ถ้าใครผ่านไปทางเชิงสะพานพระปิ่นเกล้า ตรงข้ามโรงละครแห่งชาติ ตอน 11.30 น. หรือปากตรอกสาเก หลังโรงแรมรอแยล (โรงแรมรัตนโกสินทร์) ใกล้สนามหลวง ตอน 18.00 น. จะเห็นคนชาย-หญิงราว 200-300 คน นั่งหรือยืนรอรับแจกอาหารจากคนใจบุญหลายรายที่นำมาแจกฟรีเป็นประจำทุกวัน “คนที่ไปรอรับอาหารแจกฟรีเหล่านี้คือใคร?” ส่วนใหญ่เป็นคนจนเมืองที่มีรายได้น้อยหรือไม่มีรายได้ หรือเป็นคนไร้ที่พึ่ง (คนเร่ร่อน คนไร้บ้าน คนจรจัด) ที่มีอยู่ในกรุงเทพฯ ราว 2,000 คนส่วนมากเป็นชายที่มีอายุเกิน 50 ปี อาศัยหลับนอนตามที่สาธารณะ

“สาเหตุที่ทำให้คนไร้บ้านมีหลายอย่าง...แต่ส่วนใหญ่เกิดจากมีรายได้ไม่พอจ่ายค่าเช่าที่พักที่มีราคาสูง” ถูกให้ออกจากงาน ลดรายได้หรือค้าขายขาดทุน ซึ่งอาจเนื่องมาจากการระบาดของโควิด-19 ปัญหาครอบครัว รักอิสระ ชอบพเนจร ผจญภัย ไม่มีบัตรประจำตัวประชาชนหรือทำบัตรหาย คนชนเผ่าชาติพันธุ์ หรือคนที่ไม่ได้มีสัญชาติไทย หรือเป็นคนต่างชาติที่หลบหนีเข้าเมืองโดยผิดกฎหมาย

“ทุกคนมีสิทธิจะเป็นคนไร้บ้านได้ หากไม่มีเงินพอที่จะซื้อหรือเช่าบ้าน ซึ่งอาจเกิดจากการถูกคดโกง ถูกให้ออกจากงาน เป็นโรคจิตประสาท หรือเกิดปัญหาในครอบครัว จนไม่สามารถจะอยู่ด้วยกันได้” การแจกอาหารนั้นมีข้อดีที่ทำให้คนไร้บ้านมีอาหารกินประทังชีวิตไปหนึ่งมื้อโดยไม่สามารถลดจำนวนคนไร้บ้านจากข้างถนนลงได้ แต่มีข้อเสียที่ทำให้มีคนไร้บ้านมารวมตัวเพิ่มขึ้น เพราะอยู่ใกล้แหล่งอาหารและรายได้ก่อให้เกิดปัญหาต่างๆ ตามมา เช่น การแพร่เชื้อโควิด การทิ้งขยะไม่เป็นที่ความสกปรกจากเศษอาหาร ภาชนะ และอาชญากรรม

เกิดการขับถ่ายส่งกลิ่นเหม็นตามโคนต้นไม้ ริมถนน ริมกำแพงที่มีคนไร้บ้านมาปักหลักนอนประจำ จนคนทั่วไปไม่กล้าเข้าวัด ไม่เดินผ่านสร้างความเดือดร้อนให้ชาวบ้านและพระสงฆ์ในบริเวณใกล้เคียง ส่วนการแจกเงินสดให้คนเร่ร่อนไร้บ้าน แม้จะทำให้เขามีเงินไปซื้ออาหารหรือสิ่งจำเป็นได้บ้าง แต่มีข้อเสียที่จะทำให้คนเร่ร่อนไร้บ้าน (ที่ไม่ผิดกฎหมาย) ติดนิสัยขอทาน (ที่ผิดกฎหมาย) และทำให้มีคนมารอรับการแจกเงินจำนวนมาก

คล้ายการทิ้งกระจาดตามโรงเจ จะมีบางคนไม่ยอมทำมาหากินคอยแต่นั่งหรือเข้าคิวรอให้มีคนมาแจกแบบผู้ประสบภัยน้ำท่วม ที่เมืองนอกมีการแจกเงินให้คนไร้บ้านมากกว่า 600 บาท แต่คนไร้บ้านไม่ลดลงโดยได้คนขี้เกียจ ขี้เมา ไม่อยากทำงานมาเพิ่ม คอยแต่รอรับเงินสวัสดิการและคูปองอาหาร บางคนเอาเงินไปซื้อเหล้ากิน เมื่อได้เงินช่วยเหลือไม่พอก็ไปเป็นขอทาน จนขอทานเต็มกรุงลอนดอน (อังกฤษ) และนิวยอร์ก (สหรัฐอเมริกา)

