ชาวบ้านหมากแข้ง ต.กกสะทอน อ.ด่านซ้าย จ.เลย พื้นที่แห่งประวัติศาสตร์ที่ยิ่งใหญ่ที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10  เสด็จฯมาคุ้มครองชาวบ้าน ทหาร ตำรวจ จากการโจมตีของผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ เมื่อ 44 ปีที่ผ่านมา

ชาวบ้านเล่าว่าเหตุการณ์ในวันนั้นแม้ผ่านมา 44 ปีเต็ม แต่เหมือนเพิ่งเกิดขึ้นเมื่อวาน แม้วันเวลาจะผ่านมากี่ปี แต่พวกเขายังคิดถึงพระองค์ทุกวันไม่เคยลืม ไม่มีวันไหนเลยที่จะไม่คิดถึงพระองค์ ชาวบ้านรอดปลอดภัยและอยู่ดีกินดีจนถึงทุกวันนี้เพราะพระองค์ ในยามนั้นเสียงปืนเสียงระเบิดที่โอบล้อมหมู่บ้านมาเกือบยี่สิบวัน ชาวบ้าน หวาดกลัว โดดเดี่ยว และสิ้นหวัง เข้าออกหมู่บ้านไม่ได้ ไม่รู้จะพึ่งใคร เฮลิคอปเตอร์ทหารถูกยิงตกที่บ้านผู้ใหญ่บ้าน ชาวบ้าน หนุ่มๆในหมู่บ้านจัดเวรยามอาสามาช่วยคุ้มครองเฮลิคอปเตอร์ลำนั้นด้วยความหวาดหวั่น เฮลิคอปเตอร์จะระเบิดซ้ำ คนจะตาย ผู้ก่อการร้ายจะยิงถล่ม 

ยามบ่ายของวันที่ 5 พฤศจิกายน 2519 เวลา 15.30 น. พระบาทก้าวแรกที่กระโดดจากเฮลิคอปเตอร์สัมผัสผืนดินหมากแข้ง ท้องฟ้าที่อึมครึมยามนั้น สว่างไสวทันที พระองค์คือแสงสว่าง พระองค์คือขวัญกำลังใจ พระองค์คือผู้คุ้มครอง พระองค์คือยามของหมู่บ้านหมากแข้งในคืนนั้น ท่ามกลางอากาศหนาวเหน็บติดลบสององศาเซลเซียส

เช้าวันที่ 6 พฤศจิกายน เสด็จฯปลอบขวัญนักเรียน ครู ชาวบ้าน ที่โรงเรียนเย็นศิระบ้านหมากแข้ง และทรงย้อนกลับมาอีกครั้งในวันที่ 14 พฤศจิกายน เพื่อติดตามให้กำลังใจและพระราชทานสิ่งของ

ชาวบ้านยังจำคำสอนของพระองค์อยู่ในหัวใจตลอดมา ถ้าไม่มีพระองค์ในวันนั้นจะไม่มีบ้านหมากแข้งในวันนี้... 

"วันนี้พวกเขาอยู่ดีกินดี มีสัมมาชีพ สร้างศูนย์เรียนรู้เกษตร ศูนย์เรียนรู้ทอผ้าไหม สร้างหมู่บ้านท่องเที่ยว พวกเขารวมตัวกันพัฒนาชุมชนกันอย่างไม่หยุดยั้ง...รักพระองค์ที่สุด คิดถึงพระองค์ตลอดเวลา"

นี่คือคนของพระราชา...ที่ตั้งรกรากอยู่ที่นี่มาเกือบพันปี... คนหมากแข้งที่สืบเชื้อสายมาแต่พ่อขุนบาลเมืองและพ่อขุนบางกลางหาว ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์สุโขทัย สยามประเทศ

วันนี้ชาวบ้านที่อยู่ในเหตุการณ์และได้อยู่ใกล้ชิดพระองค์ในยามนั้นได้พากันมาน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณที่พวกเขาไม่เคยลืม พวกเขาออกมานั่งรอเฝ้ารับเสด็จฯและก้มกราบฝ่าพระบาทบนพื้นดิน ณ เวลา และจุดที่พระองค์ทรงกระโดดจากเฮลิคอปเตอร์พระที่นั่งลงสู่บ้านหมากแข้ง พร้อมเปล่งเสียง "ทรงพระเจริญ" และความรู้สึกที่มีต่อพระองค์จากหัวใจของพวกเขา...

ในการนี้แม่ครูป๊อด นายกองโทธารณา คชเสนี และคณะ ได้พาชาวบ้านมานั่งรอรับเสด็จฯ ณ สถานที่จริงให้ตรงกับวันและเวลาเมื่อ 44 ปีที่แล้ว และน้อมรำลึกกราบฝ่าพระบาท ในวันแห่งประวัติศาสตร์สำคัญนี้ด้วย