20 กรกฎาคม 2565 นพ.วรตม์ โชติพิทยสุนนท์ โฆษกกรมสุขภาพจิต ให้สัมภาษณ์กับผู้สื่อข่าว กรณีมีรายงานข่าวลูกทิ้งพ่อแม่จนทำให้สังคมประณามว่าอกตัญญู แต่เมื่อสืบค้นข้อมูลอีกด้านก็พบว่าลูกมีภาวะเครียดเนื่องจากพ่อแม่ไม่ช่วยแบ่งเบาภาระ เช่น ไม่ทำตามที่แพทย์หรือพยาบาลกำชับทำให้สุขภาพไม่ดีขึ้นอย่างที่ควรจะเป็น ซึ่งก็มีความกังวลกันว่าเรื่องแบบนี้อาจพบได้มากขึ้นเนื่องจากประเทศไทยเข้าสู่สังคมสูงวัย ว่า เรื่องนี้น่าเห็นใจทุกฝ่าย โดยฝ่ายพ่อแม่ เมื่อกลายเป็นผู้สูงวัย อายุมากขึ้นก็ต้องการการเอาใจใส่

“ก็เหมือนที่เขาบอกว่าพออายุเยอะขึ้นบางทีก็รู้สึกว่าตัวเองไร้ค่า เดิมบางคนเป็นแบบผู้หลักผู้ใหญ่ในบ้าน เป็นคนสำคัญในบ้าน พออายุเยอะขึ้นก็เปลี่ยนแปลงสถานะตัวเองเป็นผู้ที่พึ่งพิงคนอื่นเยอะ ตัวเองเคยไปทำงานได้ มีชื่อเสียง มีคนยอมรับ กลายเป็นเริ่มทำงานไม่ได้ตามเดิมจากปัญหาสุขภาพทางกาย หรือแม้แต่ปัญหาวัยที่ไม่เหมาะสมกับการทำงานหนักๆ แล้วก็ตาม ตัวผู้สูงอายุเองก็เครียดในรูปแบบของตัวเอง” นพ.วรตม์ กล่าว

โฆษกกรมสุขภาพจิต กล่าวต่อไปว่า เมื่อผู้สูงอายุต้องการการดูแลมากขึ้น ก็จะร้องขอจากคนรุ่นกลาง (Sandwich Generation) หมายถึงคนที่ต้องดูแลทั้งคนรุ่นก่อนหน้าคือพ่อแม่ และคนรุ่นถัดไปคือลูก ซึ่งคนรุ่นกลางที่ไม่มีเวลามากนักอาจเน้นไปดูแลลูกหรือวัยเด็กที่เพิ่งเกิดมามากกว่า ทำให้ผู้สูงวัยเรียกร้อง แต่เมื่อไม่ได้ตามที่เรียกร้องก็เครียดมากขึ้น บางคนยิ่งไม่ได้ก็ยิ่งเรียกร้องมากขึ้น นำไปสู่การทะเลาะเบาะแว้งกันในครอบครัว รวมถึงความเข้าใจที่ไม่ตรงกัน บางคนรู้สึกว่าทำไมแต่ก่อนตนดูแลลูกได้ วันนี้ลูกดูแลตนไม่ได้ เป็นต้น เรื่องนี้น่าเห็นใจผู้สูงวัย 

แต่ในขณะเดียวกัน ด้วยสภาพเศรษฐกิจแบบที่เป็นอยู่ รวมถึงสถานการณ์โรคระบาดโควิด-19 ลูกซึ่งเป็นคนรุ่นกลางก็น่าเห็นใจ เพราะเรื่องงานก็ไม่มั่นคง อีกทั้งยังต้องดูแลคนในบ้านทั้งผู้สูงวัยและเด็ก จึงเกิดความเครียดและนำไปสู่การกระทบกระทั่งกันได้ง่าย อย่างไรก็ตาม ไม่ใช่ทุกครอบครัวที่จะทะเลาะเบาะแว้งกัน โดยจะพบในครอบครัวที่ขาดความสัมพันธ์ในบ้านที่ดีตั้งแต่แรก พอทุกคนมีปัญหา เกิดความเครียดและกระทบกระทั่งกัน พ่อแม่ด่าว่าลูกรุนแรง ลูกที่เป็นวัยทำงานก็ทนไม่ไหวแล้วนำพ่อแม่ไปทิ้ง นี่คือปลายทางจากหลายปัญหาที่เกิดขึ้น

“โควิดมันเป็นตัวขยายภาพรอยแตกร้าวที่มันเคยมีอยู่ให้มันชัดเจนขึ้น ถามว่ามันขยายได้อย่างไร? ได้จากหลายอย่าง ความเครียดจากทุกคน ทุกสมาชิกในครอบครัว ปัญหาเรื่องเศรษฐานะ การเงิน สุขภาพกาย-สุขภาพจิต มันกลายเป็นแว่นขยาย ถ้าครอบครัวไหนที่มันเข้มแข็งอยู่แล้วผมคิดว่าปัญหาไม่มี สมมติว่าเขาใช้เวลาด้วยกันอย่างมีประโยชน์ เป็นครอบครัวที่ใช้เวลาร่วมกันอย่างมีคุณค่าอยู่แล้ว พอเขาต้องมาอยู่ด้วยกันในช่วงโควิด ครอบครัวแบบนี้ที่ผมเจอไม่มีปัญหาเลย ดีเสียอีก เป็นเวลาที่ร้องขอมานาน ฉันอยากมีเวลาให้กับครอบครัว” นพ.วรตม์ ระบุ