“ถึงแม้ พ.ร.บ.รักษาความสะอาดและความเป็นระเบียบเรียบร้อยของบ้านเมือง พ.ศ.2535 จะระบุในมาตรา 37 ว่า ห้ามมิให้ผู้ใด นั่งหรือนอนบนราวสะพานสาธารณะ หรือนอนในที่สาธารณะ และมีโทษปรับตามมาตรา 38 ระวางโทษปรับไม่เกิน 500 บาท แต่พอถูกจับดำเนินคดีเสียค่าปรับแล้ว ก็ออกมานอน ริมชายคาอาคาร ตามวัด อาคารร้าง ตลาด หรือสถานที่ ซึ่งจ้าหน้าที่ตามจับไม่ทัน และเจ้าหน้าที่จะถูกด่าว่าไม่เห็นใจคนยากไร้ คนจน

ส่วนสถานสงเคราะห์คนไร้ที่พึ่งของ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) ที่เจ้าหน้าที่มักไปชักชวนคนเร่ร่อนมาอยู่นั้น มักอยู่ห่างจากแหล่งหารายได้ และกำหนดเวลาเข้า-ออก ทำให้ไม่สะดวกสำหรับคนเร่ร่อนที่ต้องออกไปเก็บของเก่าและทำงานตอนเช้าตรู่ หรือกลางคืน และคนเร่ร่อนทั่วไปมักต้องอยู่รวมกับผู้ป่วยที่เป็นโรคจิต บางคนพูดคนเดียวหรือพูดกับต้นไม้ ที่เรียก กันว่าเป็นพวกรั่ว จนสถานสงเคราะห์ของ พม. มีสมญาจากคนไร้บ้านทั่วไปว่าเป็นคุกขอทาน”

คนเร่ร่อนไร้บ้าน ต้องการอาหาร งานอาชีพ ที่พักพิง การรักษาพยาบาล เสื้อผ้า ความปลอดภัย ความเข้าใจ ความรัก และความเห็นใจยอมรับจากกลุ่มเพื่อน เหมือนมนุษย์ทุกคน “สิ่งที่ควรดำเนินการเพื่อช่วยเหลือคนไร้บ้านในประเทศไทย” โดยหน่วยงานต่างๆ มีดังนี้ 1.กระทรวงสาธารณสุข ช่วยรับคนป่วยโรคจิต-โรคติดต่อ จากสถานสงเคราะห์ของ พม. เพราะตอนนี้มีจำนวนมากมายจนคนไร้บ้านทั่วไปไม่อยากเข้าไปอยู่

2.กระทรวง พม. ปรับปรุงสถานสงคราะห์ต่างๆ ในความดูแล เพื่อให้คนไร้บ้านอยากเข้าไปอยู่มากขึ้น โดยแยก คนป่วย คนเป็นโรคจิตและขอทานที่ทำผิดกฎหมายออกจากคนไร้บ้าน-ไร้ที่พึ่งทั่วไป นอกจากนั้น ควรจัดสร้าง/ขยาย บ้านพักคนชรา แบบบ้านบางแค เพื่อรับคนสูงอายุไร้ที่พึ่งอย่างน้อย 1,000 คนไปเลี้ยงดูอย่างเหมาะสม โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายเดือนละ2,000 บาท และค่าแรกเข้าคนละ 3 แสนบาท แบบที่บ้านบางแค 1และ 2 ทำอยู่ (สุนัขจรจัดที่ไม่มีเจ้าของ ยังมีศูนย์เลี้ยงดูไปจนกว่าจะตาย โดยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายรายเดือนและค่าแรกเข้า)

3.กระทรวงแรงงาน จัดฝึกอบรมอาชีพและหางานให้คนในสถานพักพิงคนไร้ที่พึ่งของ พม. ให้ได้อย่างน้อย 1,000 คนต่อปี เพื่อสถานพักพิงคนไร้ที่พึ่งจะได้มีสถานที่รับคนไร้ที่พึ่งรายใหม่เข้าไปได้ 4.สภาอุตสาหกรรมไทย รับคนที่ยังมีศักยภาพและฝึกอาชีพแล้วในศูนย์พักพิง ตามข้อ 2 และ 3 ไปทำงานอย่างน้อยปีละ 1,000 คน และ 5.กรุงเทพมหานคร (กทม.) ควรย้ายจุดแจกอาหาร และศูนย์ช่วยเหลือคนไร้บ้านออกจากบริเวณใต้สะพานพระปิ่นเกล้า และตรอกสาเก เพราะจะเป็นตัวเร่งให้คนยากจนมารวมตัวกันใกล้ถนนราชดำเนิน ที่มีนักท่องเที่ยวผ่านมาก โดยควรไปย้ายไปแจกที่สวนรถไฟจตุจักร สวนรมณีย์นาถ(คุกเก่า ใกล้วัดสุทัศน์) หรือบึงวารีภิรมย์ เขตมีนบุรี

ผู้ที่สนใจจะช่วยเหลือเร่ร่อนคนไร้บ้าน สามารถติดต่อได้ที่ศูนย์คุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง พม. (โทร.1300, 02-2452700) มูลนิธิอิสรชน (โทร.092-8656651) มูลนิธิกระจกเงา (092-2525454)มูลนิธิพัฒนาที่อยู่อาศัย (โทร.02-7186472) สานักงานเขตพระนคร กทม. (โทร.1555, 02-6289068) สานักพัฒนาสังคม กทม. ดินแดง (โทร.02-2479681)