“เสียงล้อหมุนที่เร่งแซงผ่านไปในชั่วพริบตา อาจเป็นเสียงสุดท้ายที่เด็กคนหนึ่งได้ยินในชีวิต” บนถนนสายหนึ่งในย่านชานเมือง เช้าวันจันทร์ที่ดูเหมือนจะเริ่มต้นอย่างปกติ กลับลงท้ายด้วยข่าวเศร้า—เด็กนักเรียนวัย 16 ปีเสียชีวิตจากอุบัติเหตุรถจักรยานยนต์ ไม่ใช่เรื่องใหม่สำหรับประเทศไทย ประเทศที่มีอัตราผู้เสียชีวิตจากอุบัติเหตุจักรยานยนต์สูงที่สุดในโลก ในทุกๆ 37 นาที จะมีหนึ่งชีวิตดับสูญ เพราะจักรยานยนต์

ความจริงที่ไม่มีใครอยากยอมรับ : สถิติจากกรมควบคุมโรคในปี 2566 บันทึกไว้อย่างชัดเจนว่า มีผู้เสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนนมากถึง 17,498 คน โดย 14,348 คน เป็นผู้ใช้รถจักรยานยนต์ ซึ่งส่วนใหญ่คือ “เยาวชน” ที่เพิ่งได้รับใบขับขี่ชั่วคราว บนใบขับขี่พลาสติกแผ่นเล็กๆ ที่เก็บไว้ในกระเป๋าสตางค์ กลับไม่มีใครล่วงรู้ว่า มันอาจกลายเป็น "ใบมรณะบัตร" ทางอ้อม ถ้าระบบการออกใบอนุญาตขับขี่ยังไม่เข้มงวดพอ

ฝึก 5 ชั่วโมง สอบ 3 ท่า แล้วไปลุ้นเอาเองบนถนน : การอบรมขอใบขับขี่ชั่วคราวในไทยอาจดูสมเหตุสมผล—อบรม 5 ชั่วโมง สอบข้อเขียน 50 ข้อ และทดสอบทักษะภาคปฏิบัติ 3 ท่าจากทั้งหมด 5 ท่า แต่ในความเป็นจริง ผู้สอบไม่เคยถูกทดสอบการหยุดรถก่อนถึงทางม้าลาย การเปลี่ยนเลนอย่างปลอดภัย หรือการขับขี่ในวงเวียนที่แออัดในชั่วโมงเร่งด่วน

ในหลายประเทศ เช่น เยอรมนี หรือญี่ปุ่น ผู้สอบต้องขับขี่จริงบนถนนนานกว่า 1 ชั่วโมงภายใต้การประเมินของผู้เชี่ยวชาญ ต้องทดสอบ “ทักษะการคาดการณ์อุบัติเหตุ” ซึ่งช่วยให้ผู้ขับขี่ตัดสินใจเลี่ยงความเสี่ยงอย่างมีสติ—แต่ในไทย กลับให้เลือกคำตอบแบบปรนัย

เด็กอายุ 15 กับรถเครื่องยนต์แรงสูง—สมควรหรือไม่? : เด็กไทยสามารถขอใบขับขี่จักรยานยนต์ตั้งแต่อายุ 15 ปี หากรถที่ใช้มีขนาดไม่เกิน 110 ซีซี แต่ในความเป็นจริง รถที่พวกเขาขับอาจมีพลังเครื่องยนต์มากกว่านั้น และเจ้าหน้าที่หลายครั้งก็ “อนุโลม” ให้ผ่านไป ยิ่งกว่านั้น รถจักรยานยนต์ขนาดใหญ่ หรือที่เรียกกันว่า Big Bike ก็ยังไม่มีใบอนุญาตเฉพาะที่ต้องการการอบรมขั้นสูง ทั้งที่การควบคุมเครื่องยนต์ระดับนี้ต้องใช้ทั้งแรงกายและประสบการณ์

เมื่อกฎหมายไทยยังหลับใหล แต่ถนนไม่เคยหยุดเคลื่อนไหว : สิ่งที่ขาดไป ไม่ใช่เพียงแค่ท่าทดสอบเพิ่มอีกสองท่า หรือคำถามข้อสอบที่ยากขึ้น แต่คือ “ความเข้าใจในการใช้ถนนอย่างมีจิตสำนึก” และ “ระบบติดตามผล” หลังได้รับใบขับขี่

หลายประเทศใช้ระบบใบขับขี่แบบลำดับขั้น หรือ Graduated Driver License มีการกำหนดชั่วโมงขับขี่ขั้นต่ำ การควบคุมแอลกอฮอล์แบบ 0.0% และข้อจำกัดการขับในเวลากลางคืน หรือโดยไม่มีผู้ควบคุมร่วมโดยสาร

ในไทย ใบขับขี่ชั่วคราวมีอายุ 2 ปี ไม่มีการติดตามผล หรือประเมินสมรรถภาพซ้ำก่อนเปลี่ยนเป็นใบขับขี่ถาวร

ทางรอดที่ต้องเริ่มวันนี้ ไม่ใช่รออีกศพ : แนวทางที่ประเทศไทยควรพิจารณาเร่งด่วน ได้แก่

- ปรับปรุงท่าทดสอบใบขับขี่ให้สะท้อนสถานการณ์จริงบนถนน

- เพิ่มการทดสอบ Hazard Perception ผ่านภาพจำลองหรือสถานการณ์วิดีโอ

- แยกใบขับขี่ Big Bike ออกจากรถจักรยานยนต์ทั่วไป

- ใช้ระบบ GDL ติดตามผู้ขับขี่ใหม่

- กำหนดค่าแอลกอฮอล์ผู้ขับขี่อายุต่ำกว่า 20 ปีเป็น “ศูนย์”

บทส่งท้าย: จากแผ่นใบอนุญาต สู่ความปลอดภัยที่แท้จริง

หากชีวิตของเด็กไทยหนึ่งคนต้องแลกกับความหละหลวมของระบบเพียงเพราะเรายังไม่ “พร้อมจะเปลี่ยน” บางทีคำถามที่ควรถามคือ ไม่ใช่แค่ “เราจะทำอะไรกับใบขับขี่” แต่คือ “เราจะยอมให้ความตายเกิดขึ้นกี่ครั้งอีก?”

ประเทศไทยต้องเริ่มต้นจากการกล้าทบทวน ปรับระบบใบขับขี่ให้มีประสิทธิภาพ เพราะถนนที่ปลอดภัย ไม่ใช่แค่มีเครื่องหมายชัดเจน แต่ต้องมี “ผู้ขับขี่ที่รู้จักรับผิดชอบต่อชีวิตของตนและผู้อื่น”

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

https://www.naewna.com/local/881793 ‘มอเตอร์ไซค์’พาหนะคู่ชีพคนไทย ปัจจัยดำรงชีวิตแม้เสี่ยงสูญเสียสูง

043...