นายคเณษ นพณัฐเมทินี ปัจจุบันอายุ 52 ปี เป็นคนอยุธยาเชื้อสายมลายู ต้นตระกูลทอผ้าซอแกะฮ์หรือคนอยุธยาเรียกว่าผ้ายกทอง ปัจจุบันนายคเณษ กลายเป็นครูผู้สืบสานตำนานผ้าไหมยกลายของอยุธยาไปเสียแล้ว รวมถึง เป็นครูแห่งศูนย์เรียนรู้การทอผ้า ครูภูมิปัญญาไทย/กลุ่มทอผ้ายกอยุธยา เจ้าของแบรนด์ “กระหนกพัสตร์” นายคเณษ ถือว่าเป็นผู้มีความรู้ความเชี่ยวชาญในการทอผ้าไหมหลากสีหลากลวดลาย เริ่มตั้งแต่การปลูกหม่อนเลี้ยงไหม และสาวไหม จนถักทอเป็นผืนผ้า ด้วยไหมหยาบเนื้อดี สีต่างๆ ที่ฉาบทาผืนผ้าไหมล้วนเป็นสีธรรมชาติที่มีสีสันสดใส อันมีที่มาจากสีไม้ต่างๆ อาทิ ไม้ขนุน ครั่ง ผลมะเกลือ เปลือกต้นมะพูด และเปลือกผลทับทิม ส่งผลให้ประหยัดทั้งเงินและเวลา แต่ได้ผ้าลายใหม่ๆ ที่ชนะเลิศระดับโลกมาแล้ว ล่าสุด ศูนย์เรียนรู้แห่งนี้ตั้งอยู่ที่ตำบลพยอม อำเภอวังน้อย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

หากจะพูดถึงดอกดารารัตน์ เป็นดอกไม้ที่มีรูปทรงเป็นมงคล จึงมีการออกแบบเป็นลายดอกไม้ 4 กลีบ สื่อความหมายถึงการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรที่ทรงบำบัดทุกข์บำรุงสุขให้พสกนิกรทั่วทั้งประเทศ และด้วยแรงบันดาลใจจากการทอผ้านี้ นายคเณษ ได้มีโอกาสอ่านพระราชประวัติของพระองค์ท่าน เมื่อครั้งทรงมอบ“ดอกแดฟโฟดิล” (daffodil) หรือ ดอกดารารัตน์ให้สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เมื่อครั้งประทับที่ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ แม้กระนั้น...ในพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ดอกดารารัตน์ได้ถูกนำมาเป็นต้นแบบของดอกไม้จันทน์อีกด้วย

สำหรับคอลเลคชั่นจะเป็นผ้าทอสีดำย้อมจากผลมะเกลือ เป็นวัตถุดิบจากธรรมชาติ เป็นลายลิมิเต็ดอิดิชั่นที่มีเพียง9 ผืนในโลก จนได้รับการรับรองลิขสิทธิ์จากกรมทรัพย์สินทางปัญญา เมื่อปี 2559 นั่นเอง ซึ่งนายคเณษ ถือได้ว่าเป็นผู้ที่ออกแบบลายผ้าทอยกไหมลายดอกดารารัตน์ ด้วยหัวใจแห่งความจงรักภักดี และเป็นนักออกแบบลายผ้า ประกอบกับ เป็นคนทอผ้าตั้งแต่ต้นจนจบ คือ ตั้งแต่ปลูกหม่อนเลี้ยงไหม จนทอเป็นผืนผ้า

นอกจากนายคเณษ จะเป็นนักออกแบบแล้ว ได้แบ่งเวลาไปทำงาน“จิตอาสา” อีกบทบาทหนึ่ง และด้วยกิจกรรม “จิตอาสา” จึงทำให้มีแรงบันดาลใจให้ตนเองจัดทำคอลเลคชั่นลายดอกดารารัตน์ เป็นคอลเลคชั่นที่ 2 เพื่อเฉลิมฉลองในโอกาสมหามงคลพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มหาวชิราลงกรณบดินทรเทพยวรางกูร ขึ้นครองราชย์เป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 10 แห่งราชวงศ์จักรี โดยเป็น “ผ้าไหมทอยกทอง-ยกไหมลายดอกดารารัตน์” สีเหลืองทองอร่ามงดงาม เป็นสีของดอกแดฟโฟดิล ที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรพระราชทานให้สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ขณะเดียวกัน ในหลวงรัชกาลที่ 10 มีสีประจำพระองค์สีเดียวกับรัชกาลที่ 9 นายคเณษ จึงฟื้นลายดอกดารารัตน์ขึ้นมาอีกหนึ่งคอลเลคชั่น เพื่อเฉลิมพระเกียรติในโอกาสเสด็จขึ้นครองราชย์ โดยทอลายดอกดารารัตน์ขึ้นใหม่ เป็นลิมิเต็ดอิดิชั่น 10 ผืนในโลก ใช้สีหลักโทนสีเหลือง ย้อมจากเปลือกต้นมะพูด และเปลือกผลทับทิม

เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร 28 กรกฎาคม 2563 นายคเณษ ได้จัดทำผ้าทอยกไหมลายดอกรวงผึ้ง ดอกไม้ประจำพระองค์อีกหนึ่งคอลเลคชั่น เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระองค์ท่าน

ทว่า....ทุกเส้นไหมที่ถักทอ โดยนายคเณษ ล้วนมีความประณีตวิจิตรบรรจง พิถีพิถัน รังสรรค์ด้วยหัวใจแห่งความจงรักภักดี ถือเป็นบุคคลตัวอย่างที่น่ายกย่องให้เป็นบรรพบุรุษที่ยังคงสืบสานตำนานผ้าไหมยกแห่งกรุงศรีอยุธยา

เกียรติยศ ศรีสกุล