นายจรูญ ชูลาภ รักษาการประธานคณะกรรมการสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (สมศ.)เปิดเผยให้ทราบว่า จากสถานการณ์การระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 ในช่วงที่ผ่านมาได้ส่งผลกระทบต่อระบบการศึกษาไทย สมศ. จึงได้ชะลอการประเมินคุณภาพภายนอกรอบสี่ (พ.ศ.2559-2563) ไปก่อน ตามนโยบายของภาครัฐเพื่อให้ทางสถานศึกษาได้จัดการเรียนการสอนอย่างเต็มที่

นายจรูญ ชูลาภ กล่าวต่อไปว่า ขณะนี้สถานการณ์ดังกล่าวดีขึ้นอย่างต่อเนื่อง ล่าสุด จึงได้มีการประชุมหารือร่วมกันกับคณะกรรมการ สมศ. เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการเดินหน้าประเมินคุณภาพภายนอก ซึ่งในที่ประชุมได้เห็นชอบในหลักการว่า ให้ สมศ. เดินหน้าทำการประเมินคุณภาพภายนอกในปีงบประมาณ 2564 พร้อมให้แนวทางการทำงานแก่ สมศ. สำหรับการปรับปรุงเกณฑ์การประเมิน ซึ่งจะต้องทำให้สถานศึกษามองภาพการประเมินภายนอกชัดเจนมากขึ้น เมื่อประเมินแล้วจะต้องสามารถนำผลการประเมินไปปรับใช้ได้จริง และเป็นประโยชน์แก่สถานศึกษา ทั้งนี้ สถานศึกษากลุ่มแรกที่จะเริ่มเข้าไปประเมินก่อนคือสถานศึกษาที่ส่งรายงานการประเมินตนเอง (SAR) เข้ามาแล้วจำนวน 6,653 แห่ง ซึ่งในส่วนดังกล่าว สมศ.ได้ทำการวิเคราะห์ SAR เบื้องต้นไปแล้วจำนวน 3,873 แห่ง

สำหรับการประเมินคุณภาพภายนอกในปีงบประมาณ พ.ศ.2564 ทางคณะกรรมการฯได้มอบหมายให้ สมศ. ศึกษาข้อมูลเพิ่มเติม เพื่อดำเนินการปรับรูปแบบวิธีการประเมิน วิธีการเก็บรวบรวมข้อมูลให้สอดคล้องกับสถานการณ์การจัดการเรียนการสอนแบบ New Normal ในปัจจุบันโดยจะต้องดำเนินการให้ละเอียด และชัดเจนมากที่สุด เพื่อให้การประเมินคุณภาพภายนอกแบบใหม่สามารถสะท้อนผลการจัดการศึกษาและบอกจุดเด่น จุดที่ควรพัฒนาของสถานศึกษาในสถานการณ์ปัจจุบันได้อย่างตรงจุด โดยไม่เป็นการสร้างภาระให้กับสถานศึกษา พร้อมทั้งส่งเสริมให้สถานศึกษานำผลประเมินไปปรับใช้ เพื่อพัฒนาคุณภาพของสถานศึกษาได้อย่างต่อเนื่อง และเท่าทันกับการเปลี่ยนแปลงของสังคม โดยจะเริ่มการประเมินคุณภาพภายนอกรูปแบบใหม่ในช่วงเดือนธันวาคมปีนี้

ทั้งนี้เพื่อให้การทำงานเป็นไปตามกรอบระยะเวลาที่กำหนด สมศ. ได้เตรียมความพร้อมเพื่อรองรับการประเมินที่จะเริ่มขึ้น ด้วยการพัฒนารูปแบบและวิธีการประเมินคุณภาพภายนอกตามนโยบายของ ดร.คุณหญิงกัลยา โสภณพนิช รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ตามมติของคณะกรรมการ สมศ. เกี่ยวกับการลดขั้นตอนในการประเมินคุณภาพภายนอกด้วยการปรับลดจำนวนวันในการลงพื้นที่ ปรับรูปแบบการวิเคราะห์รายงานการประเมินตนเอง (Pre-Analysis) ให้มีความละเอียด ชัดเจน เพื่อลดการใช้เวลาในการลงพื้นที่ รวมไปถึงการเขียนรายงานการประเมินคุณภาพภายนอกฉบับสมบูรณ์(Final Report) จะต้องตัดข้อมูลที่ซ้ำซ้อนออกไป และเน้นการสะท้อนผลการประเมินตามสภาพความเป็นจริง

