รศ.ดร.ธวัชชัย  อ่อนจันทร์ ผู้อำนวยการสถาบันเทคโนโลยีนิวเคลียร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ สทน. เปิดเผยว่า ปัจจุบันการขึ้นทะเบียนสินค้า GI  (Geographical Indication ) หรือสินค้ามีการรับรองสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ มีความสำคัญอย่างมาก เพราะเป็นเครื่องบ่งชี้ถึงคุณภาพของสินค้าที่มาจากแหล่งผลิตที่เฉพาะเจาะจงในท้องถิ่น ช่วยสร้างมูลค่าเพิ่มและสร้างโอกาสทางการตลาด เสริมสร้างเศรษฐกิจระดับท้องถิ่น และเป็นกลไกสำคัญในการปกป้องทรัพย์สินทางปัญญาในระดับท้องถิ่น ปัจจุบันมีสินค้าของชุมชนหลายประเภทที่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นสินค้า GI เช่น ข้าว อาหาร ผัก/ผลไม้ ผ้า (ไหม+ฝ้าย) หัตกรรม/อุตสาหกรรม ไวน์-สุรา สินค้าที่มีชื่อเสียงได้แก่ ข้าวหอมมะลิทุ่งกุลาร้องไห้  ข้าวสังข์หยดพัทลุง กาแฟดอยช้าง ส้มโอนครชัยศรีฯ สินค้าที่ขึ้นทะเบียน GI จึงมีราคาสูงกว่าสินค้าประเภทเดียวกันที่ขายในท้องตลาด  ดังนั้น จึงมักเกิดปัญหาการแอบอ้างหรือปลอมแปลงสินค้า GI ซึ่งวิธีการตรวจสอบส่วนใหญ่จะตรวจสอบลักษณะทางกายภาพของสินค้า แหล่งผลิต และการขึ้นทะเบียนถูกต้องหรือไม่

“สทน.จึงได้ทำการศึกษาวิจัยโดยใช้เทคโนโลยีทางนิวเคลียร์เพื่อตรวจสอบและยืนยันลักษะเฉพาะของสินค้าเกษตรและอาหารที่ขึ้นทะเบียน GI เพื่อให้เกิดความมั่นว่าเป็นสินค้าที่มาจากแหล่งผลิตที่ถูกต้อง มีคุณภาพ และเป็นไปตามาตรฐานที่กำหนด โดยจะเป็นการตรวจในระดับพันธุกรรม ลายพิมพ์ธาตุอาหาร องค์ประกอบทางเคมี และลักษณะของสารชีวภาพภายในสินค้าเกษตรแต่ละชนิด” ผู้อำนวยการ สทน. กล่าว

ดร.รพพน พิชา รักษาการผู้จัดการศูนย์วิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีนิวเคลียร์ สถาบันเทคโนโลยีนิวเคลียร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) เปิดเผยว่า สทน.ได้ดำเนินโครงการวิจัยด้านการตรวจอัตลักษณ์ผลผลิตทางการเกษตรและอาหาร โดยมีวัตถุประสงค์พัฒนาวิธีการวิเคราะห์ลายนิ้วมือ (Finger Print) ของอาหารเพื่อระบุแหล่งที่มาและความแท้จริง เพื่อสนับสนุนระบบสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (GI) และการระบุแหล่งกำเนิดของผลิตภัณฑ์พรีเมียมของไทย ด้วยหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ เพิ่มความเชื่อมั่นของผู้บริโภคและความสามารถในการแข่งขันด้านการส่งออกผ่านระบบตรวจสอบย้อนกลับและการประกันคุณภาพ โดยใช้เทคโนโลยีนิวเคลียร์ และเทคโนโลยีที่เกี่ยวข้องพัฒนาเทคนิคในการวิเคราะห์ เช่น การวิเคราะห์ไอโซโทป การวิเคราะห์ธาตุ การศึกษาอิทธิพลของสิ่งแวดล้อมต่อคุณลักษณะของอาหาร เพื่อสร้างฐานข้อมูลอ้างอิงเกี่ยวกับอัตลักษณ์ของสินค้า GI สร้างแบบจำลองการตรวจสอบความแท้ ตรวจสอบแหล่งกำเนิดทางภูมิศาสตร์ของผลิตภัณฑ์อาหาร และตรวจสอบหาสารปลอมปนและการปนเปื้อน การรับรองความแท้ และความเป็นอินทรีย์ของอาหาร (เช่น ข้าว GI และผักอินทรีย์ไทย) เพื่อปกป้องผู้บริโภคจากการฉ้อโกง และรักษามาตรฐานคุณภาพและความปลอดภัย

จากการเก็บตัวอย่างวิจัยที่ดำเนินการในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมา สรุปผลในเบื้องต้นได้อย่างชัดเจนว่าชัดเจนว่าพืชสายพันธุ์เดียวกัน แต่หากปลูกในพื้นที่ ปลูกในท้องถิ่นที่แตกต่างกัน จะมีคุณลักษณะแตกต่างกันอย่างชัดเจน เช่น ข้าวสังข์หยดที่ปลูกในจังหวัดพัทลุงกับข้าวที่ปลูกในจังหวัดใกล้เคียง จะมีอัตลักษณ์แตกต่างกัน แต่เนื่องจากผลผลิตการเกษตรแต่ละชนิดมีการปลูกในหลายๆพื้นที่ทั่วประเทศ คุณสมบัติของดิน และภูมิอากาศก็แตกต่างกัน ดังนั้น จึงต้องมีการเก็บตัวอย่างผลผลิตเพื่อการวิจัยในพื้นที่ต่างๆ ให้มากที่สุด เพื่อสร้างฐานข้อมูลที่ครบถ้วน หากทำการวิจัยได้ครบถ้วน สทน.จะเปิดให้บริการตรวจอัตลักษณ์ผลผลิตทางการเกษตรและอาหารต่อไป

ปัจจุบัน สทน.เปิดให้บริการตรวจสอบน้ำผึ้งและน้ำผลไม้ (น้ำมะพร้าว) ว่ามีการปลอมปนน้ำตาลหรือไม่ หรือว่าเป็นของแท้ สำหรับผลผลิตการเกษตรที่ดำเนินการวิจัยในขณะนี้ ได้แก่ ข้าวหอมมะลิ ข้าวสังข์หยด กาแฟอาราบิก้า กาแฟโรบัสต้า ทุเรียน มะยงชิดจังหวัดนครนายก ผักอินทรีย์ และกุ้งกุลาดำ