นพ.วรตม์ ยังกล่าวอีกว่า ครอบครัวที่มีรอยแตกร้าว มีความไม่เข้าใจซึ่งกันและกัน เมื่อต้องอยู่ด้วยกันมากขึ้นแทนที่จะใช้เวลาอย่างมีคุณค่าร่วมกันกลับกลายเป็นช่วงเวลาแห่งความทุกข์ทรมาน เกิดการถกเถียงกันมากขึ้น ขุดอดีตมากขึ้น จากเดิมที่ช่วงปกติยุ่งๆ ไม่มีเวลา ไม่ได้ลงไม้ลงมือกัน กลายเป็นว่าพออยู่ด้วยกันมากขึ้น โอกาสในการลงไม้ลงมือทำร้ายกันก็เพิ่มขขึ้นด้วย

ทั้งนี้ สำหรับคำว่าการใช้เวลาร่วมกัน กับการใช้เวลาอย่างมีคุณภาพร่วมกัน 2 คำนี้แตกต่างกัน โดยการใช้เวลาร่วมกัน อาจมีลักษณะพ่อเล่นมือถือ แม่เล่นแท็บเล็ต ลูกใช้คอมพิวเตอร์ ทุกคนอยู่ในห้องพร้อมกัน ณ เวลาเดียวกัน แต่ถามว่าเป็นเวลาคุณภาพหรือไม่นั้นก็ไม่ใช่ แต่การใช้เวลาอย่างมีคุณภาพร่วมกัน หมายถึงทุกคนมาพร้อมหน้าอยู่ด้วยกัน ทำกิจกรรมร่วมกัน ซึ่งแม้จะมีเวลาน้อยเพียง 15-20 นาทีต่อวัน หากทุกนาทีเป็นเวลาคุณภาพ บางทีอาจเพียงพอแล้วก็ได้ เมื่อเทียบกับมีเวลา 2-3 ชั่วโมงต่อวัน แต่ใช้เวลาอย่างไม่มีคุณภาพก็ไม่เกิดประโยชน์ 

โดยในสถานการณ์ที่เลือกไม่ได้ ต้องมาใช้ชีวิตร่วมกัน แต่สิ่งที่เลือกได้คือจะทำให้ความสัมพันธ์ในครอบครัวเป็นอย่างไร ระหว่างพูดคุยกันดีๆ รับฟังกันมากขึ้น เข้าอกเข้าใจกัน แทนที่จะต่างคนต่างพูดในเรื่องที่ตนเองเครียดหรือไม่พอใจ ควรเปลี่ยนความคิดจากการมีเวลามากขึ้นหมายถึงมีเวลาพูดมากขึ้น เป็นการมีเวลาฟังคนอื่นๆ ในครอบครัวมากขึ้น หากได้ฟังกันมากขึ้น ความสัมพันธ์ในครอบครัวดี สิ่งที่เป็นเรื่องเลวร้ายก็จะหายไป

“เรารู้อยู่แล้วว่าในอนาคตมันต้องมีการระบาดแบบนี้อีก แต่ไม่รู้ว่าเมื่อไร ทีนี้สิ่งสำคัญคือเราต้องเรียนรู้จากวิกฤติแบบนี้ มันทำให้เราใช้เวลาอยู่ด้วยกันมากขึ้น คุณมี 2 ทาง คุณสามารถใช้เวลาที่อยู่ด้วยกันมากขึ้นปรับความเข้าใจกันทุกอย่าง จากเดิมที่เคยบาดหมางกัน เอาเวลามากขึ้นตรงนี้ที่อยู่ๆ ใครก็ให้มาไม่รู้ เอามาปรับความเข้าใจกัน อย่างที่ไม่เคยเข้าใจกันมาก่อน หรือคุณจะเลือกไปอีกทางหนึ่ง ทำให้รอยบาดแผลมันกว้างมากขึ้น เราเป็นหนึ่งในสมาชิกในครอบครัว เราเลือกได้” นพ.วรตม์ กล่าวทิ้งท้าย

ข่าวที่เกี่ยวข้อง : 

https://www.naewna.com/likesara/658484 ลูกสาวยอมรับ-ยอมถูกด่า'ลูกทรพี'ทิ้งพ่อพิการกลางถนนจริง พม.นำทีมรุดเจรจาหาข้อยุติ (6 มิ.ย. 2565)

https://www.naewna.com/local/582945 แกะรอยความรุนแรงในครอบครัวยุคโควิด พบเปราะบางรุนแรงเพิ่ม 20% (25 มิ.ย. 2564)