นอกจากนี้ สมศ. ยังได้พัฒนาระบบเทคโนโลยีต่างๆ เข้ามาใช้ในกระบวนการประเมินคุณภาพภายนอก สอดคล้องกับนโยบายดิจิทัลแพลตฟอร์มของดร.คุณหญิงกัลยา โสภณพนิช รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ที่ได้กำชับให้หน่วยงานที่อยู่ภายใต้การกำกับดูแลใช้เทคโนโลยีดิจิทัลในการทำงานมากยิ่งขึ้น ประกอบด้วยการอบรมผู้ประเมินภายนอก เพื่อพัฒนาศักยภาพในด้านดิจิทัล เนื่องจากการประเมินคุณภาพภายนอกนั้น สมศ. จะเน้นการนำเอาแพลตฟอร์มออนไลน์เข้ามาใช้มากยิ่งขึ้น ไม่ว่าจะเป็นระบบการส่งรายงานการประเมินตนเองด้วยระบบ E-SAR ซึ่งเป็นการส่ง SAR บนระบบดิจิทัลแพลตฟอร์ม โดยระบบนี้จะทำให้ สมศ. และหน่วยงานต้นสังกัดเห็นสถานะการส่ง SAR ของสถานศึกษาพร้อมกันแบบเรียลไทม์ และยังเป็นระบบฐานข้อมูลที่สมศ.และต้นสังกัดสามารถใช้ระบบร่วมกันได้ โดยขณะนี้สมศ.ได้พัฒนาระบบร่วมกับสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) เรียบร้อยแล้ว ซึ่งเป็นการนำร่องก่อน ส่วนต้นสังกัดอื่นๆ สมศ.ได้เตรียมความพร้อมไว้เรียบร้อยแล้ว โดยจะประสานกับแต่ละต้นสังกัดต่อไป นอกจากนี้สมศ.ยังอยู่ระหว่างการพัฒนาโมบายแอพพลิเคชั่น เพื่อให้ผู้ประเมินสามารถบันทึกข้อมูลจากการลงพื้นที่ผ่านโทรศัพท์มือถือพร้อมนำข้อมูลมาใช้ประกอบการจัดทำรายงานได้ในทันที โดย โมบาย แอพพลิเคชั่นจะช่วยลดระยะเวลา และขั้นตอนในการทำงานได้มากขึ้น เบื้องต้นคาดว่าทั้ง 2 ระบบจะแล้วเสร็จและสามารถทดลองใช้งานได้ประมาณปลายเดือนกันยายน 2563

ในการประเมินภายนอกรูปแบบใหม่นี้สมศ. จะเน้นการประเมินและส่งเสริมให้สถานศึกษานำผลการประเมินของ สมศ. ไปปรับใช้ให้เกิดประโยชน์มากขึ้น โดยก่อนที่จะลงพื้นที่ สมศ. จะส่งเสริมและทำความเข้าใจกับสถานศึกษา ในช่วงเดือนพฤศจิกายน 2563 ซึ่งเป็นช่วงปิดภาคเรียนเพื่อไม่ให้เป็นการรบกวนการทำงาน ของสถานศึกษา และจะเริ่มการประเมินในช่วงเดือนธันวาคม 2563 เบื้องต้นได้ตั้งเป้าหมายว่าเมื่อสิ้นสุดปีงบประมาณ พ.ศ.2564 สมศ. จะสามารถประเมินคุณภาพภายนอกให้แก่สถานศึกษาได้กว่า 10,000 แห่งทั่วประเทศ