เมื่อวันที่ 12 ตุลาคม 2568 พล.ต.วันชนะ สวัสดี รองโฆษกกองบัญชาการกองทัพไทย ได้โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊กส่วนตัว "Wanchana Sawasdee" โดยระบุว่า ฝรั่งเศส vs อังกฤษ: สองมหาอำนาจ สองมรดกต่างกัน

แม้ทั้งฝรั่งเศสและอังกฤษจะเป็นจักรวรรดิอาณานิคมเหมือนกัน แต่ผลลัพธ์ในเรื่องพรมแดนต่างกันมาก

อังกฤษ มักกำหนดเส้นแบ่งโดยอิงภูมิศาสตร์และสนธิสัญญาที่รัดกุม เช่น พรมแดนไทย–เมียนมาร์และไทย–มาเลเซียที่เป็นอดีตอาณานิคมอังกฤษ ไม่เคยมีปัญหาหนัก แม้จะมีข้อพิพาทย่อยบ้าง แต่ไม่เคยบานปลายถึงขั้นศาลโลกหรือปะทะทางทหาร

ฝรั่งเศส ขีดเส้นแบบไม่สนใจความจริงทางพื้นที่ ไม่สนใจความจริงเชิงภูมิศาสตร์หรืออัตลักษณ์ชุมชน ผลคือพรมแดนจำนวนมากเต็มไปด้วย ความคลุมเครือและอยุติธรรม ซึ่งยังคงเป็นภาระมาจนถึงปัจจุบันทิ้งความคลุมเครือและข้อขัดแย้งให้รัฐเกิดใหม่ต้องสู้รบและฟ้องร้องกันเอง

ตัวอย่างมรดกบาปจากป่าฝนถึงทะเลทราย

—อเมริกาใต้:

กายอานาฝรั่งเศส–ซูรินาม

สนธิสัญญาปี 1915 ขีดเส้นพรมแดนระหว่าง กายอานาฝรั่งเศสกับซูรินาม ตามแม่น้ำมารอนี แต่ไม่เคยระบุชัดว่าต้นน้ำสายใดเป็นเส้นแบ่งจริง ทิ้งข้อพิพาทเรื้อรังที่ยังแก้ไม่ตกจนถึงปัจจุบัน

—แอฟริกา:

โมร็อกโก–แอลจีเรีย /ชาด–ลิเบีย

ในแอฟริกา ฝรั่งเศสวางพรมแดนอย่างเลื่อนลอย ผลลัพธ์คือ

สงครามทราย 1963 ระหว่างโมร็อกโก–แอลจีเรีย เพราะฝรั่งเศสไม่เคยกำหนดพรมแดนทะเลทรายให้ชัด

ข้อพิพาท Aouzou Strip ระหว่างชาด–ลิเบีย ที่ต้องถึงศาลโลกตัดสินในปี 1994 เพราะฝรั่งเศสเขียนเส้นไว้แต่ไม่เคยทำให้ทุกฝ่ายเห็นพ้องกันจริง

—เอเชียตะวันออกเฉียงใต้:

ไทย–กัมพูชา

บทเรียนจากศตวรรษอาณานิคมทุกกรณีชี้ให้เห็นว่า ฝรั่งเศส รีดเค้นตอนมีอำนาจ แต่ ทิ้งปัญหาให้คนท้องถิ่นรับกรรม จากการรีบเร่งเข้าครอบครองเช่นในเอเชีย ตะวันออกเฉียงใต้ เพื่อแข่งกับอังกฤษ เพราะตนเข้ามาทีหลังจึงไม่มีแบบแผน กลไกและการวางระบบที่ดีแต่ใช้อำนาจทุบเอาเมืองขึ้นใช้ความป่าเถื่อน ดังนั้น เมื่อจักรวรรดิสิ้นสุดลง จึงได้ทิ้งปัญหาไว้เพราะไม่มีแบบแผนวางไว้ตั้งแต่ต้น เส้นแดนที่ฝรั่งเศสขีดไว้จึงกลายเป็นเชื้อไฟความขัดแย้งที่ลุกโชนข้ามศตวรรษแม้อาจไม่มีอาณานิคมแบบเดิมแล้ว แต่เงาของฝรั่งเศสยังทอดยาวผ่านพรมแดน พิพาท และความระแวงระหว่างรัฐที่เคยอยู่ใต้ธงสามสีสามแถบ

- 006