็ญในสถานที่ต่างๆ ก็ทราบว่าท่านสำเร็จรวดเร็วและง่ายดายจริงๆ น่าเพลินใจด้วยผลที่ท่านได้รับ แต่สมัยทุกวันนี้ ทำแทบล้มแทบตาย ก็ไม่ค่อยปรากฏผลเท่าที่ควรแก่เหตุบ้างเลย อันเป็นสาเหตุให้ผู้บำเพ็ญท้อใจและอ่อนแอต่อความเพียร"

หลวงปู่มั่น ถามกลับคืนว่า "ครั้งโน้นในตำราท่านแสดงไว้ด้วยหรือว่า ผู้บำเพ็ญล้วนเป็นผู้สำเร็จอย่างรวดเร็วและง่ายดายทุกรายไป หรือมีทั้งผู้ปฏิบัติลำบากทั้งรู้ได้ช้าผู้ปฏิบัติลำบากแต่รู้ได้เร็วผู้ปฏิบัติสะดวกแต่รู้ได้ช้าและผู้ปฏิบัติสะดวกทั้งรู้ได้เร็วอันเป็นไปตามประเภทของบุคคลที่อุปนิสัยวาสนายิ่งหย่อนต่างกัน..."

โอวาทธรรมของพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต แสดงเพื่ออบรมพระอาจารย์ขาว อนาลโย เมื่อสมัยจำพรรษาร่วมกัน (จากหนังสือหลวงปู่ขาว อนาลโย โครงการหนังสือบูรพาจารย์​ เล่ม๔ หน้า​ ๑๓๑-๑๓๔ เพจ พระอรหันต์ สายหลวงปู่มั่น)